Türkiye Ekonomisi

Dünya Ekonomisi

Osmanlı Ekonomisi

Finansal Ekonomi

İşletme Ekonomisi

Hizmet Ekonomisi

Kalkınma Ekonomisi

Tarım Ekonomisi

Borsa ve Yatırım

Ekonomi Sözlüğü

Ekonomi Ders Notları

Ekonomi Düşünürleri

Genel Ekonomi Soruları

Özel İstatistik Arşivi

Özel İktisat Konuları

Açık Öğretim İktisat

Ekonomi Kurumları

Kamu Yönetimi

Kamu (Devlet) Maliyesi

Sigortacılık Konuları

Türkiye İktisat Tarihi

Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

Finansal Piyasalar

Kent Ekonomisi

Liberalizm

Forex Piyasaları

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Mevduat Nedir, Mevduat Çeşitleri 

Bireysel bankacılığın en önemli ürünlerinden olan mevduat, bankaların halktan faiz ve/veya kur farkı ödeyerek topladıkları kaynaklardır. Bankalar kabul ettikleri mevduatla, fon fazlası olanlardan (atıl fon bulunduranlardan) fon kabul etmiş ve menkul kıymet alımı, kredi satma yolu ile fon açığı bulunanlara fon temin etmiş olmaktadırlar (Kondak, 1998: 23). Katılım bankaları ise mevduata faiz vermemekte, bunun yerine hesaplardaki para ticari olarak işletilip, doğan kar ya da zarar paylaştırılmaktadır. 

Mevduat; tasarruf mevduatı, ticari mevduat, bankalar mevduatı, resmi mevduat ve diğer mevduat olarak beş kategori altına incelenebilmektedir. Her mevduat türü kendi içinde vadeli, ihbarlı ve vadesiz diye üçe ayrıldığı gibi farklı döviz cinslerine göre TL mevduat ve döviz tevdiat hesabı (DTH) olarak da sınıflanabilmektedir. Türkiye'de faaliyet gösteren ve gösterecek olan tüm bankalar için muhasebe kayıtları ve mali raporlama açısından yeknesaklığı sağlamak amacı ile tasarlanan tek düzen hesap planı (http://www.tbb.org.tr/turkce/tdhp/THPIZAH.DOC) incelendiğinde tasarruf mevduatının önce vadesiz ve vadeli olarak ikiye ayrıldığı, daha sonra yurtiçi yerleşik kişiler ve yurtdışı yerleşik kişiler olmak üzere sınıflandırıldığı görünmektedir (Şakar, 2000: 122–123). 

Bankalar Kanununa göre, “izin verilen bankalarla, özel kanunlara göre yetkili olanlar dışında hiç bir gerçek veya tüzel kişi aslen veya fer’an meslek edinerek mevduat kabul edemeyeceği gibi ticaret unvanları ve kamuya yapacakları açıklamalar ile ilan ve reklamlarında mevduat kabul ettikleri izlenimini yaratacak ifade ve deyimleri kullanamazlar (www.tbmm.gov.tr).  Ayrıca yine Bankalar Kanunu’na göre, “bankaların mensupları ve diğer görevlileri, sıfat ve görevleri dolayısıyla öğrendikleri bankalara veya müşterilerine ait sırları bu konuda kanunen açıkça yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamazlar (www.tbmm.gov.tr).” Bu nedenle mevduat bir banka için çok önemli bir kaynak ve bunun yanında yasal bir sırdır. 

Bir banka için olduğu kadar milli ekonomi yönünden de değerli bir kaynak olan mevduata ve bu kaynağın yaratıcısı ve tek sahibi olan mudiye özel bir ilgi göstermeyi bankacılık mesleğinin ilk prensibi olarak kabul etmek gerekir. 

Mevduatın genel kabul görmüş ayrım biçimi aşağıda gösterilmiştir (Takan, 2001: 203– 204): 

Vadesiz Mevduat 

İstenildiği zaman çekilebilen, yılsonunda veya hesabın kapatılmasında çok az bir tutarda faiz işletilen mevduattır. Banka için düşük maliyetli ve önemli bir kaynaktır. Bankalara belirli süreye bağlı olmaksızın istenildiği zaman geri alınmak üzere yatırılan paralara vadesiz mevduat denir. Söz konusu mevduat her an müşterilerin kullanımına hazır bulundurulması gerektiğinden bankaların bu tür paralardan yararlanma imkanları sınırlıdır. Katılım Bankaları da müşterilerinin vadesiz mevduatını cari hesap adı verilen hesaplarda tutmaktadırlar (El-Hasani, 1996: 52). 

İhbarlı Mevduat 

Bankalara ancak ihbar tarihinden belirli bir gün sonra çekilmek kaydıyla yatırılan paralara ihbarlı mevduat denir. Örneğin 7 gün ihbarlı mevduat; 7 gün önce haber vermek şartıyla, yani ihbar tarihinden 7 gün sonrasından itibaren çekilebilecek mevduat anlamına gelmektedir. 

Vadeli Mevduat 

Yatırıldığı tarihten belli bir süre sonra çekilmek koşulu ile açılan mevduattır. Banka paranın ne zaman çekileceğini önceden bilmektedir. TCMB’nin 30 Ocak 1997 tarih 22893 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Mevduat Türleri ve Kapsamı ile Vade Dilimleri Hakkında” tebliğinde şu şekilde sınıflandırılmıştır:

1 Aya kadar vadeli ( 1 ay dâhil )

3 Aya kadar vadeli ( 3 ay dâhil )

6 Aya kadar vadeli ( 6 ay dâhil )

1 Yıl ve daha uzun vadeli

1 Ay veya 3 ay gibi net vadeler dışında açılan mevduatlara,bankacılık uygulamasında kırık vadeli mevduat denmektedir. (Örneğin 22 gün vadeli) Ancak bankacılık geleneğinde mevduat ihbarlıda olsa, vadeli de olsa müşterinin her zaman parasını geri alabilmesi mümkündür. Böyle bir durumda, faizde indirim yapılmakta ya da faiz işletilmemektedir.

Bankalara veya bu konudaki yetkili kuruluşlara tevdi edildiği tarihten ancak belli bir süre geçtikten sonra çekilmek şartıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından yatırılan paralara vadeli mevduat denir. Bu mevduat türünde banka, paranın ne zaman çekileceğini önceden bilir. Dolayısı ile bu türde yatırılmış paraları banka rahatlıkla kullanır. Bu nedenle bankalar vadeli mevduat mudisine diğer mevduat türlerine göre daha fazla faiz verir. 

Yukarıda ayrımına değinilen bireysel  bankacılığa konu  olan tasarruf mevduatı, 05.07.2004   tarihinden   bu   yana   hesap   bazında   50.000   YTL’ye   kadar   sigortalıdır  

Mevduat sigortası ile temelde finansal piyasalar hakkında bilgi sahibi olmayan, parasını değerlendirmek ve diğer finansal alternatiflerden yararlanmak isteyen küçük tasarruf sahiplerine, mevduatın bir kısmına garanti vererek güvenilir bir ortam yaratılmak amaçlanmaktadır (Özdemir, 2010). Bu yapısal değişiklikler ve alınan önlemler ile Türkiye piyasasındaki tasarruf mevduatı 2000 yılının sonundan 2004 yılının sonuna kadar 17,9 Milyar YTL’den 87,4 Milyar YTL’ye yükselmiştir

 

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü - Gizlilik Politikası

Sağlık Bilgileri