Piyasa Gözetimi Nedir? 

Piyasa Gözetimi, ürünün piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya ürün piyasada iken ilgili teknik düzenlemeye uygun üretilip üretilmediğini ve güvenli olup olmadığını denetlemek veya denetlettirmek, güvenli olmayanların güvenli hale getirilmesini ve gerektiğinde yaptırımlar uygulanmasını sağlamak.amacıyla.,yetkili kamu kuruluşu tarafından yapılan her türlü faaliyettir. Daha kısa bir ifadeyle; üye devletlerin ilgili direktifteki temel gerekliliklere uygun olmayan ürünleri etkili ve yeterli bir yolla tespit etmek için piyasa gözetimi 'yapmaları gerekmektedir. 

Piyasa gözetimi, üye ülkelerin ilgili direktiflerde belirtilen temel gerekliliklere uyan malların serbest dolaşımına izin vermesini gerektiren Yeni Yaklaşımın tamamlayıcısı niteliğindedir. Yeni yaklaşım direktiflerinde yüksek seviyede bir koruma öngörülmüştür ve bu durum üye ülkelerin piyasaya sürülecek ürünlere ilişkin gerekli tüm önlemleri almalarını gerektirmektedir. Dolayısıyla, üye ülkelerin piyasa gözetimini kurma ve etkili bir şekilde işletme yükümlülükleri bulunmakta, böylece, uygun olamayan ürünlerin belirlemesi mümkün olmaktadır. Bu, sadece tüketicilerin değil, ekonomide faaliyet gösteren tüm aktörlerin çıkarlarının da haksız rekabete karşı korunması için faydalı bir yapılanma sağlamaktadır. 

Piyasa Gözetimi'ne ilişkin Temel Noktalar 

 Piyasa gözetimi, Klasik Yaklaşım ve Yeni Yaklaşım kapsamındaki mevzuatın uygulanması için temel bir araçtır. 

 Piyasa gözetiminin amacı, uygulanan direktiflerin hükümlerine Topluluk genelinde uyum sağlanmasını temin etmektir. Tüketiciler, ürünün menşei dikkate alınmaksızın, iç Pazar dahilinde eşit seviyede bir korumadan yararlanma hakkına sahiptirler. 

Üye devletlerin, piyasa gözetiminden sorumlu birimler kurmaları ve görevlendirmeleri gerekmektedir. Bu birimlerin, gözetim faaliyetlerini gerçekleştirecek yeterli kaynak ve yetkiye sahip olmaları; ayrıca, personellerinin profesyonelliğini garanti etmeleri ve oransallık ilkesi temelinde bağımsız ve eşit olmaları gerekmektedir. 

 Onaylanmış kuruluşların, piyasa gözetimi faaliyetlerinde yer almaması gerekmektedir. Süreç dahilinde oluşabilecek çıkar çatışmalarının önüne geçmek için uygunluk değerlendirmesi (ürün piyasaya sürülmeden ya da hizmete sokulmadan önce gerçekleştirilen faaliyetler) ve piyasa gözetimi (ürün piyasaya sürüldükten ya da hizmete sürüldükten sonra gerçekleştirilen faaliyetler) arasında net bir ayrım yapılmalıdır. Ancak, onaylanmış kuruluşun ve piyasa gözetim kurumunun aynı üst kuruma bağlı olmaları halinde, söz konusu faaliyetler arasında çıkar çatışması olmaması için, sorumluluk sınırlarının çok dikkatli bir şekilde tayin edilmesi gerekmektedir. 

Yeni Yaklaşım Direktiflerinde, üye ülkelerin piyasa gözetimini nasıl yapmaları gerektiğine ilişkin özel hükümler bulunmamaktadır. Bunun istisnası, Oyuncaklara ilişkin Direktif'tir. Bu Direktif'te, piyasa gözetiminden sorumlu kurumlar için hükümler yer almakta ve üye devletlere her üç yılda bir Komisyon'a rapor sunma yükümlülüğü getirilmektedir. LO Genel Ürün Güvenliği Direktifi ise, piyasa gözetimine ilişkin daha geniş tanımlamalara yer vermektedir. Söz konusu Direktif, Topluluk hukukunun özel kuralları ile düzenlenen ve yeni yaklaşım direktifleri gibi özel güvenlik hükümlerinin belirlendiği ürün gruplarına uygulanmamakla birlikte, yeni yaklaşım direktifleri alanında piyasa gözetiminin uygulanması konusunda model teşkil etmektedir. 

Piyasa gözetiminin kamu kuruluşları tarafından yapılmamasının nedeni, faaliyetlerin tarafsızlığını garanti etmektir. Bunun garanti edilmesinin diğer bir yöntemi de söz konusu kuruluşların yeterli kaynak ve yetkiye sahip olmasının sağlanmasıdır. Her üye devlet piyasa gözetimi altyapısının nasıl oluşturulacağına kendisi karar verir. Örneğin, gözetimin etkili olması ve tüm ülke genelinde eşit düzeyde uygulanması şartıyla sorumluluklar kurumlar arasında dağıtılabilmektedir. Dolayısıyla, piyasa gözetiminin hukuki ve idari altyapısı, üye devletlerarasında farklılık göstermektedir. Bu durum, piyasa gözetiminin Topluluk genelinde eşit düzeyde temin edilmesi amacıyla, yetkili ulusal kurumlar arasında etkili bir idari işbirliğinin kurulmasını gerektirmektedir. 

Piyasa gözetim kurumunun bağımsız olması ve faaliyetlerini tarafsız ve ayrımcılık yapmayacak şekilde gerçekleştirmesi çok önemlidir. Buna ek olarak, piyasa göz_timinin oransallık prensibi temelinde yürütülmesi gerekmektedir. Piyasa gözetiminden sorumlu kuruluşların, temel gerekliliklere uygun olmayan ürünlerin dağıtımının durdurulması ya da söz konusu ürünlerin piyasadan toplatılması gibi önlemler alma yetkisi bulunmaktadır. Ancak, alınacak önlemlerin, riskin veya uygunsuzluğun derecesine göre belirlenmesi gerekmektedir; Diğer bir ifadeyle, ürünlerin serbest dolaşımına müdahalenin, piyasa gözetimi faaliyetlerinin etkili bir şekilde yapılabilmesi için gereken seviyeden fazla olmaması gerekmektedir.         

Piyasa gözetiminden sorumlu kuruluş, bütün sorumluluk kendisinde olmak kaydıyla, test ve muayene gibi teknik görevleri taşeron bir kuruluşa devredebilmektedir. ilgili piyasa gözetim kuruluşu tarafından kullanılan taşeron kuruluş, EN 45000 standartlarının ilgili kriterlerine uygun faaliyet göstermelidir. 

Yeni Yaklaşım Direktiflerinde, üye devletlerin Komisyon'u ve diğer üye devletleri bilgilendirmelerine ilişkin belirli hükümler bulunmasına rağmen, piyasa gözetim faaliyetleri sırasında elde edilen bilgilerin şeffaflığına veya gizliliğine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla, gizliliğe ilişkin hükümler, ulusal hukuk sistemlerinde düzenlenmekte ve bu nedenle üye devletlerarasında farklılık göstermektedir. Ancak, piyasadaki rekabeti doğrudan ilgilendiren ve devam eden piyasa gözetimi faaliyetlerine ilişkin bilgiler genellikle gizli olarak değerlendirilmektedir. Bu durumun istisnası, tüketicilerin sağlık ve güvenliğinin ciddi ve ani tehlikeye maruz kaldığı hallerdir. 

Piyasa Gözetimi Faaliyetleri 

 Piyasa gözetimi 2 ana aşamadan oluşmaktadır:

(1) Ulusal gözetim kuruluşları, piyasada bulunan ürünlerin, ilgili mevzuatın hükümlerine uygunluğunu izlemekte,

(2) gerektiğinde uygunluğu sağlayacak önlemleri almaktadırlar. 

Etkili bir piyasa gözetim uygulaması, uygun olmayan ürünlerin piyasaya arzını önlemek için gözetim yetkililerinin üreticiler ve tedarikçilerle işbirliği içinde hareket etmesini gerektirmektedir. 

Piyasadaki Ürünlerin Denetlenmesi 

Piyasadaki ürünlerin denetlenmesindeki amaç, bu ürünlerin ilgili direktiflerle uyumlu olduğunu teyit etmektir. AB Uygunluk Beyanı ve teknik dosya, piyasa gözetimi kuruluşlarına ürün hakkında gerekli bilgileri sağlar. 

Piyasa gözetimi faaliyetleri, etkili bir kontrol sisteminin sağlanması açısından, risk ihtimalinin daha yüksek olduğu, uygunsuzluğun daha muhtemel olduğu üretim ve/veya depolama birimlerinde yoğunlaştırılmalıdır.