|
|
Türkiye’de 1980 – 2010 Yılları Arası Vergi Dönemi
1980
sonrası değişiklikleri 1980-1994 ve 1995-2010
dönemleri olarak iki dönemde inceleyeceğiz.
1980-1994 Dönemi Vergi Tarihi
12 Eylül
1980–12 Aralık 1983 dönemi askeri yönetim dönemidir.
13.12.1983 tarihinden 12.11.1989 kadar bir partinin
tek başına hükümet ettiği (Özal dönemi) bir
dönemdir. 1989-2004 ise nispeten istikrarsız
koalisyonlar dönemidir. Kasım 1989’dan Aralık 2005’e
kadar 13 hükümet kurulmuştur.
Bu
dönemin en önemli özelliklerinden biri de Katma
Değer Vergisinin (KDV) 1985 yılında uygulamaya
konulmasıdır. Katma değer vergisinin 1985 yılında
uygulamaya başlaması ile birlikte vergi gelirlerinin
GSYİH içindeki payı yükselmeye başlamıştır.
1980-94
Arası Toplam Vergi Gelirlerinin GSMH’ ya Oranları
İle Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Bu Oran İçindeki
Payları
|
Yıllar |
Vergi
Hâsılatı |
Dolaysız Vergiler |
Dolaylı Vergiler |
|
1980 |
14,3 |
8,9 |
5,4 |
|
1983 |
13,6 |
7,5 |
6,1 |
|
1984 |
11,2 |
5,9 |
5,3 |
|
1985 |
12 |
4,7 |
5,2 |
|
1986 |
14,1 |
5,7 |
8,4 |
|
1987 |
16 |
6,9 |
9,1 |
|
1988 |
15,2 |
6,3 |
8,9 |
|
1989 |
15,6 |
6,7 |
8,9 |
|
1990 |
16,6 |
6,8 |
9,8 |
|
1991 |
17,8 |
7,4 |
10,4 |
|
1992 |
18,1 |
7,4 |
10,7 |
|
1993 |
19,2 |
7,6 |
11,6 |
|
1994 |
19 |
8,2 |
10,8 |
Dönem
başında toplam vergi yükü %14,3 iken bunun %8,9’luk
kısmı dolaysız vergi geri kalan %5,4’lük kısmı ise
dolaylı vergilerden oluşmaktaydı. Yani toplam vergi
gelirlerinin %62’si dolaysız, %38’i de dolaylı
vergilerden meydana gelmekteydi. 1985’e kadar
yaşanan gelişim bu iki verginin toplam vergi
gelirleri içindeki paylarının birbirlerine
yaklaşması şeklinde olmuştur. 1985’de dolaylı
vergiler, toplam vergilerin GSMH’ya oranı açısından
dolaysız vergilerin %0,5 puan üstüne çıkmıştır. 1977
yılında başlayan dolaysız vergilerin dolaylı
vergileri yakalayıp geçmesi 1985’de tersine yaşanmış
ve dolaylı vergiler tekrar dolaysız vergilerin
üzerine çıkmıştır. Bu tarihten sonra 1994’e kadar
olan döneminde önemli sayılabilecek değişiklikler
olmamıştır.
|
