İktisadi
anlamda piyasa, alıcı ve satıcıların birbirleri ile karşılıklı
iletişim içinde oldukları ve mübadelenin geldiği yer olarak
tanımlanır.
Piyasa bir
ülkenin sınırları içinde ise ve o ülkede yapılan işlemleri
kapsıyorsa buna iç piyasa, işlemler ülke sınırlarını aşıyorsa
buna da uluslar arası piyasa denir.
Mali Piyasa
Bir ülkede fon
kullananlar ile fon arz edenler arasında fon akımlarını
düzenleyen kurumlar, akımı sağlayan araç ve gereçler ile bunları
düzenleyen hukuki ve idari kurallardan oluşan yapıya mali piyasa
denilebilir.
Mali piyasa
beş ana unsurdan oluşmaktadır;
Tasarruf
sahipleri, yatırımcılar, yatırım ve finansman araçları, yardımcı
kurulular, hukuki ve idari düzen olarak sıralanabilir.
Para
Piyasası
Kısa vadeli
fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasaya para piyasası denir.
Para piyasasının tipik özelliği kısa vadeli fonlardan
oluşmasıdır. Para piyasalarında vade genellikle bir yılı aşmaz.
Para piyasasında sağlanan fonlar kredi olarak işletmelerin dönen
varlıklarının finansmanında kullanılır. Para piyasasının
araçlarını ticari senetler; kaynaklarını çeşitli mevduatlar
oluşturmaktadır.
Para
piyasasının kendi içinde örgütlenmiş ve örgütlenmemiş para
piyasası olarak da bir ayrıma tabi tutulabilir. Örgütlenmiş para
piyasası bir bankalar sistemidir. Çünkü işletmelerin nakit
ihtiyacı çoğunlukla ticari bankalar tarafından karşılanmaktadır.
Örgütlenmemiş para piyasası banka sisteminin dışında kalan
piyasadır. Bankalar dışındaki kişi ve kuruluşlar da bazen
işletmelere kısa vadeli fon sağlarlar.
Sermaye
Piyasası
En genel
anlamıyla sermaye piyasası orta ve uzun vadeli fon arz ve
talebinin karşılaştığı piyasadır. Sermaye piyasasında sağlanan
krediler genellikle, işletmelerin bina, makine ve teçhizat gibi
duran varlıklarının finansmanında kullanılır.
Para
piyasasında olduğu gibi, sermaye piyasasının kaynakları da
tasarruf sahiplerinin birikimleridir. Sermaye piyasasının en
önemli ve yaygın araçları hisse senetleri ve tahvillerdir.
Sermaye
Piyasası Çeşitleri
Birincil
piyasa
Hisse senedi
ve tahvil gibi menkul değerleri ihraç eden şirketler ile
alıcıların yani tasarruf sahiplerinin doğrudan doğruya
karşılaştıkları piyasalardır. Buna hisse senetleri ile
tahvillerin ilk kez sürülüp ihraçtan alındığı piyasa da
denilebilir.
İkincil piyasa
Menkul
kıymetleri ihraçtan alanlar, bunları tekrar paraya çevirmek
istediklerinde, hisse senetlerinde hiçbir zaman, tahvillerde ise
vadeden önce bunları ihraç eden kuruluşa münacat edemezler.
İkincil piyasa bu durumdaki menkul kıymetlerin paraya
çevrilmesini sağlayan piyasadır.
İkincil
piyasa, menkul kıymetlerin likiditesini arttırarak birincil
piyasaya talep yaratır ve gelişmesini sağlar. İkincil piyasanın
eniyi teşkilatlanmış bölümü menkul kıymetler borsalarıdır.
Kaynak: İMKB yayınları