Yozlaşma
Nedir, Yolsuzluk Hakkında Bilgiler
Yozlaşma, daha dar anlamda
yolsuzluk, insanlık tarihi boyunca var olan bir
olgudur. Bu sorun gelişmiş-gelişmekte olan, büyük –
küçük, piyasa ekonomisi ya da başka ekonomik
sistemleri uygulayan ülkelerin hepsinde farklı
derecelerde görülebilmektedir.
Yolsuzluğun kesin bir
tanımını yapmak mümkün değildir. Günümüze kadar
yolsuzluk çeşitli şekillerde tanımlanmıştır.
Yolsuzluk, “kamu görevlisinin maddesel ve maddesel
olmayan çıkarlar için yetkisini yasal düzenlemelere
aykırı bir biçimde kullanmasıdır.” Ama buradan,
yolsuzluğun özel sektör faaliyetlerinde bulunmadığı
sonucuna varılmamalıdır. Özellikle büyük özel
teşebbüslerde, örneğin alım yapılırken ve hatta işe
adam alınırken yolsuzluk açıkça vardır. Bazen, kamu
yetkisi sadece özel çıkarlar için kullanılmaz. Bir
kişi, partisi, sınıfı, grubu, dostları ve ailesinin
çıkarı için de yolsuzluk yapabilmektedir. Gerçekten
de birçok ülkede yolsuzluk, siyasi partilerin
faaliyetlerini finanse etmek için yapılmaktadır
Çulpan, ise yolsuzluk
kavramını şu şekilde tanımlamıştır: “Kamu
görevlilerinin yapılmaması gereken işlemleri
yapmaları ya da yapmamaları gereken işlemleri
çabuklaştırmaları karşılığı çıkar sağlamalarına
yolsuzluk denir. Bu genel deyim, rüşvet, zimmete
para geçirme, irtikâp, memuriyet ve mevkiin nüfuzunu
kötüye kullanma ve memuriyet vazifelerini yapmama
gibi dürüstlük ve ahlâk kurallarına aykırı
davranışların tümü için kullanılmaktadır.”
Can Aktan, politik
yozlaşma kavramını şu şekilde tanımlamaktadır:
“Politik karar alma mekanizmasında rol alan
aktörlerin (seçmenler, politikacılar, bürokratlar,
çıkar ve baskı grupları) ‘özel çıkar’ sağlama
gayesiyle toplumda mevcut hukuki, dini, ahlâki ve
kültürel normları ihlal edici davranış ve eylemde
bulunmalarına politik yozlaşma denir.”
Genel bir tanım yapacak
olursak, politik süreçte doğrudan veya dolaylı
olarak yer alan kimselerin, sürecin kendi
menfaatlerine uygun işlemesi için giriştikleri ahlâk
ve yasa dışı her türlü eyleme politik yozlaşma
denir.
Yozlaşmanın
Özellikleri Politik yozlaşmanın özelliklerini su
şekilde sıralamak mümkündür:
•
Politik karar alma sürecinde ortaya çıkmaktadır.
•
Politik yozlaşma zaman içinde toplumun tüm
kesimlerine yayılır.
•
Politik yozlaşma ile karar verme yetkisine sahip
olan aktörler kamusal yetkilerini mevcut yasa, norm
ve ahlâk kurallarına aykırı olarak
kullanmaktadırlar.
•
Politik yozlaşma nedeniyle demokratik kurumlar zaman
içerisinde fonksiyonlarını yapamaz hale gelmektedir.
•
Politik yozlaşma genellikle gizlidir. Gizliliğin
deşifre edilme riski, politik yozlaşmanın piyasasına
ve dolayısıyla fiyata yansımaktadır.
•
Her siyasal rejimde (monarşi,
oligarşi, demokrasi vb.) politik yozlaşma farklı
boyutta ve türde mevcuttur.
•
Ülkelerin sosyo-ekonomik yapısı ile politik yozlaşma
arasında yakın bir ilişki mevcuttur.
Yolsuzluk tüm dünyada suç sayılmaktadır. Fakat diğer
suçlarla beraber incelendiğinde diğerlerinden
ayrılan özellikler taşıdığı gözlemlenmiştir.
Yolsuzluk dışındaki diğer suçlar arasında oldukça
yakın ilişki vardır. Yani hırsızlık, cinayet, gasp
vb. gibi suçlar arasında bağlantı vardır. Fakat aynı
ilişki diğer suçlar ve yolsuzluk arasında
gözlenmemiştir. Yolsuzluğu diğer faktörlerden ayıran
özellikler, bunun hükümet faaliyetlerine, otoriteye
ve insanlar arasındaki ilişkiye dayanmasıdır. Diğer
suçlar ele alındığında bir kişinin diğer bir bireye
zararı söz konusu iken yozlaşmada iki ya da daha
fazla bireyin karşılıklı anlaşarak en az birinin
görevini kötüye kullanması sonucu topluma zararlı
olması gözlenmektedir.
|