Türkiye'de
Bor
Madeni Enerjisi Kaynakları, Bor Madeni Üretimi ve Tüketimi
Enerji
piyasaları tarafından 21. yüzyılın petrolü olarak
adlandırılan bor madeni Türkiye coğrafyasmda
stratejik öneme sahip tek maden varlığıdır. Birçok
sanayi dalında kullanılan bor minerali yerine
ikamesi olan bir ürün değildir. Türkiye dünya
üzerindeki bor rezervinin %70'ine sahiptir. Bu
oranın arama ve rezerv çalışmalarının ardından
artması beklenmektedir.
Türkiye
bor mineralleri tümü volkanik aktiviteler ile
oluşmuştur. Bigadiç'te bulunan bor yatakları
dünyanın en büyük ve en yüksek tenörlü yataktan oluğ
dünya bor ihtiyacının büyük bir kısmını uzun yıllar
karşılayabilecek potansiyele sahiptir. Dünya'da
endüstride kullanılan üç önemli mineral olan boraks,
üleksit ve kolemanit, dünya talebinin %90'mı
karşılayan Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri
başta olmak üzere çok az sayıda ülke tarafından
üretilebilmektedir.
Kolemanitten üretilen borik asit, boraks türevleri
ve bu türevlerden elde edilen çeşitli bor
bileşikleri sanayinin bir çok alanında
kullanılmaktadır. Bor bileşikleri cam sanayii ve
deterjan sanayii başta olmak üzere PVC, polyester ve
naylonların dirençlerinin arttırılması, porselen
sanayii, tarım ilaçlan, nükleer teknoloji, tarım
gübresi ve tekstil sektöründe yanmayı geciktirici
madde olarak kullanılmaktadır.
Türkiye'de bor minerallerinin işletmeciliği yalnızca
Eti Bor A.Ş. tarafından gerçekleştirilmektedir.
Türkiye'de tespit edilen borat yatakları özellikle
Eskişehir- Kırka, Bahkesir-Bigadiç, Bursa-Kestelek
ve Kütahya-Emet bölgelerinde bulunmaktadır.
Türkiye
Bor Rezervleri (Milyon Ton)
Türkiye Bor Rezervleri (milyon ton) |
Rezerv
Yeri |
Rezerv |
Bigadiç |
935 |
Emet |
837 |
Kestelek |
7 |
Kırka |
520 |
Toplam |
2.299 |
Kaynak:
T.M.M.O.B. Jeofizik Mühendisleri Odası Bor ve Altın
Raporları Aralık 2005, s.43.
Türkiye
Bor Rezervleri Tipi (Milyon Ton)
Türkiye Bor Rezervleri Tipi (milyon ton) |
Ürün
Tipi |
Rezerv |
Köle
mani t |
1.050 |
Boraks |
519 |
Üleksit |
61 |
Toplam |
1.630 |
Kaynak:Türkiye Bor Rezerv Tipi (milyon ton), Kaynak:
T.M.M.O.B. Jeofizik Mühendisleri Odası Bor ve Altın
Raporları Aralık 2005, s.43.
Türkiye
yılda yaklaşık 250 milyon dolarlık bor ihracatı
gerçekleştirmektedir. Bu oran toplam maden
ihracatının %50'si kadardır. 1978 yılma kadar özel
şirketler tarafından gerçekleştirilen bor madeni
işletmeciliği 1978 yılından itibaren Eti Holding'e
bağlı Eti Bor A.Ş. tarafından
gerçekleştirilmektedir. Kamulaştırılmadan önce bor
için belirlenen ton fiyatı 30-40 Amerikan Dolan
arasında iken kamulaşma işleminin
gerçekleştirilmesinin ardından bu fiyat 250-300
Amerikan Dolan / Ton'a kadar yükselmiştir.
Eti Bor
A.Ş., bor üretimini geliştirmek, yeni rafine
tesisler kurmak için bilimsel ve teknik çalışmalar
gerçekleştirmektedir. Ülkemizde bulunan bor
madeninin kesin rezervi henüz tespit edilememiştir.
Kaynaklarının tespit edilmesi geleceğe dönük tutarlı
politikaların belirlenmesi açısından önem
taşımaktadır. Bununla beraber borun hammadde olarak
ihraç edilmesi yerine işlenerek uç madde haline
getirilmesi ve uç maddelerin ihracatının
gerçekleştirilmesi bor madenlerimizin ülkemiz
refahına yapacağı katkıyı arttıracaktır. Bu katkının
en yüksek biçimde sağlanabilmesi için bor madeni
tespit edilmesi ve işlenmesi faaliyetlerinde AR-GE
çalışmalarına verilen önem arttırılmalı, uç
ürünlerin devlet denetiminde KOBİ'Ier tarafından
üretilmesi desteklenmelidir.
|