Türkiye Ekonomisi

Dünya Ekonomisi

Osmanlı Ekonomisi

Finansal Ekonomi

İşletme Ekonomisi

Hizmet Ekonomisi

Kalkınma Ekonomisi

Tarım Ekonomisi

Borsa ve Yatırım

Ekonomi Sözlüğü

Ekonomi Ders Notları

Ekonomi Düşünürleri

Genel Ekonomi Soruları

Özel İstatistik Arşivi

Özel İktisat Konuları

Açık Öğretim İktisat

Ekonomi Kurumları

Kamu Yönetimi

Kamu (Devlet) Maliyesi

Sigortacılık Konuları

Türkiye İktisat Tarihi

Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

Finansal Piyasalar

Kent Ekonomisi

Liberalizm

Forex Piyasaları

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Uluslararası Finansal Piyasaların Sınıflandırılması 

Uluslararası finansal piyasaları para, sermaye, türev, emtia ve kıymetli maden piyasaları olarak dört ana başlığa ayırabiliriz. Sermaye piyasaları (orta-uzun vadeli) altında bono ve tahvil piyasaları, hisse senedi piyasaları para piyasalarını (kısa vadeli) ise döviz piyasaları, ve bankacılık olarak ayırabiliriz.

Uluslararası Para Piyasaları

Para piyasalarında kısa vadeli fon arz ve talepleri karşılanması yanında, döviz piyasalarında yapılan Forward veya futures, opsiyon işlemleriyle geleceğe yönelik riskten kaçınma da sağlanmaktadır. Piyasalarda bankalar, büyük şirketler, merkez bankaları ve hazine, spekülatörler ve arbitrajcılar önemli kurum ve kişileri oluşturmaktadırlar. 

Bankacılık 

Bankaların yabancı piyasa işlemlerini yapmaya başlamalarından sonra uluslararası bankacılık işlemleri hızla gelişmeye başlamıştır. Gelişen bankacılık işlemlerinde yerel piyasalar ve euro piyasalar önemli yer tutmaktadır. Kısa süreli fon gereksiniminde olan bir işletme, kaynaklarının yetersiz olması durumunda dış kaynaklara baş vurur, dış kaynaklar ise yerel piyasalar ve euro piyasalar olarak ayrılabilmektedir.14 Yerel piyasalar ticari banka kredileri ve finansman bonolarını kapsar. Euro-para piyasaları euro-para mevduat veya kredileriyle işlem yapan aracılık görevindeki euro-bankalar tarafından oluşturulmuş piyasalardır.15 Euro-para bir ülke parasının, ülke dışında işlem gördüğü piyasalardır.Euro-para piyasalarının öncülüğünü 1960'lar da faiz farkı nedeniyle ABD'den Avrupa'ya akan dolar fonları yapmaktadır. Uluslararası bankacılığın gelişimi off-shore ve onn-shore tanımlarını doğurmuştur. On-shore sistemi ulusal bir para biriminin kendi ülkesi içerisinde oluşturduğu mevduatın tanımıyken, ülke sınırları dışında hesap oluşturması durumu off-shore olarak adlandırılmaktadır. Vergi ve faiz avantajı gibi olanaklar sağlaması nedeniyle offshore bankacılık tercih edilebilmektedir. 

Euro-para işlemlerindeki artışla birlikte NewYork, Londra gibi euro-merkezler ortaya çıkmıştır. Bankalar arası piyasalardan borçlanırken veya bu piyasalara fon aktarırken her iki piyasada geçerli olan LIBOR, NIBOR faiz oranları kullanılmaktadır. 

Döviz Piyasaları

Uluslararası piyasalarda ekonomik işlemleri gerçekleştirmek için kullanılan, para, çek, poliçe vb. her türlü yabancı ödeme aracına döviz (foreign exchange) denilmektedir. Döviz tanımlamalarında efektif ve döviz olmak üzere iki ayrım yapılabilir. Nakit şeklindeki eldeki paraya efektif, nakde dönüştürülebilir bir araç şeklinde olanlara ise (banka havalesi, döviz poliçesi, ödeme emri vb.) döviz adı verilmektedir. Döviz işlemleri, efektif işlemlere göre piyasada daha büyük yer kaplar. Döviz alım satımının yapıldığı ve para birimlerinin diğer para birimlerine dönüştüğü piyasalar ise döviz piyasalarıdır.(foreign exchange markets)

Tüm ülkelerin aynı para birimini kullanmamaları ve ülkelerin kullandığı farklı para birimleri ile dünya ticaretinde bir araya gelmesi döviz piyasalarını oluşturur. Döviz ticaretinin büyük bir bölümü Londra, New York. Frankfurt, Tokyo gibi finansal merkezlerde büyük ticaret bankalarının döviz mevduat hesaplarını değiştirmeleri ile gerçekleşmektedir. Döviz işlemlerinin yapıldığı piyasaları interbank (toptan) ve perakende piyasalar olarak ayırabiliriz. İnterbank piyasalarında bankalar arası bir sistemde yüksek miktarlı işlemler gerçekleşirken, perakende piyasalar da daha küçük miktarda işlemler yapılmaktadır. 

Bazı Ülkelerin Para Birimleri ve Sembolleri 

Ülkeler

Para Birimleri

Semboller

ABD

Dolar

$

Avrupa Birliği

Euro

Brezilya

Real

R

Çin

Yuan

Y

Hindistan

Rupee

Rs

İngiltere

Pound

£

Iran

Rial

Ris

Japonya

Yen

¥

Kanada

Dolar

$

Kore

Won

W

Kuveyt

Dinar

KD

Meksika

Peso

Mex$

Norveç

Krone

NK

Rusya

Ruble

Rb

Vietnam

Dong

D

Kaynak: http://www.xe.com/symbols.php (14.08.2010) 

Döviz piyasalarında işlem gerçekleşirken, farklı ülke paralarının birbirleri karşısındaki fiyat değeri ise döviz kurunu oluşturmaktadır. Döviz kurları çok uluslu şirketlerin başarılı veya başarısız olmalarında önemli bir rol oynar. Şirketler global pazarlarda sürekli kur riski ile karşılaşabilirler bu nedenle çok uluslu şirketler döviz kurlarındaki değişimlerinden meydana gelebilecek riskleri tahmin etmeli ve mali politikalarını buna göre yapılandırmalıdırlar. Döviz piyasalarının temel fonksiyonları arasında; Satın alma gücünün bir ulusal paradan diğer bir ulusal paraya transfer edilmesi, dış ticaretle uğraşan kişi veya kuruluşlara finansman sağlanması, finansal araçlar kullanılarak döviz kuru riskinin azaltılması bulunmaktadır. 

Döviz piyasalarında yapılan işlemler spot işlemler, vadeli işlemler ve swap işlemleri olarak üç ana grup da toplanmaktadır. 

Spot işlemler dövizin alış-satış anlaşmasının yapıldığı anda gerçekleşen işlemlerdir. İşlemin gerçekleşmesi sırasında uygulanan kur spot kur olarak adlandırılır. Vadeli işlemler belirli bir paranın bugünden kararlaştırılan bir fiyat ile ileriki bir tarihte alım veya satımı için yapılan anlaşmalardır. Vadeli işlemlerin ana amacı yatırımcıların riskten kaçınmalarını sağlamaktır. Vadeli işlemleri Forward, futers, opsiyon işlemleri olarak alt başlıklara ayırabiliriz. Vadeli işlemler genel olarak Forward olarak adlandırılır. Forward işlemler organize olmayan piyasalarda gerçekleşirken, futers işlemler organize borsalarda gerçekleşmektedir. Döviz opsiyonu ise vadeli işlem özelliklerini taşıyan, geleceğe yönelik işlem yapma fırsatı veren diğer bir risk kontrol aracıdır. Diğer bir döviz işlem türü olan döviz swapları ise dövizin piyasalarda aynı anda, iki farklı tarih için hem alınması hemde satılması olayıdır. En sık kullanılan swap işlemi spot/vadeli şeklinde yapılan işlemlerdir. Spot olarak o anki fiyat ile bankaya satılan döviz karşılığında ileriki bir tarihte döviz alınarak yatırımcı kendini kur riskine karşı korumuş olur.

Döviz piyasalarındaki diğer bir işlem türü ise arbitrajdır. Belirli bir zamandaki döviz fiyatlarının farklı piyasalarda alınıp satılması (ucuz olan piyasadan alınıp pahallı piyasada satmak, pahallı piyasada satılıp ucuz piyasadan almak) işlemidir. 

Tüm bu farklı uygulamalar ile birlikte döviz piyasaları dünyadaki en aktif piyasaları oluşturmaktadır. Yapılan son araştırmalarda piyasadaki işlem hacimlerinde sürekli artış olduğu görülmektedir. Özellikle son yapılan BIS (Bank for International Settlements) 2007 araştırmasında işlem hacimlerinde 2004 yılına oranla benzeri görülmemiş bir artış olmuştur. Nisan 2007'de toplam işlem hacmi 3.210 milyar dolar olarak hesaplanırken 2004 yılında bu oran  1.900   milyar  dolardır.   Bu verilerden  uluslararası ticaret   ve   sermaye  akışlarının,  2001 yılındaki kriz ortamı haricinde artarak devam ettiğini görmekteyiz.

Tablo: Uluslararası Döviz Piyasalarında İşlem Miktarları 

Daily averages in April, in billions of US dollars

Uluslararası Döviz Piyasalarında işlem Miktarları   (milyar dolar)

Döviz İşlem Türü

1992

1995

1998

2001

2004

2007

 

 

 

 

 

 

 

Spot İşlemler

394

494

568

387

631

1.05

Forward İşlemleri

58

97

128

131

209

362

 

 

 

 

 

 

 

Döviz Swapları

324

546

734

656

954

1.714

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Topla İşlem Hacmi

820

1.190

1.490

1.200

1.900

3.210

 

 

 

 

 

 

 

Kaynak: Bis Triennial Central Bank Survey Foreign exchange and derivatives market activity December 2007 p.4 

Tablo' da gösterilen son araştırma sonuçlarına göre swap işlemleri 1714 milyar dolar ile döviz piyasalarında en geniş yeri kaplamaktadır, spot işlemler ise ikinci sıradadır. Bu derece büyük işlem hacimlerinin gerçekleşmesinde, forex piyasalarının online network sistemleri ile sağladığı bilgisel ve operasyonel etkinlik önemli rol oynamaktadır.

 

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü - Gizlilik Politikası

Sağlık Bilgileri