Vadeli Altın Piyasalarının Ortaya Çıkışı 

Vadeli altın kontratlarının tanıtımı ilk olarak 1972 yılında Kanada'nın Winnipeg borsasınca yapılmıştır. Bu borsada 70'li yıllar boyunca 100 ve 400 onsluk vadeli altın kontratlarının alım satımı yapılmış, kendine göre oldukça başarılı olan Winnipeg borsasının işlem hacmi Amerikan borsalarının olgunlaşmasıyla birlikte giderek azalmaya başlamıştır. 1981 yılında kontrat hacminin 100 onstan 20 onsa indirildiği Winnipeg borsasında, 20 onsluk altın kontratları pek ilgi görmemiş ve bu borsa tarafından yürütülen vadeli altın işlemlerinin tümüne Nisan 1988'de son verilmiştir. 

Vadeli (future) altın işlemleri gerçek anlamda Amerikan altın borsalarının devreye girmesiyle birlikte önem kazanmaya başlamıştır. 31 Ocak 1934 tarihinde ABD Başkanı FrankUn Roosevelt tarafından, ekonomik buhran sonucunda ortaya çıkan banka paniğini azaltmak için Amerikan vatandaşlarının mücevherat ve koleksiyon amacıyla talep ettikleri eski altın paralar dışında altın satın almaları ve ellerinde külçe altın bulundurmaları yasaklanmıştır. 

Bu yasaklamaların tümü 40 yıllık bir aradan sonra Başkan GeraldFord tarafından 1974 yılında kaldırılmıştır. ABD vatandaşlarına konulan bu kısıtlamanın kaldırılmasıyla birlikte vadeli altın kontratlarının rahatlıkla alınıp satılabilmesine imkân tanınmıştır. 

ABD'de vadeli altın kontratlarının tanıtımı ilk kez 31 Aralık 1974 tarihinde New York Commodity Exchange (COMEX), Chicago Board of Trade (CBOT), Chicago Mencantile Exchange (CME) ve Mid-America Commodity Exchange (MidAm) borsalarınca yapılmıştır. Comex ve CME kontratlarının büyük ilgi gördüğü ABD borsalarında CBOT ve MidAm kontratları pek ilgi görmemiş, sonunda Comex vadeli altın kontratı, altın ticaretini profesyonelce gerçekleştiren kişilerce en fazla tercih edilen vadeli altın kontratı durumuna gelmiştir. New York borsasının diğer borsalar karşısında önem kazanmasının en büyük nedeni; önemli bir ticaret merkezi olan bu şehrin hayli yüksek olan nüfusudur. New York'da destek işlemleri oluşturmanın Chicago'ya göre daha ucuz olmasından dolayı, New York'da bulunan bankalar ve Bullion House'lar ile profesyonel altın tüccarlarının neredeyse tamamı yöresel altın kontratlarını tercih etmeye ve böylelikle Comex'in önemi giderek artmaya başlamıştır. 

Ancak şu da var ki; vadeli altın kontratlarının önemli bir bölümünü tek başına gerçekleştiren Çomex, işleyiş bakımından pek düzenli değildir. Vadeli kontratlara ait takas işlemleri sırasında yaşanan bazı olaylar, dünyanın en açık ve en düzenli altın borsası olarak bilinen New York borsasının imajını sarsmıştır. Comex'de sorun olduğu dönemlerde Chicago borsasının işlem hacminde büyük artışlar görülmüş, ancak son yıllarda bütün sorunların çözüldüğünü ileri süren Comex yöneticilerinin ısrarlı telkinleri sonucunda Chicago borsasının payı yeniden New York borsasına doğru kaymaya başlamıştır.

Vadeli altın işlemlerinin Amerika'da başarıyla yürütülmesi sonucunda, bu konuya ilgi duyan yabancı ülke borsalarının birçoğu ya kendi bünyelerinde ya da ABD borsaları ile bağlantılı olarak kendilerine has özellikleri olan vadeli altın kontratlarının tanıtımını birer birer yapmaya başlamışlardır. Bu borsaların başında; Singapore International Monetary Exchange, Hong Kong Futures Exchange, Sydney Futures Exchange, Tokyo Gold Exchange ve London Gold Futures Exchange gelmektedir. Tokyo borsasının dışında, yeni kurulan borsaların hiçbiri 1990 yılına kadar etkin bir işlem hacmi sergileyememiştir. Hatta, vadeli altın kontratlarının tanıtımı sırasında oldukça iddialı davranan Londra borsası, işlem hacminin düşük olmasından dolayı vadeli altın işlemlerini durdurmak zorunda kalmıştır. 

Günümüzde spot altın işlemleri 24 saat boyunca yapılabilmektedir. Londra ve isviçre borsaları kapanırken ABD ve Japon borsaları açılmakta neticede bu borsalar birkaç saat arayla birbiri peşi sıra açılıp kapanmaktadır. Vadeli altın işlemlerine gelince, bu işlemler günümüzde sadece ABD ve Japon borsalarınca yapılmaktadır. Vadeli işlemlerin, Avrupa ülkelerini de içine alacak şekilde tüm dünyada 24 saat boyunca yapılabilmesi, vadeli altın kontratlarının sergilediği işlem hacmini önemli ölçüde artıracaktır.

ABD borsalarıyla bağlantılı olarak vadeli altın kontratlarının alım satımına imkân tanıyan ilk anlaşma, Chicago Mencantile Exchange ile Singapore International Monetary Exchange (Simex) arasında imzalanmış ve bu iki borsa kendi aralarında uluslararası bir borsa bağlantısı kurmuşlardır. Yapılan anlaşma uyarınca, bu iki borsanın herhangi birisinden seçilen altın kontratlarının karşılıklı olarak alınıp satılabilmesine imkân tanınmıştır. Örneğin, sabahleyin Chicago borsasından 100 kontrat altın alan tüccar, aldığı bu altınları aynı akşam ABD borsaları kapandıktan sonra Singapore borsasında tasfiye edebilmektedir. ABD'de bulunan tüccar açısından bu durum; Chicago borsasının 07:20-14:00 saatleri arasında, Singapore borsasının da 19:30-03:15 saatleri arasında (Chicago saati ile) açık olduğu anlamına gelmektedir. Ancak bu iki borsa arasındaki ilişkinin ve borsa bağlantısının tanıtımı yeter derecede yapılmadığı için, işlem hacmi ABD standartlarının oldukça altında kalmıştır. 

Benzer türde diğer bir anlaşma Sydney Futures Exchange ile Comex arasında yapılmıştır. Bu anlaşma sonucunda; Comex borsasında 08:20-14:00 saatleri arasında yapılan normal seans işlemleri, Sydney borsası ile gerekli bağlantının kurulmasından sonra saat 16.00'dan geceyarısına kadar uzamıştır. Comex ile Sydney arasındaki bağlantı CME ile Simex arasındaki bağlantıdan daha başarılı olmasına rağmen, Comex'e ait vadeli altın kontratlarının daha üstün özelliklere sahip olmasından dolayı bu anlaşma da hayal kırıklığı ile sonuçlanmıştır. Borsaların kompüterize ol­ması neticesinde, borsalar arasındaki bu tür ikili anlaşmaların ve fiziki bağlantıların sona ereceğine inanılmaktadır. 

Vadeli altın işlemlerinin yapılabilmesine imkân tanıyan borsaların birçoğu, kişilere 24 saat boyunca kesintisiz alışveriş imkânı sunmaya çalışırken, bu borsalarda gerçekleştirilen vadeli altın işlemlerinin hacminde 1982 yılından beri ciddi bir düşüş görülmektedir, işlem hacmindeki bu gerileme bazı analistler tarafından enflasyondaki düşüşe ve uluslararası politik arenada görülen süreli istikrara bağlanmaktadır. Vadeli piyasaların işlem hacminde görülen durgunluk 1987 yılında Amerikan ve Japon sermaye piyasalarında yaşanan çöküntü ile sona ermiş ve altına olan ilgi yeniden artmaya başlamıştır.

1974 yılına kadar oldukça düşük seyreden altın fiyatları bu tarihten itibaren hızlı bir yükseliş trendine girmiştir. Dünya ülkelerinin bir çoğunda yaşanan yüksek enflasyonun ve 1974'den sonra artmaya başlayan petrol fiyatlarının etkisiyle, altın fiyatları hızla yükselmeye başlamıştır. Altın fiyatlarında görülen yüksek oranlı artışlar, vadeli ticaret hacminin genişlemesine yol açmaktadır. Nitekim, Amerika'da 1974 yılında oluşturulan vadeli altın piyasaları, büyük bir şans eseri fiyatların yükselmeye başladığı mükemmel bir dönemde ortaya çıkmıştır. 

Vadeli altın işlemlerinin başladığı ilk yıllarda, işlem hacminin büyük bölümü ufak çaplı spekülatörler tarafından gerçekleştirilmiştir. Kişiler, vadeli piyasada işlem yapmanın fiziksel altın alışverişlerinin gerçekleştiği spot piyasalara nazaran daha çekici olduğunu hissetmeye başlamış ve günden güne yükselen altın fiyatlarının da etkisiyle spekülatif hareketlere girişmişlerdir. 80'li yıllardan önce, vadeli işlemlerin avantajlarından yararlanma konusunda oldukça yavaş davranan maden şirketleri, bu tutumlarını sonraki yıllarda değiştirmiş ve ileriki bölümlerde de görüleceği gibi piyasa katılımcıları içerisinde önemli bir yer tutmaya başlamışlardır. Günümüzde, spot altın piyasasında işlem gerçekleştiren belli başlı oyuncuların neredeyse tamamı (maden şirketleri, mücevherat yapımcıları ve bullion bouse'lar) aktivitelerini vadeli altın piyasalarında da aynı şekilde sürdürmektedirler.