Piyasa
Mekanizması Nedir
Piyasa kavramı bir malın veya hizmetin
alıcılarının ve satıcılarının belirli bir mekanda bir araya
gelerek alışveriş yapmaları durumu yanında, bir malın veya
hizmetin alıcılarının ve satıcılarının (telefon-fax ve email)
gibi çeşitli haberleşme araçlarından yararlanarak alışveriş
yapmaları durumunu da kapsar; Piyasadan söz edebilmek için
alıcıların ve satıcıların belirli bir mekanda bir araya
gelmeleri şart değildir.
İktisatçılar piyasa kavramını ürün-mal piyasası,
kaynak-faktör piyasası, ve varlık piyasası diye üç farklı
biçimde kullanırlar. Bunlardan ürün-mal piyasası ile
kaynak-faktör piyasası, sırasıyla malların ve kaynakların
alıcılarını ve satıcılarını bir araya getiren her türlü
kolaylığı ifade eder. Varlık piyasası ise para, tahvil, hisse
senedi, ev gibi alternatif servet biçimlerinin alıcılarını ve
satıcılarını bir araya getiren kolaylıkları ifade eder.
İktisatçılar piyasa mekanizmasını incelerken,
ekonomideki milyonlarca alıcıyı ve satıcıyı hanehalkı sektörü,
işalemi sektörü, hükümet sektörü ve dış ticaret sektörü diye
dört ana sektörde toplulaştırırlar.
Hanehalkı sektörü, ekonomideki tüm aileleri
kapsar. Hanehalkı sektörünün üyelerine tüketici denir.
İşalemi sektörü,
ekonomideki tüm firmalardan oluşur. Bu tanımdaki firma kavramı,
hanehalkı sektörünün sahibi olduğu kaynakları kullanarak üretim
yapan ve ürettiği malları hanehalkı sektörüne diğer firmalara,
dış aleme veya hükümete satan karar birimlerini kapsar.
Hükümet sektörü , bir ekonomideki tüm kamu kurum
ve kuruluşlarını kapsar. Piyasa kapitalizminin geçerli olduğu
ekonomilerde hükümet sektörünün temel amacı, kişilerin temel hak
ve özgürlükleri yanında iktisadi hayattaki rekabeti korumak ve
geliştirmektir.
Dış ticaret sektörü , bir ekonominin dış alemle
olan tüm iktisadi ilişkilerinin toplulaştırıldığı bir sektördür.
Piyasa mekanizmasında her ekonominin, dış alemle yoğun bir mal
ve sermaye ilişkisi vardır. Bu ilişki, bir ekonominin dış aleme
mal satması demek olan ihracatı, dış alemden mal satın alması
demek olan ithalatı ve ekonomiler arasındaki sermaye
hareketlerini kapsar.
Kaynak: Prof.
Dr. Erdem M. Ünsal
|