|
Hisse Senedi Piyasaları
Anonim ortaklıklar
tarafından çıkartılan ve belirli bir ortaklık
sermayesine katılma payını temsil eden, yasal şekil
şartlarına uygun olarak hazırlanmış kıymetli
evraklara hisse senedi denilmektedir. Şirket
sermayesinin belirli bir kısmına ortaklık hakkı
bulunan hisse senedi sahipleri, şirket payından kar
alma hakkı, şirket yönetimine katılma hakkı, oy
kullanma hakkı, rüçhan hakkı, tasfiyeden pay alma
hakkı, şirketin faaliyetleriyle ilgili bilgi edinme
hakkı gibi haklara sahiplerdir. Finansal
serbestleşme ve küreselleşme sayesinde şirketler
uluslararası piyasalar aracılığıyla finansman
sağlamaya başlamışlardır. Ulusal piyasalardaki düşük
işlem hacimlerinden sıyrılan firmalar, uluslararası
piyasalara hisse senedi ihraç ederek ulusal
piyasalardan sağlayamayacakları büyüklükte fon elde
edebilmekte ve senetleri likiditesini
arttırmaktadırlar.
Uluslararası
hisse senetlerinin gelişiminde firmaların ek kaynak
sağlama isteği yanında, tasarruf sahiplerinin de
yabancı hisse senetlerinden yüksek getiri
beklemeleri ve yatırımlarını çeşitlendirme istekleri
etkili olmuştur. Firmalar uluslararası piyasalara
hisse senedi ihraçlarını, yeni çıkardıkları hisse
senetleriyle yabancı borsalara kaydederek veya çifte
kayıt (yerli ve yabancı piyasalara) yöntemiyle
yapmaktadırlar.
En
çok uluslararası işlem yapılan hisse senedi
piyasaları Nasdaq, NYSE, Tokyo borsası ve LSE gibi
likiditesi yüksek piyasalardır ve bu piyasalara
ihraç edilen hisse senetleri genellikle ihraç
yapılan ülkenin para biriminde çıkarılmaktadır.
Uluslararası hisse senedi piyasalarının gelişiminde
diğer önemli bir etken ise uluslararası kurumsal
yatırımcıların, yatırım fonlarının ve ülke
fonlarının, hisse senetlerinin taşıdığı hakları
temsil eden depo edilebilir menkul kıymet
sertifikalarının (ADR,IDR vb) kullanımıdır. ADR'ler
aracılığı ile yapılan yabancı hisse senedi
yatırımları çeşitli kolaylıklar sağlamış ve ABD
hisse senedi piyasalarının gelişmesinde de etkili
olmuştur. Depo sertifikaları sayesinde, işlem gören
hisse senetleri yatırımcılara daha kolay
ulaşabilmekte ve hisse senedine oranla likiditesi
yüksek olmaktadır.
Tablo:
Çeşitli Borsalardaki Ulusal ve Yabancı Firma
Sayıları (2008)
Menkul Kıymet
Borsaları |
Yerli |
Yabancı |
Toplam |
Nasdaq |
2.608 |
337 |
2.945 |
NYSE |
2.593 |
421 |
3.014 |
TSX Group |
3.659 |
79 |
3.783 |
Australian Se |
1,928 |
84 |
2,012 |
Bombay Se |
4.928 |
0 |
4.928 |
Hong Kong |
1.249 |
10 |
1.259 |
Korea |
1,788 |
3 |
1,791 |
Taiwan |
712 |
4 |
716 |
Tokyo |
2,731 |
21 |
2,392 |
London |
2,448 |
689 |
3,137 |
İstanul Se |
318 |
0 |
318 |
BME Spanish |
3,534 |
40 |
3,547 |
Swiss Exchange |
253 |
71 |
324 |
Lüxemburg |
33 |
230 |
263 |
Kaynak:World Federations of Exchanges (WFE) 2008
Tablo'da borsalarda işlem
gören yabancı hisse senetlerini görmekteyiz. ABD ve
Londra piyasalarına baktığımızda yabancı şirket
sayılarının çokluğu dikkat çekmektedir. Luxemburg
borsasında ise yabancı şirketlerin yerlilere oran
%87 ile en yüksek değeri vermektedir. Tokyo ve Kore
gibi piyasalarda ise yüksek yerli firma sayısına
oranla düşük yabancı hisse senedi rakamları
uluslararası açıdan likiditenin düşük olduğunu
göstermektedir.
|