Bir ülkede belli bir süre içinde insan sayısında meydana gelen artış miktarı. Bu süre içinde dolan kişi ,sayısının ölen kişi sayısından fazla olması, nüfusun artmasına yol açacaktır. Nüfus artışı, periyodik olarak yapılan nüfus sayımlarıyla belirlenir ve sayım sonuçlarından hareket edilerek Ülkenin nüfus artış hızı hesaplanabilir: Az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının yılda 0702.5 gibi yüksek bir orana ulaşmış olması, bu ülkede kişi başına gelirin düşmesine, işsizliğin artmasına yol açan olumsuz bir rol oynamaktadır. 

Nüfus Teorileri, Nüfus Teorisi 

Nüfusun gelişimini ve nüfus sayısı ile milli gelir arasındaki ilişkileri açıklayan teoriler. Sadece dini ve siyasi düşüncelerle nüfus artışının gereğini ileri süren görüşler varsa da bunları birer teori saymak güçtür. Bu gibi görüşlere tarihte sık rastlanmaktadır. Örneğin Martin Luther "çoğalınız" yolundaki ilahi emir uyarınca ve "Tanrı her kulunun rızkını verir" inancıyla halka genç yaşta evlenmeyi ve çok çocuk sahibi olmayı telkin et­miş ve bu tez aşalı yukarı aynı esas­lara dayanılarak diler dinler tarafından savunulmuştur. Çeşitli yazarlar da, nüfus artışını, özellikle uyruk sayısında devletlerin kudretini, prestijini ve dünyadaki mevkiini belirleyen en önemli etkeni gördükleri için istemişlerdir. Merkantilistler de aynı gruba katılabilir. Ancak bunlar büyük bir nüfusu yalnız devletin siyasi ve askeri kudretini arttırdığı için değil, aynı zamanda gelişmesi de çok önem verdikleri sanayiinin bol işçi bulabilmesi için de zorunlu görmüşlerdir. Asıl nüfus teorileri, nüfus artışının ekonomik etkilerinin, ihtiyaç maddeleri üretimini de dikkate alarak araştırılmasıyla başlamıştır. Bu konuda en önemli adım, nüfus sorununu ekonomi ilminin bazı bulgularından yararlanarak incelemiş olan T.R. Malthus tarafından atılmıştır. Malthus'un teorisine göre, nüfus geometrik, azalan verim kanununa tabi olan gıda maddeleri üretimi ise, aritmetik dizi ile artmaktadır. Bu nedenle nüfus sayısı gıda maddeleri arzım aşabilir. Ortaya çıkabilecek açlık ve sefaleti önlemek için nüfus artışını engelleyebilecek tedbirlerin alınması zorunludur. 

Malthus'un teorisi önemli etkiler yaratmış, çeşitli tartışmalara neden olmuştur. Teorinin aleyhinde olanlar üç grupta toplanabilir: 

a)            Sosyalistler, sefaletin nüfus çokluğundan değil, işçinin hak ettiği ücreti almasını önleyen kapitalist rejimden doğduğunu ileri sürerek Malthus'a karşı çıkmışlardır.

b)            b) Başlıca temsilcisi H.Spencer olan bir ekol, eleştirilerini biyolojinin bazı bulgula­ra dayandırmıştır. Bu bulgulara gö­re, organizmanın kompleksliği, fark­lılığı ve hareketliliği artıkça doğurganlık gerilemektedir. Dolayısıyla birey­lerin gelişmesini ve üreme eğiliminin;zayıflamasını beklemek gerekir. Nü­fusun geometrik dizi ile artması söz  konusu değildir.

c)             c) Malthus'a karşıt iktisatçılardan F. Ust, bir alanın kaldırabileceği nüfus sayısının, toplumun hangi gelişme basamağında bu­lunduğuna bağlı olduğunu, avcılıktan hayvancılığa, hayvancılıktan tarıma, . tarımdan sanayie geçilmesi ile bu sayının gittikçe arttığını ve yeni keşif ve ilerlemenin daha da artacağını, böylece nüfus meselesinde üretim sistemi ile uygulanmakta olan teknoloji ve bunları geliştirme imkanlarını hesaba katmak gerektiğini belirtmiştir. 

     Malthus aleyhindeki fikirleri güçlendiren en önemli nedenlerden biri 19. ve 20 yüzyılda sanayi ülkelerinde yaşanan gelişmelerin onun tezini doğrulamamasıdır. Nüfusun hızla art­masına rağmen, fert başına gelirin yükselmiş olması, gelir artmaya de­vam ettiği halde 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren doğurganlığın azalması, 20. yüzyılda nüfus artışının yavaşlamaya başlaması, Malthus'un te­orisine olan inançları da zayıflatmıştır. Bugün genellikle kabul gören Optimum Nüfus Teorisi'ne göre her alan kolayca verimlendirilebilecek doğal servetlerinin büyüklüğüne, tarımsal üretimin azalan verim kanununun ne derece etkisi altına girmiş olduğu­na, üretim yapısına ve uygulanan tek­nolojiye göre belirlenen Optimum bir nüfus vardır. Her nüfus artışı, fert başına Milli Gelirin düşmemesi için yatırım yapılmasını gerektirir. İlave nü­fusun istihdam edileceği işleri yarat­mak, kendi hesabına çalışacakları araçlar ve işletme sermayesi ile donat­mak, ayrıca konutların sayısını artır­mak, eğitim, halk sağlığı, ulaştırma gibi hizmetleri genişletmek gerekir. Nüfus artışının ekonomik etkileri optimuma varmadan önce veya sonra gerçekleşmesine göre değişir. Optimum aşıldıktan sonra nüfus çoğalması halinde, ilave nüfusa iş sağlayabil­mek için, uygulanmakta olan üretim yöntemlerini ve teknolojiyi iyileştirerek, optimumu yükseltmek gerekir. (Ayrıca, bk. Optimum Nüfus). 

Nüfus Yoğunluğu

            Nüfus sayısı ile arazi yüzölçümü arasındaki oran. Bir kilometre kareye kaç kişinin düştüğünü ifade eder. Nüfus yoğunluğu, nüfus sayısı bütün ülke alanına bölünerek hesaplanabilir. Ayrıca bütün nüfus yerine çiftçi nüfusu, bütün arazi yerine de sürülüp ekilen topraklar göz önünde bulundurmak suretiyle hesaplanan çiftçi yoğunluğu da bazı araştırmalar için önemli olabilir. 

Nüfus yoğunluğundan, arazinin nüfusa yeterli olup olmadığı hakkında sonuç çıkartılmayacağı gibi, ülkenin ne kadar nüfus kaldırabileceği konusunda da bir yargıya varılamaz. Bu konu, tarımda prodüktivitenin ne derece yükseltilebileceği ve sanayiinin ne ölçüde genişleyebileceği gibi, arazinin; niteliği ile ilgisi az olan etkenlere bağlanabilir.