İşletmelerde İşçilerin Güdülenmesi ve Çalışma Performansının Arttırılması

Güdüleme kuramlarının uygulanmasına ya da yaşama geçirilmesine yardımcı olabilecek birçok yöntem ve araçlardan söz edilebilir. Bunlar arasında en yaygın biçimde kullanılanları: Amaçlara Göre Yönetim, iş Zenginleştirme ve son yıllarda geniş uygulama alanı bulan, Kalite Çemberleri' dir. 

Amaçlara Göre Yönetim 

1950' li yıllarda Peter Drucker tarafından yoğun tanıtımı yapılan Amaçlara Göre Yönetim (MBO), bugün A.B.D.' nde en yoğun biçimde kullanılan bir güdüleme yöntemi yada aracıdır

Amaçlara göre yönetim, çalışanların güdülenmesini arttırmak için onların amaçlarını yönetimle birlikte saptayan ve performanslarının nasıl değerlendirileceğini önceden kendilerine bildi­ren bir program ya da yönetim sistemidir. 

Bu yönetim biçiminin en tipik özelliği, astların amaçlarının alışıla geldiği gibi sadece üstler tarafından değil, iki tarafın katılımıyla bir­likte saptanması ve alınacak sonuçların ne olması gerektiğinin ya da hedeflenecek performans standartlarının yine uzlaşma yoluyla önceden birlikte belirlenmesidir. Böylece bu yönetim biçimini özetleyen iki anahtar sözcük vardır:

Katılım ve sonuçlar (işin nasıl yapılacağı değil). Astların gerek amaçları saptamada ve gerekse sonuçlarda so­rumluluk üstlenmesi, bunların güdülenmelerine neden olacaktır.

Bir amaçlara göre yönetim programı başlıca beş aşamada gerçekleşir:

1.   Çalışma gruplarının oluşumu: Bu ekip, gerek grubun ge­rekse gruptaki her üyenin amaçlarını ve görevlerini saptar.

2.   Yönetici ve işçinin amaç saptaması: Yönetici ve işçi, saptanan amaçlar doğrultusunda işçinin yapacağı işi ya da görevlerini ve sorumluluklarını birlikte belirlerler.

3.     Faaliyet planının hazırlanması: Yönetici ve işçi, amaçlara ulaşmak için gerekli faaliyet planını oluştururlar.

4.    Performans kriterinin belirlenmesi: Yönetici ve işçi beraberce, ulaşılacak sonuç ya da performans kriterini belir­lerler.

5.     İşçinin    performansının    değerlendirilmesi:  Bu  son

aşamada yönetici ile işçi, işçinin aldığı sonucu ya da perfor­mansını birlikte değerlendirirler. Eğer performans yetersiz kalmışsa ya da amaçlara ulaşılamamışsa, yönetici ve sorumlu diğer çalışanların katılımıyla bunun nedenlerini, eksikliklerinin nasıl giderilebileceğini birlikte tartışırlar; gerekirse amaçları tekrar gözden geçirirler. 

İş Zenginleştirme 

Yüksek düzeyde otomatikleşmiş ve uzmanlaşmış işler (otomobil montaj hattı örneğinde olduğu gibi), aynı işin sürekli tekrarlanması, minimum düzeyde beceri gerektirmeleri, işyerinin mekanik olarak kontrol edilmesi, önceden belirlenen aynı teknik ve yöntemleri kullan­ması gibi nedenler zamanla işçiler üzerinde monotonluk, bıkkınlık, işe yabancılaşma, yetenek ve potansiyellerini gösterememe gibi psikolojik sorunlar yaratır. Bu da kuşkusuz onların güdülenmelerini olumsuz yönde etkiler. İşte iş zenginleştirme, bu olumsuz etkileri ortadan kaldırarak işçilerin güdülenmesini arttırmaya yönelik araçlardan birisidir.