Türkiye Petrol Rezervleri, Petrol Üretimi ve Tüketimi
Türkiye,
petrol ihtiyacının %90'ın üzerinde kısmını ithalata
karşılamak zorunda olduğundan ekonomisi fiyat
artışlarından önemli ölçüde etkilenmektedir. Dışa
bağımlı olduğu petrolde fiyatların artması ile dış
ticaret açığı büyük miktarda artmaktadır. Ham
petrolde meydana gelen 1 dolarlık artışın
Türkiye'nin ithalat faturasına getirdiği ek yük 175
milyon doların üzerindedir.
2005 ve
2006 yılında enerji piyasasında meydana gelen fiyat
artışları dış ticaret açığını önemli ölçüde
arttırmıştır. Türkiye'nin 2005 yılında toplamda
yaklaşık 116 milyar dolara ulaşan yıllık ithalat
tutarının içinde doğrudan ve dolaylı olarak enerji
sektörü büyük bir paya sahiptir. 2005 yılında petrol
dahil enerji ithalatına ödenen miktar 21,3 milyar
dolardır. Bu miktar ülke ekonomisinde önemli bir yer
tutmakta ve aynı zamanda dış ticaret açığının büyük
kısmım oluşturmaktadır.
Ülkemiz
2007 yılıdan varil başına ortalama olarak 68,1 dolar
ödeyerek 12 milyar dolarlık petrol ithal etmiştir.
2008 yılında ise petrol varil birim fiyatının
artması sebebiyle ithalat için ödediğimiz tutar
artmıştır. Petrol ithalatı için ödenen bedelin
artması ülke genelinde bütçe açığının artmasına ve
enflasyon oranının yükselmesine neden olmaktadır.
Türkiye petrol ihtiyacının %90'ını ithal etmektedir
ye toplam enerji ithalatının milli gelire oranı her
yıl artış göstermektedir. Enerji ithalatına 2006
yılında 29 Milyar dolar ve 2007 yılında 33,9 Milyar
dolar ödenmiştir.
Türkiye'nin Gayri Safi Milli Hasılası 2007 yılında
656,8 Milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2007
yılında petrol ve doğalgaz ithalatına yaklaşık 23
Milyar dolar ödenerek Türkiye Gayri Safi Milli
Hasılasının %3,5'i petrol ve doğalgaz dışalımına
verilmiştir. Diğer ifade ile 2007 yılındaki Türkiye
tüm ihracatının (107,3 milyar dolar) %21,4'ü petrol
ve doğalgaz ithalatına ayrılmıştır. Toplam enerji
arzında, petrole %30,9 ve doğalgaza %31,5 oranında
bağımlı olan Türkiye'de enerji sektörünün istikran
ekonomi üzerinde yoğun bir etkide bulunmaktadır.
Türkiye
Petrol İthalatı ve Dolar Bazında Maliyeti-2008 Yılı
Sonuçları
|
İTHALAT MİLYON/VARİL |
USD/VARİL |
ÖDENEN TOPLAM TUTAR (MİLYAR USD) |
2000 |
154 |
27 |
4,2 |
2001 |
169 |
23 |
3,9 |
2002 |
173 |
24 |
4,1 |
2003 |
175 |
27 |
4,8 |
2004 |
175 |
35 |
6,1 |
2005 |
171 |
51 |
8,6 |
2006 |
174 |
62 |
10,7 |
2007 |
171 |
68 |
11,8 |
Türkiye'de ham petrol ve petrol ürünlerinin dünya
piyasalarındaki günlük fiyatlarla takip
edilmektedir. 1 Temmuz 1998 tarihinde yürürlüğe
giren "Ham Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım,
Fiyatlandırma Esasları ile Akaryakıt Fiyat İstikrar
Fonunun İşleyişi" Kararnamesi çerçevesinde
uygulamaya geçirilen otomatik Fiyatlandırma Sistemi
ile rafinerilerin, dünya petrol ürünleri fiyatlarına
paralel olarak satış fiyatlarını belirleyebilmesi
sağlanmıştır. Söz konusu Kararname ile Türkiye'deki
rafinerilerin satış fiyatlarının, Akdeniz-İtalya
piyasalarında yayınlanan CİF Med ürün fiyatlarının
son beş günlük ortalamalarının alınması yoluyla
oluşturulan artı-eksi %3'lük bir fiyat koridoru
içinde kalmak kaydıyla, rafineriler
Dünya
Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, Türkiye Enerji
Raporu 2007-2008, DEK-TMK
tarafından serbest olarak tespiti esası
getirilmiştir. Rafineriler tarafından tespit edilen
tavan fiyata, yürürlükteki vergi ve fonların ilave
edilmesiyle oluşturulacak rafineri satış fiyatları
ve aynı Kararname çerçevesinde belirlenen azami
dağıtıcı paylan ile taşıma ücretleri esas alınmak
suretiyle mahalli perakende satış fiyatlan da
akaryakıt ve LPG dağıtım kuruluşları tarafından,
serbest piyasa koşullan içinde belirlenmektedir.
Türkiye'de petrol fiyatlarının oluşumunda ve
artışında, dünya petrol fiyatlan ve döviz kurlarının
yanı sıra hükümetin müdahalesi de büyük önem
taşımaktadır. Türkiye'de hükümetler akaryakıt
ürünlerinin çıkış fiyatlan üzerinden ÖTV (Özel
Tüketim Vergisi) ve KDV (Katma Değer Vergisi)
almaktadır.
|