Finansal Piyasa Türleri 

Çalışmanın önceki kısımlarında en çok kullanılan finansal piyasa ayrımının para piyasası ve sermaye piyasası şeklinde yapıldığı belirtilmiştir. Yukarıda yer alan Şekil l’de de finansal piyasa genelinden örgütlenmiş sermaye piyasası özeline nasıl ulaşıldığını görmekteyiz. Şeklin bu şekilde oluşturulmasının amacı çalışmanın sayısal veri setinin bir ayağını oluşturan ve örgütlenmiş bir sermaye piyasası olan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası özeline ulaşmaktır. 

Para piyasaları bir yıldan daha kısa vadeli fonların arz ve talep edildiği piyasalardır. Sermaye piyasaları ise uzun vadeli ve sürekli olarak fonların değiş-tokuşunun yapıldığı piyasalardır. Para ve sermaye piyasaları arasındaki farkları süre açısından, işlev açısından, kullanım açısından, kaynak açısından, araç açısından, getiri açısından ve faiz açısından ortaya koymak mümkündür. 

Para ve Sermaye Piyasalarının Karşılaştırılması 

Kaynak: Rodoplu, 1993: 13. 

Türkiye özelinde faaliyet gösteren fınansal piyasalar aşağıdaki şekilde yer almaktadır (Aydın, Başar ve Coşkun, 2006: 39):

Örgütlenmiş (Organize) Piyasalar 

a. TC Merkez Bankası Piyasaları

- Açık Piyasa -İnterbank Para Piyasası

- Döviz Piyasası 

b. İMKB Piyasaları

- Hisse Senedi Piyasası

- Tahvil ve Bono Piyasası

- Uluslararası Piyasa

- Vadeli Piyasa 

c. İstanbul Altın Borsası 

d. İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Örgütlenmemiş (Organize Olmayan-Tezgahüstü) Piyasalar 

a. Bankalararası Piyasalar

- TL Piyasası

- Repo Piyasası

- Tahvil Piyasası

- Döviz Piyasası

b.  Serbest Altın Piyasası

c.  Serbest Döviz Piyasası 

Sermaye piyasasının en önemli kaynağı bireylerin tasarrufları iken, en çok kullanılan sermaye piyasası araçları ise hisse senetleri ve tahvillerden oluşmaktadır (Parasız ve Yıldırım, 1994: 249). 

Bu noktada çalışma konumuz itibariyle sermaye piyasaları içerisinde örgütlenmiş (organize olmuş) ve örgütlenmemiş (tezgahüstü-over-the-counter) piyasalar üzerinden devam etmenin gerekli olacağına inanıyoruz. Bu nedenle çalışmanın devamında kısaca örgütlenmiş sermaye piyasası ve örgütlenmemiş sermaye piyasasından bahsedilerek Türkiye için örgütlenmiş sermaye piyasalarından birisi olan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası üzerinde durulacaktır. 

Örgütlenmiş sermaye piyasası resmi bir pazar olup, belirli bir denetim ve gözetim mekanizması altında çalışmalarını sürdüren bir yapıdır (Canbaş ve Doğukanlı, 1997: 9). Örgütlenmemiş sermaye piyasası ise kanuni düzenlemesi olmayan, yatırım araçları kote edilmeksizin alınıp satılabilen, çeşit itibariyle sınırlı, belli bir yerleşim bölgesi olmayan ve genelde haberleşme ağı aracılığıyla işlemlerin gerçekleştiği bir piyasa türüdür (Aksoy ve Tanrıöven, 2007: 60 ve Tuncer, 1985: 12). Örgütlenmemiş (tezgah üstü) piyasalar bir aracı piyasası şeklindedir. Bu tip piyasaların temelinde herhangi bir hisse senedinde bir aracının alım satıma başlaması bulunmaktadır. Aracıların herhangi bir hisse senedinde alım ve satım amacıyla ikili bir kotasyon vermesiyle oluşan bu piyasada aracılar kendi portföylerinden alım-satım yapmaktadırlar. Aracılar alım-satım işlemlerinden herhangi bir komisyon almazken, elde ettikleri kazançları alım-satım fiyatları arasındaki farktan sağlamaktadırlar (Yalçıner, 1996: 11). 

Çalışmamızın kapsamı gereği örgütlenmiş piyasadan ve bu piyasanın içerisinde yer alan hisse senedi piyasasından bahsedilecektir. Bu bağlamda çalışmanın kısıtı da ortaya çıkmaktadır. Buna göre çalışmamız hisse senedi piyasası ve Türkiye özelinde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası üzerinde yoğunlaşacaktır. Bu iki ana tema çerçevesinde gerekli açıklamalar yapılmaya çalışılacaktır.