Üretim ölçeğinde meydana gelen değişmeler karşısında verimlilikte Ortaya Çıkan değişmeler. Girdilerin (Emek, Sermaye, hammadde vb.) bileşim oranı değiştirilmeden her bir girdinin kullanım miktarı sözgelimi bir misli arttığında, firmanın üretimi de bir misli artıyorsa, ya da girdiler on misli fazlalaştırıldığında, ürün miktarı on misli yükselirse, bu durumda üre tim ölçeğinin değişmesi karşısında verimlilik aynı kalmaktadır. Üretim ölçeğindeki değişmelerin verimliliği etkilemediği, böyle bir durumda ölçeğe göre sabit getiri söz konusu olur. Bütün girdilerin, örneğin bir ya da iki misli arttırılması halinde firma üretim seviyesi bir ya da iki misli değil de"' daha az artıyorsa, ölçeğe göre azalan getiri hali ortaya çıkacaktır. Firma üre­timdeki artışların girdilerde meydana gelen artıştan daha fazla olması durumu ise ölçeğe göre artan getiriyi ifade eder.

Ölçek Ekonomileri, Ölçek Ekonomisi Nedir

Bir firma ya da sanayi dalında tesisler  genişleterek, üretim hacmini veya üretim fonksiyonunu değiştirerek, teknolojik yenilikler getirerek veya dış çevrede meydana gelen maliyet düşürücü faktörlerden yararlanılarak prodüktivitenin arttırılması, diğer bir deyişle maliyet masraflarının düşürülmesi yoluyla elde edilen kazançlar. Kısaca geniş çaplı üretimin sağlamış olduğu tasarruflar olarak da tanımlanan ölçek ekonomileri, içsel ekonomiler ve dışsal ekonomiler olarak ikiye ayrılır. Eğer ölçek ekonomileri firmaların içinde veya o firmanın bulunduğu sanayi dalında meydana geliyorsa, bu ekonomiler içsel ölçek ekonomileri olarak adlandırılır. İçsel ekonomiler firmaların büyümek, yani da­ha çok üretmek yoluyla emek ve teçhizatı daha verimli kullanmalarını, pazarlama ve yönetim masraflarını azaltmalarını ifade eder.

Dışsal ekonomiler ise, firmaların birbirlerinden bağımsız olarak aldığı kararlarla diğerlerinin giderlerinde yarattıkları azaltıcı etkileri ifade etmektedir. Sanayiler arasında girdi-çıktı akımlarının doğurduğu dolaysız ilişkiler, firmalar veya sanayiler arasındaki arabağlılık sebebiyle birbirlerini etkilemekte ve dışsal ekonomilerin yanında dışsal eksi ekonomilerinin de (Diseconomics) ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Dışsal ekonomiler, kısaca, bir üreticinin diğer bir üreticiye, "yapmış olduğu' karşılıksız yararlar olarak tanımlanırken, dışsal eksi ekonomiler bir üreticinin diğer üreticinin veriminde yaratmış olduğu kayıplar atarak ifade 'edilebilir.

Dışsal ekonomiler piyasa dışı dışsal ekonomiler ve piyasa dışsal ekonomiler olarak iki grupta incelenmektedir. Piyasa dışı dışsal ekonomiler; yine iki gruba ayrılmaktadır. 

a)      Teknolojik Dışsal Ekonomiler

b)      Dinamik Dışsal Ekonomiler  

Teknolojik Dışsal Ekonomiler; üreticilerin üretim,fonksiyonları arasında piyasaya bağlı olmayarak meydana gelen yararlar­dır Ekonomide piyasa dışında en son teknolojik gelişmelerin, yönetim sürecindeki yeniliklerin, iyi nitelikteki yönetici ve kalifiye işçilerin yaratılması sonucu üreticilerin sağladığı yarar­lar ise dinamik dışsal ekonomiler olarak adlandırılır. Piyasa dışsal ekonomileri, üreticiler arasında piyasa aracılığıyla sağlanan dışsal ekonomileri ifade eder. Bunlar piyasadaki arz ve talep koşullarına bağlı olarak fiyatlar­da meydana gelen değişmeler sonucu ortaya çıkar.