Yolsuzlukların en fazla yaygın olduğu ülkeler ile en az yaygın olduğu ülkeler çeşitli kriterler açısından değerlendirildiğinde yolsuzluk ve ülkedeki ekonomik sistem arasında bir ilişkinin var olduğu görülmektedir. 

Aktan’ın görüşüne göre, yolsuzlukların en az olduğu ülkelerde piyasa ekonomisi hâkim iken, yolsuzlukların fazla olduğu ülkelerde devletin ekonomiye müdahaleleri oldukça fazladır. Devletin ekonomiye müdahalelerinin daha fazla olduğu ülkelerde bürokrasi ve kırtasiyecilik de doğal olarak çok yaygın bir hastalıktır. Bürokrasi, sonuç olarak rüşvet ve yolsuzluklara daha fazla fırsat yaratıyor. Bürokrasi engeline takılan vatandaşlar ister istemez rüşvet ve yolsuzlukla işlerini yapmaya çalışıyorlar. Bürokratik formalitelerin fazlalığı kamu görevlileri için de bir rüşvet piyasası ortaya çıkarıyor. Ancak, bu görüşün objektif ve tutarlı olmadığı belirtilmekte yarar vardır. 

Demokratikleşme yönünden daha gerilerde bulunan ülkelerde de yolsuzluklar genel olarak daha yaygındır. Demokrasi ile şeffaf yönetim arasında çok yakın bir ilişki mevcuttur. Demokratik ülkelerde yolsuzlukların ortaya çıkması ve denetimi nispeten daha kolaydır. Öte yandan demokratik ülkelerde kuvvetler ayrılığı ilkesi de genel olarak fonksiyonel işlerliğe sahip. Dolayısıyla, demokratik ülkelerde yargı bağımsızlığından, adalet sisteminin etkinliğinden söz etmek mümkün. 

Bilindiği gibi, gelişmiş ülkelerde piyasa ekonomisi mevcuttur. Yolsuzlukların, ekonomik özgürlüklerin mevcut olduğu piyasa ekonomisini uygulayan ülkelerde mi, ekonomik özgürlüklerin devlet müdahalesi ile sınırlandırıldığı ülkelerde mi daha az olduğunu değerlendirelim. 

Fraser Institute adlı kuruluşun 2003 yılında yayınladığı Dünyada Ekonomik Özgürlükler (Economic Freedom of the World) başlığını taşıyan araştırmaya göre halen dünyada devlet müdahalesinin en az, dolayısıyla ekonomik özgürlüklerin en geniş olduğu ülkeler sırasıyla şunlar: Hong Kong, Singapur, Yeni Zelanda, ABD, İsviçre, Malezya, İngiltere, Tayland, Kanada, Japonya, Avustralya, Güney Kore, İrlanda, Hollanda ve Almanya. Uluslararası Şeffaflık Kurumu (Transparency International)’nun yaptığı bir araştırmaya göre, 2003 Uluslararası Yolsuzluk İndeksi sıralamasında en az yolsuzluğun olduğu ülkeler sırasıyla şunlar: Yeni Zelanda, Danimarka,  İsveç,  Finlandiya,  Kanada,  Norveç,  Singapur,  İsviçre,  Hollanda, Avustralya, İrlanda, İngiltere, Almanya, ABD, Japonya, Hong Kong, Malezya, Güney Kore. Bu araştırma sonuçlarına göre ekonomik özgürlüklerin yeterli veya yüksek düzeyde olduğu ülkelerin tamamında yolsuzluklar fazla değil. Buna karşın, ekonomik özgürlüklerin yetersiz olduğu ülkelerde yolsuzluklar fazla. 

Freedom House adlı bağımsız sivil toplum kuruluşunun araştırması da “Devletçi ülkelerde yolsuzluklar fazla, piyasa ekonomisi uygulayan ülkelerde ise yolsuzluklar daha azdır” hipotezini doğruluyor. Freedom House’un 1996 yılında yayınlanan Dünya Ekonomik Özgürlük Araştırması (World Survey of Economic Freedom) ile Uluslararası Şeffaflık Kurumu (Transparency International)’nun yolsuzluklar üzerine yaptığı araştırma karşılaştırıldığında sonuçlar açık bir şekilde görülmektedir. Dünyada yolsuzlukların en az olduğu 20 ülkenin 18’inde serbest piyasa ekonomisi ileri düzeyde uygulanmaktadır.

Dünyada 54 ülke arasında yolsuzlukların en yaygın olduğu 15 ülkedeki ekonomik sistem devletçilik ağırlıklı bir modeldir. Aralarında Nijerya, Pakistan, Kenya, Bangladeş, Çin, Kamerun, Venezüella, Rusya, Hindistan, Endonezya gibi ülkelerin bulunduğu 15 ülkenin hiçbirinde piyasa ekonomisi yeterli ölçüde uygulanmamaktadır.