Türkiye Ekonomisi

Dünya Ekonomisi

Osmanlı Ekonomisi

Finansal Ekonomi

İşletme Ekonomisi

Hizmet Ekonomisi

Kalkınma Ekonomisi

Tarım Ekonomisi

Borsa ve Yatırım

Ekonomi Sözlüğü

Ekonomi Ders Notları

Ekonomi Düşünürleri

Genel Ekonomi Soruları

Özel İstatistik Arşivi

Özel İktisat Konuları

Açık Öğretim İktisat

Ekonomi Kurumları

Kamu Yönetimi

Kamu (Devlet) Maliyesi

Sigortacılık Konuları

Türkiye İktisat Tarihi

Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

Finansal Piyasalar

Kent Ekonomisi

Liberalizm

Forex Piyasaları

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Piyasalar - Sektörler ve Çeşitleri

İktisatçılar piyasa kapitalizminin temel özelliklerinden biri olan piyasa mekanizmasını incelerken, alıcıları ve satıcıları bir araya getiren her türlü kolaylığı piyasa (market) diye nitelendirirler. Piyasa kavramı bir malın hizmetin alıcılarının ve satıcılarının belirli bir mekanda (örneğin Çankaya pazarında) bir araya gelerek alışveriş yapmaları durumu yanında, bir malın-hizmetin alıcılarının ve satıcılarının (telefon-fax ve email) gibi çeşitli haberleşme araçlarından yararlanarak alışveriş yapmaları durumunu da kapsar: Piyasadan söz edebilmek için alıcıların ve satıcıların belirli bir mekanda bir araya gelmeleri şart değildir. 

iktisatçılar piyasa kavramı ürün-mal piyasası, kaynak-faktör piyasası ve varlıklar piyasası diye üç farklı biçimde kullanılırlar. Bunlardan ürün mal piyasası (product-commodity market) ile kaynak-faktör piyasası (resource market), sırasıyla malların ve kaynakların-faktörlerin alıcılarını ve satıcılarını bir araya getiren her türlü kolaylığı ifade eder. Varlıklar piyasası (assets market) ise para, tahvil, hisse senedi, ev gibi alternatif servet biçimlerinin alıcılarını ve satıcılarını bir araya getiren kolaylıkları ifade eder.

iktisatçılar piyasa kapitalizminin temel özelliklerinden biri olan piyasa mekanizmasını incelerken, ekonomideki milyonlarca alıcıyı ve satıcıyı hane halkı sektörü, iş alemi sektörü, hükümet sektörü ve dış ticaret sektörü diye dört ana sektörde toplulaştırırlar.

Hane halkı sektörü (households sector), ekonomideki tüm aileleri kapsar. Hanehalkı sektörünün (ailelerin) üyelerine tüketici (consumer) denir. iktisatta, ailelerden oluşan hanehalkı sektörünün kaynakların sahibi olduğu ve tüm iktisadi kararlarında maksimum fayda elde etmeyi amaçladığı varsayılır. 

İş alemi sektörü (business sector), ekonomideki tüm firmalardan oluşur. Bu tanımdaki firma (firm) kavramı, hanehalkı sektörünün sahibi olduğu kaynakları kullanarak üretim yapan ve ürettiği malları hanehalkı sektörüne, diğer firmalara, dış aleme veya hükümete satan karar birimlerini kapsar. iktisatta, işalemi sektörünün tüm iktisadi kararlarında maksimum kar elde etmeyi amaçladığı varsayılır. iktisatçılar günlük kullanımdan farklı olarak hanehalkı sektörü ile iş alemi sektörünü bir arada özel sektör (private sector) diye nitelendirirler. 

Hükümet sektörü (government sedor), bir ekonomideki tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsar. Piyasa kapitalizminin geçerli olduğu ekonomilerde hükümet sektörünün temel amacı, kişilerin temel hak ve özgürlükleri yanında iktisadi hayattaki rekabeti korumak ve geliştirmektir. Hükümet sektörünün sağlık-eğitim-adalet ve güvenlik gibi kamu hizmetlerini yerine getirirken mal ve kaynak satın almak için yaptığı harcamaya, hükümet alımları (government purchases) denir. 

Hükümet sektörü faaliyetlerini prensip itibariyle vergilerle finanse eder. Hükümetin elde ettiği vergilerle özel sektöre yaptığı karşılıksız-tek yanlı ödemeler (örneğin emekli maaşları) ve faiz ödemeleri toplamı arasındaki farka veya kısaca vergiler ile transfer ödemeleri (transfer payments, TR) ve faiz ödemeleri (N) toplamı arasındaki farka, net vergiler (net taxes, TN) denir, TN = T - (TR + N). Hükümet alımlarının net vergileri aşan kısmı (G - TN > O), para basılarak ve/veya yurtiçinden-yurtdışından borçlanılarak karşılanması gereken bütçe açığına (budget deficit) tekabül eder. 

Dış ticaret sektörü (foreign trade sector), bir ekonominin dış alemle (diğer ülkelerle) olan tüm iktisadi ilişkilerinin toplulaştırıldığı bir sektördür. Piyasa mekanizmasında her ekonominin, dış alemle yoğun bir mal ve sermaye ilişkisi vardır. Bu ilişki, bir ekonominin dış aleme mal satması demek olan ihracatı (export), dış alemden mal satın alması demek olan ithalatı (import) ve ekonomiler arasındaki sermaye hareketlerini kapsar.

 

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü - Gizlilik Politikası

Sağlık Bilgileri