Liderlik Nedir, Lider Bir Kişide Bulunması Gereken Vasıflar

Yöneltme işlevini üstlenen yöneticiler, işgörenleri örgüt amaçları doğrultusunda harekete geçirebilmek ve örgütsel faaliyetleri etkin bir biçimde yürütebilmek için sahip oldukları yetkiler yanında önderlik ni­teliklerini de taşımaları gerekir. 

Liderlik Kavramı, Önderlik Nedir 

Lider sözcüğü, çoğu kez yönetici sözcüğü ile aynı anlamda kul­lanılmaktadır. Gerçekte bu iki sözcük farklı anlamları taşır. Yönetici durumunda olan bir kişinin önderlik yeteneklerine sahip olması zorunlu değildir. Ancak iyi bir yönetici olabilmek için önderlik niteliklerine sa­hip olunması zorunludur. 

Bir tanıma göre önderlik, bir kişinin diğerlerini yönlendirme ve onların davranışlarını olumlu yönde etkileme yeteneğidir. Başka bir tanıma göre önderlik, amaçlara ulaşabilmek için diğerlerini etkileme ya da ikna etme sürecidir. Bu tanımda süreç sözcüğü önderliğin, önder ve önderliğini yaptığı kişiler ya da grup arasında iki yönlü etkileşimi içeren dinamik bir süreç olduğunu ifade eder 0). Diğer bir deyişle önderlik, önderle grup arasındaki insan ilişkilerini gösterir. 

Liderlik Gücü Kaynakları, Liderlik Özellikleri 

Yukarıdaki tanımlar önderliği, belli bir konuda etkileme eylemi olarak görürler. O halde kişiler önderin etkisini neden kabul ederler? Diğer bir deyişle önderin etkileme gücü kaynağı nedir? Bu sorunun yanıtı, önderin sahip olduğu güç ya da erkte aranmalıdır. Güç, diğer kişilerin davranışlarını etkileme yeteneğidir. Buradaki güç sözcüğünü bir makamda bulunmaktan dolayı kişiye verilmiş olanak ve ayrıcalıkları ifade eden yetki sözcüğü ile karıştırmamak gerekir. Yetki verilir, güç ise kişinin kendi yeteneklerinden doğar.

Önderlik gücü kaynaklarını, ya da güç türlerini altı grupta topla­mak olanaklıdır: 

Lider Özellikleri 

1. Biçimsel Güç: Örgüt hiyerarşisinde belli bir makamı temsil etme ve o makamın sağladığı yetkilerin kullanılmasından doğar. Yetkiler arttıkça biçimsel güç de artış gösterir.

2.   Ödüllendirme Gücü: Önderin önderlik yaptığı kişilere ya da izleyici grubun üyelerine ödüller sağlama (ücret artışı, ikra­miyeler, daha iyi çalışma yeri, tanıma, tatil izni, yükseltme v.b.) ve onları kontrol etme yeteneğinden kaynaklanır. Önderin değerli ödülleri kontrol ya da sağlama gücü arttıkça ödüllendirme gücü de o oranda artar.

3.    Korkutma Gücü: Grup üyeleri arzu edilen davranışları göstermediğinde önderin onları değişik biçimlerde cezalandır­ma; eleştiri, işe son verme, geçici olarak işten el çektirme, kınama, uyarma, tenzil (işgöreni daha alt düzeydeki göreve atama) şeklinde olabilir. Önderin cezalandırma serbestisi arttıkça korkutma gücü de artacaktır.

4.   Uzmanlık Gücü: Önderin sahip olduğu özel bilgi, beceri ve deneyime kısaca uzmanlığa grubun saygı duymasından kaynak­lanır. Örneğin hasta olduğumuzda bir doktoru sağlık konusunda uzman olduğu için dinler ve önerilerine uyarız.

5.    Bilgilendirme Gücü: Önderin örgütteki işler, işlemler, plan ve programlarına ilişkin önemli bilgilere sahip olması ve bu bilgilerin yayılması, dağıtımı konusunu elinde tutmasından kaynaklanır. Yöneticiler genellikle bu bilgilere astlara göre daha rahat ulaşır ve bunların örgüt içinde yayılması insiyati-fini ellerinde tutarlar.

6.   Beğeniye Dayanan Güç: Bu güç önderin grup üyelerinin gözünde hayranlık uyandırıcı, çekicilik, sempatiktik, sevimli­lik gibi kişisel niteliklere ya da karizmaya sahip olmasından kaynaklanır. Örneğin bir ünlünün reklamınım yaptığı bir ürünü onun önerilerine uyarak satın almak isteriz. Burada söz konu­su ünlünün tüketici üzerindeki gücü, onun ünlü olması ya da beğenilmesinden kaynaklanır.

Önder, yukarıda sayılan bu güçlerden birini ya da birkaçını kul­lanarak grubun davranışlarını belli 'ölçüde etkiler. Grubu oluşturan üyelerin kişisel niteliklerine bağlı olmasına rağmen uzmanlık ve beğeni güçlerine genelde; biçimsel, bilgilendirme ve ödüllendirme güçlerine gerekçeli ve uygun biçimde yapıldığında uyulurken; cezalandırma gücüne ise, tepkiyle karşılandığında çoğu kez uyulmaz.