Brezilya Ekonomisi ve Brezilya Ekonomisindeki Son Dönem Gelişmeleri - Söyleşi 

Abstract 

The Reeent Developments in Brazilian Economy

In our interview with his Excelleney Mr. Cesario Melantonio Neto an ambassador of Brasil in Ankara, we discussed economic performance of Brazilian economy, especially how they have been recovering macroeconomic indicators and some similarities and disparities between two countries. Mr. Cesario Melantonio Neto pointed out that both current account balance and budgel have given surplus since measures taken alter crises. He states that they recenly concentrate on biletarel relations in order to improve foreign trade, in this framework, he visits the minister in charge of economy andforeign trade.Brasil also has a close economic collaboration wih Chine concerning outstanding high tecnologic project such as building sattelites and producing passenger planes. At the same time, he their on effort on fight with powerty which is long term plan. Finally, he concludes that Brasilian economy is on thehealty track and takes further steps. 

       Brezilya'nın Türkiye Büyükelçisi Cesario Melantonio Neto ile gerçekleştirdiğimiz söyleşide, Brezilya ekonomisindeki gelişmeler, enflasyon ve faiz oranları gibi temel ekonomik göstergeleri, iki ülke arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri değerlendirdik.  k.  

       Büyükelçi Neto, Brezilya'da krizler sonrasında alınan önlemlerle cari işlemler dengesinde ve bütçede olumlu gelişmeler sağlandığını, dış ticareti geliştirmek için ikili ilişkilere önem verdiklerini belirtiyor. Neto, Brezilya'nın özellikle uydu yapımı, yolcu uçakları üretimi gibi ileri teknoloji projelerinde Çin'le işbirliği içinde olduklarını, yoksullukla ve açlıkla mücadele konusunda ülke olarak yoğun çalışma içinde olduklarım vurguluyor. Büyükelçi, Brezilya ekonomisinin sağlıklı bir trend izlediğini ve bu sürecin devamının sağlanabilmesi için adımların atılmaya devam edileceğini ifade ediyor. 

-Sayın Büyükelçi, Brezilya ekonomisi son yıllarda dikkat çeken gelişmeler sergiliyor. Aslında, Türkiye ile benzer ekonomik koşullara sahiptiniz. Şimdi iki ülke ekonomisi arasında kısmen farklılıklar görü­lüyor. Bu farklılıkdan bahsedebilir misiniz? 

Cesario Melantonio NETO: Evet haklısınız. Türkiye ile aynı zamanlarda yaşanan finansal krizler sonrasında, Brezilya'da İMF'ye başvurarak stand by düzenlemesi yapmak için görüşmelere başlamıştı. Aslında, iki ülkenin ekonomik performansları benzerlikler göstermektedir. Benzerliklere kısaca değinirsek; her iki ülkede ekonomi­sinde sürdürülebilir büyüme sağlamaya çalışıyor, enflasyon oranını aşağı çekiyor. Ancak bu benzerliklerin yanısıra, dış ticaret gibi konularda da bazı farklılıkların olduğunu vurgulamamız gerekir. Bu bağlamda, önümüzdeki günlerde, Dış Ticaretten sorumlu Dev­let Bakanı Kürşat Tüzmen, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Sanayi Bakanı Ali Coşkun ve Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan ile biraraya gelip dış ticaret konularında görüşme­ler yapacağız.

-İki ülke arasında dış ticaret konusunda farklılıklar olduğunu söylediniz. Nedir bunlar? 

NETO: Dış ticaretteki farklılık­larda, bir tanesi Türkiye'nin dış ticaret hacmi toplam 160 milyar dolar ile Bre­zilya'dan biraz daha fazla. Brezilya dış ticaret fazlası verirken, Türkiye'nin dış ticaret açığı var. ikinci olarak, Türkiye­'nin cari işlemler açığı 15 milyar dolar düzeyinde, Brezilya' da ise özellikle Mr.Lula'nın son iki yılında ihracatta %50 'ye yakın artış sağlandı. Bu yılda da -Şubat' dan Şubat' a- 100 milyar dolara ulaştı. Eğer bu tempo devam ederse, bu yılın Aralık ayı itibarıyla, ih­racatımız 120 milyar dolar, ithalatımız­da tahminen 60-70 milyar düzeyinde gerçekleşecek. Bu ise yüksek bir ticaret fazlası anlamına geliyor. İşte iki eko­nomi arasındaki fark da burada. Tür­kiye'nin GSYİH'sı Brezilya'dan küçük olmasına rağmen, Türkiye bizden %50 daha fazla ithalat yapıyor. Dolayısıyla, Türkiye daha açık bir ekonomiye sahip, daha uluslararasılaşmış bir ekonomi. Ancak, Brezilya da hızla ekonomisini açmaya çalışıyor. Örneğin iki yıl önceki koşullar göz önünde bulundurulduğun­da, dış ticaret hacmi milli gelirin sadece % 10'u civarındaydı. Önemli gelişmele­re rağmen yine de Brezilya Türkiye'nin oldukça gerisindedir. Türkiye'nin be­lirtmemiz gereken avantajları var; AB'ye coğrafi açıdan yakın olması, büyük bir iç pazarının bulunması. Brezilya'da 182 milyon nüfusu ile büyük bir pazar. Ancak, talebin yerli mallar Üzerinde yoğunlaşmasından dolayı oldukça za­yıf pazar. Ekonomik performansın art­masıyla insanlar daha çok tüketiyorlar, ama yerli mallar tercih edildiğinden it­halat Türkiye' deki düzeylere çıkmıyor. Diğer taraftan, Türkiye'deki dış ticaret maliyetleri Brezilya kadar yüksek de­ğil. Avrupa pazarınızdan uzak da değil, Brezilya ise hem Avrupa'dan hem de ABD' den oldukça uzakta. Bu fiziki dezavantaj, hiç kuşkusuz maliyetleri yükselttiğinden ithalat yerli mallardan pahalı olabiliyor.  

Türkiye ile olan ticari ilişkilere gelince, önemli mesafeler kat ettiği­mizi söyleyebilirim. Geçtiğimiz yıl, Türkiye'ye 523 milyon dolar tutarında ihracat yaptık. Dolayısıyla, ülkeleri­mizin mevcut potansiyellerine göre bu rakamlar oldukça düşük. Bu yüzden, iki ülke arasındaki ticari faaliyetleri artır­mak için Bakanımız Türkiye'de bulu­nuyor. Ekim ayında da Maliye Bakanı Unakıtan Brezilya' da idi. Bu girişim­lerle ticaretimizi geliştirmek için eli­mizden geleni yapmaya çalışıyoruz. Ne yazık ki, bazı zorluklar da önümüzde bulunuyor. Örneğin, mesafeden dolayı taşımacılık maliyetleri oldukça yüksek Eğer yüksek montanlı bir ticaret yapıl­mıyorsa, gemi birçok limanda durmak zorunda kalıyor. Bu sorunu çözmeye çalışıyoruz. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'ı ve Dış Ticaretten sorumlu Bakan Tüzmen'i ziyaret ettim, ticari ilişkilerin geliştirilmesi için önümüzde­ki ay bakanlarla beraber Mersin'e gi­deceğiz. Mersin'e konsolosluk açmayı planlıyoruz.

- Brezilya ekonomisinin performansını değerlendirebilir misiniz? 

NETO: Brezilya da aynı Türkiye gibi IMF ile yeni bir stand-by anlaşma­sı için görüşmelerini sÜrdürüyor.-Faiz dışı bütçe hedefimiz %4.5. Geçen hafta Merkez Bankası Başkanı Süreyya Ser­dengeçti ile görüştüm. Kendisiyle, iki ülke mali piyasalarının benzerliklerine değindik. Geçmişte, her iki ülkede de faiz oranları oldukça yüksekti. Merkez Bankalarının başkanları enflasyonu düşürmekte kararlı olduklarını açıklı­yorlar. Brezilya'nın enflasyon hedefi 5.3. 2003 ve 2004 yılları ile kıyaslan­dığında enflasyonla mücadelede büyük bir iyileşme olduğu görülmektedir. Kur rejimleri de oldukça benzer. Bizde, ulusal paramız 1 dolara eşitken, önce 2.3'e sonra da 2.5 e yükseldi. Şimdi 2.6'lar civarında. Sizinde güçlenen bir paranız var. Bu ithalatınızın artmasına neden oluyor ancak diğer taraftan da ihracatınız gerilemiyor. Bu önemli. Üç ay önce geldiğimde 1 YTL lA dolara eşit iken şu sıralarda kur 1.23' e kadar geriledi. Sanırım, bakanlar bu durumu ve dış ticaret üzerindeki etkilerini de ele almışlardı.

- Ülke olarak yoksullukla ve açlıkla mücadele etmeye çalışıyorsunuz. Bu konuya kısaca değinebilir misiniz? Başkan Lula özellikle bu konuda kararlı gözüküyor. Politikalarınız neler? 

NETO: Evet, yoksulluk ve açlıkla mücadele ediyoruz. Daha önce belirtti­ğim gibi, Brezilya da 152 milyon yok­sul insan bulunuyor ve bu sayı her yıl 3 milyon daha artıyor. Bu 152 milyonun biraz azı veya fazlası yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Yani yeterli yiyecekleri yok ve açlıkla mücadele ediyorlar. Baş­kanımız yoksulluğu sıfıra indirmeyi istiyor. Biliyoruz ki, oldukça zor bir süreç. Asgari ücret 100 dolar civarında. Biliyorum bu rakam oldukça düşük, özellikle Türkiye ile kıyaslandığında. Ama ihracatımızın neden yüksek oldu­ğunun yanıtı da burada yatıyor... Açlık sınırı 60 dolar, yani günde 2 dolara te­kabül ediyor. Açlık sınırının üzerine ta­şımanız için ailelerin gelirini 60 dolar­dan 100 dolara çıkarmamız gerekiyor ki, bu da sanırım 4 yıl bir süre alacak. Aradaki 40 dolarlık farkın karşılanması ciddi yardım programlarını gerektiri­yor. Bu programlardan birisi eğitimle ilgili. Yoksulluk sınırı altında yaşayan ailelerde çocuklarını okula yollamama eğilimi vardır, tıpkı gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi. Bu aileler çok sayıda çocuk sahibi olduklarından ço­cuklarını maaşlı bir işte çalıştırarak aile gelirini yükseltmek istiyorlar. Bu bağ­lamda, hükümet, çocukların okullarına devam etmelerini sağlamak için her ço­cuk başına yardım vermeye karar verdi. Medyada da tartışılan yardım çocuk başına aylık 5-6 dolar. İlk bakışta, ra­kam çok az görünebilir, ancak aylık 60 dolarla geçinen bir aile için bu rakam bir anlam ifade edebiliyor. Aslında bu tür problemler uzun vadede çözülebilir. Gelecek yıl yapılacak seçimlerde Baş­kan Lula büyük ihtimalle aday olacak. ! Yeniden seçilirse, daha uzun vadeli; planları realize edebilecektir. 6 yıllık yeni bir dönem, yoksullukla mücadele­ de kesin başarı sağlanması için önemli bir süreç olacaktır.

- Dünya Ticaret Örgütü'nde ABD aleyhine pamuk konusunda açtığınız davayı kazandınız. Ayrıca Dünya Ticaret Örgütü'nde şeker kamışı ve soya fasulyesi için de açılmış davalarınız var... Tarımsal ticaret ve  Dünya Ticaret Örgütü uygulamaları hakkındaki görüşlerinizi alabilir miyiz? 

NETO: Tarımsal anlamda gelişme Brezilya ekonomisi için önemli bir hamle. Dünya Ticaret Örgütü kurallarına göre, eğer diğer bir ülke tarafından ihracatınıza zarar verecek bir sübvansiyon uygulaması var ise DTÖ bünyesinde panel olarak adlandırılan birime sorunu götürebilirsiniz. Gelişmekte olan DTÖ üyesi ülkeler açısından tarım ihracatı oldukça rekabetçi bir yapıdadır. Brezilya da pamuk, şeker pancarı ve soya fasulyesinde rekabetçi konumda­dır. ABD aleyhine bilgileri derleyip pa­nele götürdük ve davayı kazandık. Bu arada sizinde Brezilya gibi çok büyük bir pamuk üreticisi ülke olduğunuzu biliyorum. Geçen ay İzmir'e gittim, pa­muk üreticileri ile biraraya geldik. Yine geçen ay Tarım Bakanı Sami Güçlü ile görüştüm ve bu gelişmeleri kendisine de anlattım. İki ülkenin bazı bilgileri, gizli olsa bile, paylaşmaları gerektiğini vurguladım. çünkü, pamuk ve tekstil, her iki ülke ticaretinde önemli yere sahip. Aynı zamanda bu konuda, iki ülke arasında çıkar çatışması da yok. Brezilya bir mevsimde pamuk üretir­ken, Türkiye coğrafi nedenlerle diğer mevsimde pamuk üretiyor. Bu nedenle, sübvansiyonlarla mücadelede ortak çıkarımız bulunuyor.

- Brezilya Devlet Başkanı Lula, finansal sermaye akımlarından  To­bin Vergisi silah satışlarından vergi alınmasının yoksullukla mücadele için gerekli olduğunu söylüyor ve yeni bir finansal düzen oluşturulmasını öneriyor. En son Uruguay Devlet Başkanı'nın yemin töreninde gündeme getirildi. Arjantin borçlarına swap yaptı. Lula'nın önerdiği yeni düzen arayışlarına ilişkin görüşlerinizi alabilir miyiz? 

NETO: Uzun yıllarından sonra uluslararası finansal sistem biraz zora girdi. Wall Street, Dünya Bankası ve İMF.. .Arjantin' in borç erteleme opera­syonunun Brezilya açısından da önemli olduğu bir gerçek. Borçlar açısından iki ülke arasında benzerlikler bulunuyor. Özel ve kamu kesimi borçlarımız var. Dolayısıyla, finansal sistem açısından bunun önemi büyük. Argantin' in bu konudaki başarısı IMF nezdinde oldu­ğu gibi, özel kesim ve özel bankacılık sistemi ile de ilgilidir. Daha önce belirt­tiğim gibi Brezilya, İMF ile yeni bir an­laşma için görüşmeler yapıyor. Ancak, 2-3 sene öncesinin zor şartları artık yok. Dolayısıyla, İMF'den gelecek çok fazla kaynağa ihtiyaç duymuyo­ruz. Aynı zamanda, doğrudan yabancı sermaye girişleri hızla artıyor. Geçen sene 18 milyar dolara ulaşan doğrudan yabancı sermaye yatırım söz konusu. 

-Çinle olan ilişkilerinizi geliştirmeye çalışıyorsunuz. Sanırım Çin, Brezilya da yatırım yapacak. Uzakdoğu ile olan ticari ilişkilerinize -kısaca değinebilir misiniz? 

NETO: Çin' de dış ticaretin yanı sıra havacılık endüstrisi .de oldukça önemli bir yere sahip. Dünyanın en büyük endüstrisi Çin' de. Havacılıkta Çin 'le joint ventnre olarak işbirliği yapıyoruz. Uzun süredir ortak uydu yapıyoruz, bunlar hava tahmini, tarım sektörüne bilgi sağlanması amaçlı uy­dular. Geçen sene, Çin' de yolcu uçağı üretimi için joint venture anlaşması yaptık. Bu yıl üretime başlanacak. Bunların ötesine geçeceğimiz bilimsel ve teknolojik konular için geçerli anlaş­mamız var. Çin' deki lokal ve bölgele­rarası uçan havayolları için yolcu uçağı üretiyoruz. Aynı zamanda, ABD'nin Florida eyaletinde, Amerikan Deniz Kuvvetlerine uçak temini amaçlı ünite açtık. Yani hem Çin'de hem de ABD'­de birimimiz var. 170 modeli 70 yolcu, 175 modeli 90 yolcu ve 195 modeli 108 yolcu kapasiteli. İstanbul'da ve aynı za­manda Ankara' da da askeri malzeme amaçlı temsilciliklerimiz bulunuyor. Bu konuda Ulaştırma Bakanınızla gö­rüştüm. Aynı zamanda, Milli Savunma Bakanları savunma konularında işbirli­ği amaçlı anlaşma imzaladılar. Böyle­ce, savunma sanayin de iki ülke işbirliği yapacak. 

- Sayın Büyükelçi, açıklamalarınız için teşekkür ediyoruz. 

NETO: Bana bu fırsatı sağladığınız için ben de size teşekkür ediyor, başarılar diliyorum.

Kaynak: Cesario Melantonio Neto – Brezilya Büyükelçisi