Fiyatlar Genel Seviyesi ve Fiyat
Bir mal veya hizmetin değerinin parasal ifadesine 'fiyat'
denilmektedir. Her hangi bir mal veya hizmetin değeri, o
ekonomide geçerli olan ortak değer ölçüsü ile
parasallaştırılarak fiyata dönüştürülür. Bu ortak değer
ölçüsünün mutlaka bugünkü anlamda kağıt ve madeni para olması
şart değildir. İlkel kavim yaşantısında para niyetine
kullanılmış tarımsal ürünler, metal parçaları, kolyeler ve altın
ve gümüş para da ortak değer ölçüsü olarak değerlendirilmelidir
ve kullanılmışlardır. Bir ulusal ekonomide, onbinlerce mal ve
hizmetin değeri ortak değer ölçüsü ile fiyata dönüştürüldükten
sonra, ortaya çıkan fiyat topluluğuna fiyatlar genel seviyesi
veya fiyatlar genel düzeyi denmektedir. Fiyat
istikrarı, bir ulusal ekonomi için vazgeçilmez bir unsurdur.
Merkez Bankası'nın asli fonksiyonu fiyat istikrarını
sağlamaktır. Günümüzde, sıfıra yakın oranlarda, yani yıllık
bazda yüzde 1'lik, yüzde 2'lik enflasyona sahip gelişmiş
ekonomiler, göreceli olarak fiyat istikrarına sahip ülkeler
olarak kabul görmektedir. Nitekim, AB kriterine göre yıllık
enflasyon oranı tavanı, en düşük enflasyon oranına sahip 3 AB
ülkesinin ortalama enflasyon oranına 1,5 puanın eklenmesi ile
bulunur ki, bu oranın 2002 yılı için geçerli olan değeri yüzde
2.7'dir.
Herhangi bir mal veya hizmetin piyasa fiyatı, tüketici düzeyinde
malın sağladığı fayda, yeryüzünde bol veya kıt olması ve
kalitesine bağlı olarak şekillenirken, üretici veya ithalatçı
firma düzeyinde aynı piyasa fiyatı malın üretimi veya ithalatı
esnasında katlanılan maliyetler, firma karı ve dolaylı
vergilerin eklenmesi ile şekillenmektedir.
|