Enerji diplomasisi tanımı günümüzde önemi hızla artan enerji politikaları ile karşımıza çıkan Önemli bir kavram olmuştur.

Enerji Diplomasisi Nedir

Enerji diplomasisi bir ülkenin veya bir devletin sahip olduğu kaynaklar ile var olduğu enerji piyasası içerisinde çıkar elde etmek veya piyasanın taşıdığı risklerden korunmak için gerçekleştirdiği faaliyetlerin bütünüdür. Enerji diplomasisi öncelikle uygulanması planlanan enerji politikalarının ve stratejilerinin belirlenmesini gerektirmektedir. Pazar sahibi ülkeler açısından enerji politikası; kaynak arazının kesintisiz bir şekilde devam etmesinin sağlanması, kaynak arazının güvenliğinin maliyetlerinin uygunluğu açısından çeşitliliğin arttırılması, enerji kaynaklarının transferlerinin güvenli ve maliyet açısından kabul edilebilir seviyelerde gerçekleştirilmesinin sağlanması, sektörde bulunan risklerin Önlenebilmesi için gerekli aksiyonların alınması ve enerji kaynağını verimli, kaliteli ve ucuz kullanmanın sağlanabilmesi hedeflerini içermektedir. Kaynak ülkelerin enerji politikaları ise sahip oldukları enerji kaynaklarının geliştirilmesi, yeni rezervlerin tespit edilmesi, mevcut rezervler ve olası yem rezervler için yatırım maliyetlerinin karşılanabilmesi, enerji kaynaklarının maliyetlerinin kaynak fiyatının üstüne çıkmasının önlenebilmesi için gerekli önlemleri almak ve enerji kaynağı talep eden ülkelerde enerji politikalarının sürdürülebilir olmasını sağlayan yatırımların gerçekleştirilmesi gibi aksiyonları içermektedir. Enerji diplomasisi, ülkelerin dış ve iç politikasından sahip olduğu önemden dolayı kaynak sahibi ülkeler veya pazar ülkeleri açısından çoğunlukla ekonomik bir işbirliğinin, ekonomik bir pazarlığın, siyasi bir talebin veya askeri bir baskının unsuru olarak da kullanılabilmektedir.

Enerji Diplomasisinin Esasları

Enerji diplomasisi ihtiyaç analizi, durum analizi, zaman analizi, kabiliyet analizi ve gölge analizi unsurlarından oluşmaktadır.

İhtiyaç Analizi

Enerji diplomasisinin ana unsurlarından biri olan ihtiyaç analizi kaynak sahibi veya pazar sahibi ülke açısından enerji taleplerinin zorunluluk seviyelerini incelemektedir. Enerji piyasasında yer alan ülkeler enerji talebini veya arzını belirlenmiş bir projeksiyona göre gerçekleştirmektedir. Söz konusu projeksiyon, ülke tarafından belirlenen ekonomik büyüme ve ihtiyaç duyulan enerji kaynağının ne kadar miktarda ve hangi çeşitlilikte olması gerektiğini ortaya koymaktadır. İhtiyaç analizi, ülkenin veya enerji şirketinin enerji piyasasından yer alabileceği asgari veya azami sınırların belirlenmesini gerekli kılmaktadır. Asgari sınırlar, enerji kaynağının tedarik edilememesi veya kaynağın ilişki içerisinde bulunan ülkeden temin edilememesi durumunda ortaya çıkabilecek açığın nasıl karşılanacağım belirlemektedir. Azami sımrlar ise talep edilen enerji kaynağının öncelikli önemde olduğunu varsayarak kaynağı elde etmek için ödenecek bedelin olabileceği en yüksek değeri ifade etmektedir.

Durum Analizi

Enerji diplomasisinde durum analizi ülke veya enerji şirketi açısından jeopolitik, jeostratejik ve jeoekonomik bir çerçeve oluşturulabilmesi için gerçekleştirilmektedir. Ülkenin veya enerji şirketinin jeopolitik konumu enerji talebinin veya arzının ortaya çıkacağı siyasi-ekonomik ortamı tanımlamaktadır. Jeostratejik konum ise enerji kaynakların bulunduğu alanın siyasi ortamına göre değişiklik göstermektedir. Belirtilen konumların değerlendirildiği durum  analizi pazarda var olan risklerin en aza indirilmesi için pazarda yer alan ülkelerin veya şirketlerin verebileceği tavizleri, alabilecekleri aksiyonları belirlemektedir.

Zaman Analizi

Enerji diplomasisinde zaman analizinin iki ana unsur içermektedir. Bu unsurlardan ilki ülke veya şirketin müzakereyi yapmak için zamanı kendi açısından değerlendirmesi, ikincisi ise müzakerenin diğer tarafın bulunduğu şartların zaman açısından değerlendirilmesidir. Zaman analizi sonucunda doğru değerlendirmelere ulaşılması tarafların küresel enerji pazarı içerisindeki beklenti ve ihtiyaçlarını doğru bir şekilde belirlemelerine bağlıdır.

Kabiliyet Analizi

Enerji diplomasisinde kabiliyet analizi tarafların sahip oldukları yeteneklerin detaylı olarak incelenmesini gerektirir. Kabiliyet analizi enerji diplomasisi içerisine girilecek olan ülke veya şirketin o ana kadar yaptıkları işlerin ve o işlerdeki basan durumlarının enerji diplomasisi içerisine girecekleri ülke ve/veya şirketler tarafından incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Kabiliyet analizi sübjektif yargılar içermekle birlikte enerji diplomasisinde her hamle kendine has özellikler taşıdığından sadece o hamleye özgü kabiliyet analizi gerçekleştirilmektedir.

Gölge Analizi