|
Türkiye Doğal Gaz Rezervleri, Doğalgaz Üretimi ve Tüketimi
Türkiye hemen hemen her çeşit enerji kaynağına
sahiptir. Fakat hidrolik ve kömür dışındaki bu
kaynaklar ülkenin ihtiyacım karşılayacak seviyede
değildir. Kömür, doğalgaz ve petrol ise enerji
tüketiminin önemli bileşenidir. Özellikle doğalgaz
son yılların hızla büyüyen enerji kaynağı olarak
tüketimde vazgeçilmez bir yere oturmuştur. 2007
yılında doğalgaz enerji tüketiminde %32 ile en büyük
payı alan enerji kaynağı haline gelmiştir. Buna
karşılık Türkiye'nin doğalgaz tüketiminin sadece
%2,4'ü kendi üretimi ile karşılanabilmiştir.
Türkiye'de doğalgaz üretimi ilk kez 1976 yılında 15
milyon m3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Türkiye'de,
doğalgaz TPAO'nun sahip olduğu toplam 16 sahada
üretilmektedir. Türkiye'nin bilinen doğalgaz üretim
alanları Trakya ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde
bulunmaktadır. Üretimin %83'ten çoğu Hamitabat
sahasından yapılmaktadır.
Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. Genel Müdürlüğü
(BOTAŞ), doğalgaz temini, iletimi, dağıtım ve satış
faaliyetlerinin yanı sıra petrol taşımacılığı
faaliyetlerini de yürütmektedir. Türkiye doğal gaz
alımına yönelik olarak toplam 6 ülke ile 8 ayrı
doğal gaz ve LNG alım ve satım anlaşması
imzalamıştır. Anlaşmalar sonucunda sağlanan toplam
arz miktarı 67,8 milyar m3/yıldır. Bu
miktarın 62,6 milyar metreküp doğal gaz, 5,2 milyar
m3/yılı ise sıvılaştırılmış doğal gazdır.
İmzalanan anlaşmalardan Türkmenistan ile
gerçekleştirilen anlaşma hariç hepsi devam
etmektedir.
Türkiye Doğal Gaz Alım Anlaşmaları
ÜLKE |
MİKTAR (MİLYAR M3/YIL) |
İMZALANMA TARİHİ |
SÜRE |
DURUMU |
RUSYA FEDERASYONU
(BATI) |
6 |
14 ŞUBAT 1986 |
25 |
DEVREDE |
CEZAYİR (LNG) |
4 |
14 NİSAN 1988 |
20 |
DEVREDE |
NİJERYA (LNG) |
1,2 |
9 KASIM 1995 |
22 |
DEVREDE |
İRAN |
10 |
8 AĞUSTOS 1996 |
25 |
DEVREDE |
RUSYA FEDERASYONU
(KARADENİZ) |
16 |
15 ARALIK 1997 |
25 |
DEVREDE |
RUSYA FEDERASYONU
(BATI) |
8 |
18 ŞUBAT 1998 |
23 |
DEVREDE |
TÜRKMENİSTAN |
16 |
21 MAYIS 1999 |
30 |
_ |
AZERBAYCAN |
6,6 |
12 MART 2001 |
15 |
DEVREDE |
Rusya Federasyonu ile doğal gaz iletiminin
gerçekleştirilmesinin sağlandığı 847 km'lik batı
hattı, 1490 km'lik Doğu Anadolu-İran iletim hattı,
893 km'lik Rusya Federasyonu-Karadeniz Türkiye Mavi
Akım hattı Türkiye tarafından kullanılan başlıca
doğal gaz ana hatlarıdır.
Mavi Akım hattı ile Türkiye ile Rusya'yı
Karadeniz'in altından bağlayan boru hattından Samsun
terminaline yılda 9 milyar metre küp doğalgaz
sağlanmaktadır. Hattın kapasitesi 16 milyar metre
küp'tür. Rusya Batı Hattı ile Trakya üzerinden
Marmara Ereğlisi'ndeki terminale kaynak ülke
Rusya'dan yılda 13 milyar m3 doğalgaz
sağlanmaktadır. Hattın kapasitesi 14 milyar m3'tür.
İran'dan doğalgaz alımı ile ilgili 1996 yılında
yapılan anlaşmaya göre, Türkiye İran'dan 25 yıl
süreyle yılda 10 milyar m3 doğalgaz alacaktır. İran
ve Türkiye arasındaki doğalgaz boru hattı birkaç
sene gecikmeyle Ocak 2002 de resmi törenle açıldı.
2001'de başlayan gaz alımları, 2008'den itibaren 10
milyar m3/yıl olarak devam edecektir.204
Güney Kafkasya Gaz Boru Hattı, Azerbaycan'ın Şah
Denizi sahasında üretilmekte olan gazı, Gürcistan
üzerinden Türkiye'ye ulaştırmayı ve Erzurum'da BOTAŞ
ağına bağlandıktan sonra da Avrupa'nın hızla artan
gereksiniminde yanıt vermeyi hedefleyen bir boru
hattı projesidir. Söz konusu hat, Bakü-Tiflis-Ceyhan
Petrol Boru Hattı'na paralel olarak döşenmiştir.
Proje kapsamında 12 Mart 2001 tarihinde BOTAŞ ve
SOCAR arasında Azerbaycan doğalgazının Türkiye'ye
şevkine ilişkin Doğalgaz Alım-Satım Anlaşması
imzalanmıştır. 15 yıl süreli Doğalgaz Alım-Satım Ani
aşması'nda, alımların 2 Milyar. m3 ile başlaması
öngörülmektedir. 2007'de Azerbaycan hattından
yaklaşık 1,3 milyar m3 Azeri kaynaklı doğalgaz
alınmıştır.
Türkiye-Yunanis'tan-İtalya boru hattı projesinde
"Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Ulaştırma
Koridorunun Geliştirilmesine İlişkin Hükümetler
arası Anlaşma" üç ülkenin Enerji Bakanları
tarafından Roma'da 26 Temmuz 2007 tarihinde
imzalanmıştır. Türkiye'nin enerji şebekesinin AB ile
bütünleşmesi Şubat 2003'te imzalanan
Türkiye-Yunanistan Enterkonnektörü Hükümetler arası
Anlaşması ve Aralık 2003 tarihinde BOTAŞ ile DEPA (The
Public Gas Corporation, Yunanistan) arasında
imzalanan Alım-Satım Anlaşması ile sağlanmıştır.
2007 yılı sonunda tamamlanan Türkiye ile Yunanistan
arasındaki doğalgaz ara bağlantısı sayesinde,
Türkiye'nin doğalgaz boru hattı iletim sistemi
Yunanistan'ın Batı Trakya'daki doğalgaz altyapısı
ile bağlanmıştır. Bu hattın, ikinci aşamada
italya'ya uzatılması ve buna paralel olarak da Güney
Avrupa Gaz Ringi'nin gerçekleştirilmesine yönelik
tamamlayıcı adımların atılması planlanmaktadır.
Proje kapsamında Yunanistan'a 3,6 milyar m3/y ve
İtalya'ya 8 milyar m3/y gazın Türkiye üzerinden
taşınması planlanmaktadır. Hattın 2012'de devreye
alınması öngörülmektedir.
1987 yılında 500 milyon m3 ile başlayarak
2005 yılı sonunda 24,2 milyar m3 olarak
gerçekleşen doğal gaz tüketiminin 2010 yılı sonunda
42,6 milyar m olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.
Doğal gaz kullanımındaki artışla doğru orantılı
olarak doğal gazdaki mevsimsel, günlük ve saatlik
talep değişikliklerini düzenlemek amacıyla doğal
gazın yer altında depolanmasının sağlanması
amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda gerçekleştirilen
çalışmalar ile Almanya'da 44 depo, İtalya'da 20 depo
oluşturulmuş, Fransa'daki depolar ise 6 aylık doğal
gaz ihtiyacını karşılayacak şekilde oluşturulmuştur.2
2000 Yılı Sonrası İthal Edilen Doğal Gaz Miktarları
YIL |
MİKTAR (MİLYON CM3) |
2000 |
14.882,00 |
2001 |
16.368,00 |
2002 |
17.624,00 |
2003 |
21.188,00 |
2004 |
22.174,00 |
2005 |
27.028,00 |
2006 |
30.741,00 |
2007 |
36.450,00 |
2008 |
37.793,00 |
2009 |
33.619,00 |
|