|
Genel Denge ve IS - LM Analizi
Reel Sektör ve IS Eğrisi
Mal ve hizmetlerin üretildiği reel sektörde l=S denge
şartını sağlayan sonsuz sayıda gelir ve faiz oranı
bileşimi tesbit edilerek IS doğrusu elde edilir.
Reel sektöründe dengenin sağlanabilmesi için mutlaka
IS doğrusu üzerinde bir nokta da bulunması gerekir.
IS Fonksiyonu negatif eğime sahiptir ve reel
sektörde denge sağlanabilmesi için faiz oranı
yükseldiği zaman denge gelir düzeyinin azalacağını
ifade etmektedir.
Is Eğrisinin Yer Değiştirmesi
iş adamlarının ileriye dönük iyimser bekleyişlere
sahip olması ve teknolojik bir değişim yatırımları
arttırır (+AI). IS eğrisi sağa kayar (Tersi durumda
IS eğrisi sola kayar). Toplumun tasarruf eğilimi
artarsa (+AS) IS eğrisini sola kaydırır. (Tersi
durumda sağa kayar).
PARASAL SEKTÖR VE LM EĞRİSİ
LM fonksiyonu para piyasası denge noktalarını ifade eden bir
fonksiyondur ve LM eğrisi üzerindeki her noktada
para arzı para talebine eşittir.
LM Eğrisinin Yer Değiştirmesi
Faizler yükselirse spekülatif amaçla elde tutulacak
para miktarı artar. (+AMds) LM eğrisi
sola kayar (Tersi durumda LM eğrisi sağa kayar).
Para arzı artarsa (+AMS) LM eğrisi sağa
kayar. (Tersi durumda LM eğrisi sağa kayar).
GENEL DENGE:
IS (mal piyasası denge eğrisi) ile LM (para piyasası
denge eğrisi) eğrilerinin birbiriyle kesiştiği
noktadır. (E noktası)
GENEL DENGEDEKİ DEĞİŞİMLER
Yatırımlardaki artış IS eğrisini sağa kaydırır (IS1)
denge LM ile ISı kesiştiği yerdir. (B noktası)
Tasarruflardaki artış IS eğrisinin sola kaydırır.
(IS2). Yeni denge LM ile IS2 kesiştiği yerdir. (C
noktası)
Para arzındaki artış LM eğrisini sağa kaydırır
(LM1). Genel denge LM1 ile IS kesiştiği yerdir. (E
noktası) (Tersi duruda genel denge LM2 IS kesiştiği
yerdir. (F noktası))
IS-LM MODELİ VE KAMU SEKTÖRÜ
Buna göre artık reel sektör denge şartı sadece I=S ile değil
l+G=S+T ile gösterilmelidir. Kamu harcamalarının
modele dahil edilmesiyle veya kamu harcamalarında
meydana gelecek bir artış nedeniyle IS eğrisi
başlangıçtaki konumuna göre sağa doğru kayacaktır.
Verginin veya vergilerdeki bir artışın genel denge
üzerindeki etkisi denge gelir düzeyinin azalması ve
denge faiz oranının düşmesine neden olur (Terside
doğumdur).
IS Fonksiyonunun Esnekliği:
Bu eğilimin esnekliğini belirleyen, temel faktörün
yatırımların faiz esnekliği olduğunu söylemek
mümkündür.
LM Fonksiyonun Esnekliği
Keynesyen bölgede LM eğrisi faiz oranı karşısında sonsuz
esnek olmaktadır.
Klâsik bölgede LM fonksiyonunun faiz oranı
karşısındaki esnekliği sıfır olmaktadır.
Ara bölgede ise LM eğrisi pozitif bir faiz
esnekliğine sahiptir.
PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ:
Keynesyen bölgede maliye politikası etkin iken para
politikasının hiçbir etkisi bulunmamakta, klâsik
bölgede ise para politikası etkin iken maliye
politikasının hiçbir etkinliği bulunmamaktadır. İki
uç arasında yer alan ara bölgede ise hem maliye
politikası hem de para politikası etkin olmakta,
ancak bunların etkinliği uç durumlardaki kadar güçlü
olmamaktadır.
IS - LM MODELİ VE TOPLAM TALEP
EĞRİSİ
Mal ve hizmet piyasası ile para piyasası eş anlı dengesi
açısından, fiyatlarla üretim miktarı arasında bir
ilişki elde edebiliriz. İşte söz konusu ilişki
toplam talep fonksiyonu olarak
adlandırılmaktadır.
Toplam talep (AD) eğrisi, her fiyat düzeyinde mal ve para
piyasalarını dengeye getiren denge düzeyini
gösterir. Yüksek bir fiyat düzeyi reel para arzını
azaltıp faiz oranını yükselttiği ve dolayısıyla
denge gelir düzeyini azalttığı için toplam talep
eğrisi aşağıya doğru eğimlidir.
Toplam Talep Eğrisinin Yer Değiştirmesine Neden Olan
Faktörler
IS Eğrisindeki Yer Değiştirme:
Otonom tüketim harcamalarını ve otonom yatırım harcamalarını
teşvik eden ileriye dönük iyimser bekleyişler, kamu
harcamalarındaki bir artış ve vergilerdeki bir düşüş
(ki bunların tümü IS eğrisini sağa kaydırmaktadır)
toplam talep eğrisini de sağa doğru kaydıracaktır.
Tersi toplam talep eğrisini sola doğru kaydırır.
LM Eğrisindeki Yer Değiştirme: Para arzındaki bir
artış LM ve AD eğrilerinin sağa doğru, azalma ise
her iki eğrinin de sola doğru kaymasına yol açar.
|
