İkame ve Gelir Etkisi

Bir malın fiyatındaki bir değişme, talep edilen miktarını etkiler. Toplam etki bir malın fiyatındaki bir değişmenin sonucu olarak talep edilen miktardaki değişme, ikame ve gelir etkileri olmak üzere iki ayrı etkenin toplamıdır.  

Hicks Yaklaşımı

Hicks’e göre sorun eski fayda düzeyinin muhafazasına izin veren bir tüketicinin bütçesindeki minimum değişmenin ne olacağıdır. Bir malın nominal fiyatındaki bir değişme talep edilen miktarı üzerinde etki yapar. İlk aşamada nispi fiyattaki bir değişme tek başına bir ikame etkisi yaratır. İkinci aşamada bir malın nominal fiyatındaki bir değişme reel gelirde ya da tüketicinin satın alabileceği mal ve hizmet sepetinin boyutunda bir değişmeye sebep olur. Eğer bir malın nominal fiyatı düşerse diğer bütün nominal fiyatlar sabit kalmak koşuluyla tüketicinin reel geliri yükselir. Çünkü tüketici şimdi hem fiyatı düşen maldan hamda diğer allardan daha fazla satın alabilecektir.  

a. Normal Mal Durumunda İkame

Bir malın fiyatı değiştiği zaman diğer malların fiyatları ve parasal gelir sabit kaldığında, tüketici bir denge noktasından diğerine hareket eder. Normal koşullarda bir malın fiyatı düşerse, ondan daha fazla satın alınır. Bir malın fiyatı yükselirse, o maldan daha az satın alınır. Bir denge konumundan diğerine geçişte, talep edilen miktardaki bütün değişme toplam etki olarak bilinmektedir.

b. Normal ya da Üstün Mallar

Normal ya da üstün mal olarak bir malın nitelenmesinde en önemli hususu şudur. Bir malın talebi doğrudan doğruya reel gelirle birlikte değişiyorsa bu normal ya da üstün maldır. Burada prensip şudur: bir normal ya da üstün mal için gelir etkisi ikame etkisini kuvvetlendirmektedir. Bir normal ya da üstün malın fiyatındaki bir düşüş talep edilen miktarın artacağını vurgular. Ancak fiyattaki bir düşüş ikame etkisinden dolayı da talep edilen miktarı arttırır. Böylece gelir ve ikame etkileri birlikte aynı yönde çalışır. Dolayısıyla bir normal ya da üstün mal için talep edilen miktar daima fiyatla ter yönde değişir. 

c.T utulmayan Mallar ve Giffen Paradoksu

Genel olarak fiyatlardaki bir değişmenin ikame etkisi, negatif gelir etkisini dengeleyecek kadar güçlüdür. Ancak Giffen Paradoksu adı verilen durumda gelir etkis io kadar kuvvetlidir ki ikame etkisine üstün gelmektedir. Böylece fiyattaki bir düşme talep edilen miktarda bir azalışa, fiyattaki bir artış talep edilen miktarda bir artışa neden olur.

Tanım olarak Giffen Paradoksu talep edilen miktarı doğrudan doğruya fiyatla aynı yönde değişen bir malı ima etmektedir. Bu mal tutulmayan bir mal olmalıdır. Ancak tutulmayan malların tümünün Giffen Paradoksunun koşularına uyması beklenmez. Giffen Paradoksunun söz konusu olduğu mallar grubu talep kanununa istisna teşkil etmektedir.