|
Gaziantep Ekonomisi
ve Genel
Ekonomik Durumu
Gaziantep ekonomisi,
sanayi malları üretimi ve ticaret olmak üzere iki
önemli faaliyetle gelişimini devam ettirmektedir.
Gaziantep’in ekonomik altyapısı özellikle 1980 –
1996 yılları arasında gelişimine hız katarak büyüme
gerçekleştirmiştir. Daha sonraki yıllar itibariyle
de büyümesini devam ettirmektedir.
Gaziantep, büyük imalat
sanayi birim sayısının az miktarda olduğu, küçük
ölçekli birimlerin büyük sayılara ulaştığı bir bölge
merkezidir. Yoğun bir şekilde faaliyet gösteren
sektörler iplik dokuma sanayi ile halı/kilim ipliği
sektörleridir. Sanayinin kullandığı girdilerin %
35’i il içerisinden sağlanarak avantaj yaratılmaya
çalışılmaktadır. Gaziantep’in temel pazar alanları
ise il çevresi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni
kapsamaktadır. Bir sanayi bölgesi olan Gaziantep’te
30 yıl içerisinde 4 adet organize sanayi bölgesi
oluşmuştur. Bu durum Gaziantep sanayisinin hızla
büyüdüğünün bir göstergesidir. 4 adet organize
sanayi bölgesi içerisinde toplam olarak 70.000
kişilik istihdam alanı yaratılmıştır. Organize
sanayi bölgelerinin yanında 1999 yılında ihracata
yönelik olarak imalat amaçlı serbest bölge hizmete
sunulmuştur. Gaziantep sanayisinde mikro işletmeler
için de 2600 işyeri ile Küçük Sanayi Sitesi, 50
işyeri ile Örnek Sanayi Sitesi, 100 işyeri ile
Havaalanı Sanayi Bölgesi, 150 işyeri ile Nizip
Caddesi Sanayi Sitesi ve 700 işyeri ile Şehreküstü
Bölgesi faaliyete sunulmuştur. Bu sanayi sitelerinin
ortak özelliği mikro işletmeler için olmasından
dolayı bölge içerisindeki işletmelerde 10 kişilik
insan gruplarının istihdam edilmesidir. Gaziantep’te
küçük ve büyük sanayi bölgelerinde toplam 15.147
işletme faaliyet göstermektedir. Bu işletmelerin
toplamda yarattığı istihdam olanağı 125.000 kişidir.
Yarattığı bu istihdam kapasitesiyle % 21’lik bir
oran yakalayarak benzer sanayi odağı kentlere göre
büyük bir ilerleme kaydetmiştir.
Gaziantep’teki büyük
sanayi işyerleri sayısı Türkiye toplamının % 4’ünü,
küçük sanayi işyerleri sayısı da % 6’sını
oluşturmaktadır. Bu geniş çaplı sanayisi ile
oluşturulan sanayi siteleri de büyük bir alana
yayılmaktadır. 4 adet organize sanayi bölgesi
içerisinden ilki olan I. Organize Sanayi Bölgesi’nde
210 hektarlık alanda 138 firma faaliyet
göstermektedir. Faaliyet gösteren bu firmalar genel
olarak orta ölçekli olup, ağırlıklı çalışma alanları
tekstil, makine – metal, kimya – plastik ve gıda
sektörlerinden oluşmaktadır. Bölgede 138 adet
firmanın yarattığı istihdam kapasitesi ise 25.000
kişidir. II. Organize Sanayi Bölgesi, daha büyük
kapasiteli olarak 450 hektarlık alan üzerinde
kurulmuştur. 275 adet firmaya sunulan bu alanda
şuanda 192 adet büyük ölçekli firma faaliyet
göstermektedir. Bölgede, tekstil, plastik, kimya ve
gıda alanlarında olmak üzere 30.000 kişi istihdam
edilmektedir. Sanayinin gelişmesiyle orantılı olarak
oluşturulan III. Organize Sanayi Bölgesi ise 540
hektarlık alan üzerinde oluşturulmuş bir yapıya
sahiptir. 289 adet firmanın faaliyette bulunduğu
alanda 77 firma tekstil, gıda, inşaat malzemeleri ve
sentetik dokuma alanlarında faaliyetini
sürdürmektedir. Son dönemlerde yapılandırılmış olan
IV. Organize Sanayi Bölgesi’nde ise yeni
oluşturulmasına bağlı olarak 18 adet firma yer
almaktadır. 350 ortakla kurulan Gaziantep Serbest
Bölge içerisinde 31 adet firma faaliyet
göstermektedir. Bölgenin yıllık işlem hacmi ise 110
milyon dolar ile Gaziantep ekonomisine katkı
sağlamaktadır. Küçük Sanayi Sitesi, tekstil
makineleri, çelik döküm, otomotiv yedek parçaları,
buhar kazanları, baraj ekipmanları, hububat –
bakliyat işleme makineleri, metal ve ağaç işleme
makineleri, boya ve ambalaj sanayi tesisleri gibi
sektörlerde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli
2575 işyerinden oluşmaktadır. Bölge içerisinde
toplam istihdam kapasitesi ise 25.000’e ulaşmıştır.
Örnek Sanayi Sitesi’nde yer alan 50 işyeri, 350.000
m2’lik alanda faaliyet göstererek 1500
kişiye istihdam sağlamaktadır. Nizip Caddesi Sanayi
Bölgesi’nde plastik, ayakkabı, un, irmik, halı,
akrilik iplik, pamuk ipliği ve metal eşya üretimi
gerçekleştirilirken, Şehreküstü Bölgesi’nde ise
mercimek işleme, plastik ve halı sektörlerinde
faaliyet yapılmaktadır.
1930’lı
yıllarda Gaziantep’te işletmelerin işkollarına göre
dağılımında 14 işyeri ile sabun sanayi ön sırada yer
alırken onun ardından 8 işyeri ile un sanayi ikinci
sırada, 3 işyeri ile pamuklu ve ipekli dokuma sanayi
üçüncü sırada yer almaktaydı. Bu dönemde Gaziantep
sanayisinde en önemli gelişme dokuma sanayide
yaşanmıştır. 1950’li yıllarda ise sabun üretimi ve
dokumacılık halen gelişimini sürdürürken tarımsal
üretimin artmasıyla birlikte Gaziantep sanayisinde
gıda sektöründe de artış yaşanmıştır. Gaziantep için
küçük imalat sanayinde önemli gelişmeler ise 1956
yılında yaşanmaya başlamıştır. Bu dönem itibariyle
karayollarının ve makineleşmenin başlamasıyla sanayi
alanında tornacılık, oto tamirciliği, karosercilik,
boyacılık, elektrikçilik, döşemecilik,
radyatörcülük, kaportacılık üretimi gelişme
göstermiştir. Gaziantep’in modern anlamda
sanayileşme dönemi 1968 – 1970 yılları arasında
gerçekleşmiştir. 1970 yılında Küçük Sanayi
Geliştirme Merkezi’nin (KÜSGEM) kurulması bölgede
sanayileşmenin ilk adımı olmuştur. Bu dönemde
Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgelerinden
birinin Gaziantep’te kurulması ve imalat sanayi
sektörünün artan hızla gelişmesine bağlı olarak
Gaziantep, tarıma dayalı ekonomik yapıyı terk ederek
sanayiye dayalı ekonomik yapıya kavuşmuştur. 1980
sonrası dönemde tekstil sektörünün öncülüğünde
büyüme gösteren Gaziantep, pamuk hammaddesine dayalı
iplik ve dokuma bölgesi konumundadır. Bu nedenle
çevre illerin ürettiği ara mallarının nihai ürün
haline getirildiği bir merkez konumunda yer
almıştır. Gaziantep’in sanayi bakımından
gelişmesinin nedenleri arasında coğrafi konumu
dikkat çekmektedir. Bu stratejik faktör ile pazar
merkezi haline gelen Gaziantep, ulaşım ve üretim
altyapısı açısından da dış dünya ile iletişimi
güçlendirmiştir.
Gaziantep’in Gayri Safi Yurtiçi Hasılası
Gayri safi yurtiçi hasıla
(GSYİH), bir ülke sınırları içerisinde belli bir
dönemde yapılan üretimin para birimi cinsinden
değeridir. Kişi başına düşen gayri safi yurtiçi
hasıla ise bir ülkedeki yaşam standartlarının bir
göstergesi olarak kabul edilmektedir.
Türkiye İstatistik
Kurumu’nun araştırmaları doğrultusunda Gaziantep’in
GSYİH’sı ile ilgili 2001 yılına kadar cari
fiyatlarla olan verilere ulaşmış bulunmaktayız.
Gaziantep’in 1998 yılındaki GSYİH’sı 672.496.000 TL
iken 1999 yılında GSYİH’nın 993.344.000 TL’ye
ulaştığı gözlenmiştir. 2000 yılında bu değerin artış
göstererek 1.694.000.000 TL olduğu, 2001 yılında ise
2.534.000.000 TL’ye ulaşan bu değerin hızlı bir
değer artışı meydana getirdiğine ulaşılmıştır.
Gaziantep’te 1998 yılından itibaren yıllar
itibariyle yapılan üretimin değerinin sürekli bir
seyirde artış gösterdiği gözlenmiştir.
Gaziantep’te cari
fiyatlarla GSYİH’nın kişi başına düşen değeri ise
1998 yılında 590.773.000 TL, 1999’da 860.783.000 TL
olduğu gözlenmektedir. 2000 yılına gelindiğinde ise
bu değerde artış yaşanarak toplam 1.319.714.000
TL’ye yükseldiğine ulaşılmıştır. 2001 yılında ise
bir önceki seneye göre çok fazla bir değer artışı
yaşanmasa da miktarın 1.929.099.000 TL’ye ulaştığı
gözlenmektedir. Kısacası Gaziantep’te seneler
itibariyle üretimin kişi başına düşen değerinin
artığı gözlenmiştir
Yıllara Göre Gaziantep’in
Gayri Safi Yurtiçi Hâsılası
|
1998 |
1999 |
2000 |
2001 |
GSYİH(Milyar TL) |
672.496 |
993.344 |
1.694 |
2.534 |
Kişi Başına
GSYİH(Milyar TL) |
590.773 |
860.783 |
1.319.714 |
1.929.099 |
Kaynak:
http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb
id=56&ust id=16,
(10.04.2009)
|