Ekonomİ PolİtİkasI Sözlüğü

T

Tahkim: Bkz. Konsolidasyon.

Tam istihdam: Ekonomideki emek ve sermaye gibi üretim araçlarının tam olarak üretimde kullanılması halidir.

Tamamlayıcı mallan Genellikle birlikte kullanılan mallar. Birinin kullanı­mı diğerinin de kullanımına gereksinim yaratır, örneğin, köfte ile har­dal gibi.

Tasarruf (S): Gelirin elde edildiği dönemde tüketilmeyen bölümü. S = Y — C formülünde S tasarrufu, Y geliri, C de tüketimi göstermektedir.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF): Bankalardaki tasarruf mevduat­larını belli bir sınıra kadar sigorta eden kurum, örneğin, bir bankanın if­las etmesi durumunda, TMSF o bankadaki tasarruf mevduatı sahiplerine kişi başına azami 50 bin YTL. ödeyecektir.

Tek hazine hesabı: Kural olarak kamu gelirlerinin tümünün toplandığı ve kamu giderlerinin tümünün yapıldığı hazine hesabı. Bu hesap Ziraat Bankası'nda tutulur. Kural böyle olmakla birlikte uygulamada istisnalar vardır.

Teori: Birden fazla neden-sonuç ilişkisinin bir disiplin halinde birleştiril­mesinden meydana gelen bilgiler topluluğuna verilen isim.

Ticari banka: Başlıca mevduat toplamak ve farklı ekonomik birimlere kre­di vermek suretiyle çalışan aracı kurum.

Toplam borç stoku: Bir ülkenin belirli bir dönem sonu itibariyle iç ve dış borçlarının toplam tutarı. Bu hesaplamaya kamu kesimi iç borçlarıyla ka­mu kesimi ve özel sektörün toplam dış borçları katıdır.

Toplam borç yükü: Toplam borç stokunun GSMH'ya oranı.

Toptan eşya fiyat endeksi (TEFE): Ülke ekonomisinde üretim faaliyetleri içinde yer alan maddelerin fiyatlarında aydan aya ortaya çıkan değişimle­ri ölçmekte kullanılan endekse denir. TEFE, DİE tarafından belirli bir baz yılı esas alınmak ve sepete dahil edilmiş bulunan çeşitli mal ve hizmetler için üreticilerden bilgi toplamak suretiyle oluşturulan bir fiyat endeksi­dir. Toptancı aşamasındaki fiyat değişimlerini ölçen bir endekstir.

Transfer harcamaları: Karşılığında hiçbir mal yada hizmet almadan yapı­lan ödemeler, örneğin, devletin bir KİT'e sermaye koyması yada borç fa­izlerinin ödenmesi transfer harcamalarıdır.

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE): Belirli bir dönem içinde belirli bir kitle ta­rafından satın alman mal ve hizmetlerle belirlenen bir sepetin fiyat deği­şikliklerini ölçen fiyat endeksidir. TÜFE, DtE tarafından belirli bir baz yı­lı ve hane halkı tüketim anketleri kutlanılmak suretiyle ağırlıklandırılmış olarak sepete alınan belirli mal ve hizmetlerin ortalama parasal değerinin baz yıla göre gösterdiği değişimi ölçer.

Tüketim fonksiyonu: Tüketim harcamalarıyla onu etkileyen değişkenler arasındaki fonksiyonel ilişki. Örneğin, C = f(Y) bir tüketim fonksiyonu­dur. Burada, C tüketim harcamalarını, Y geliri göstermektedir.

Tüketim Harcamaları (C): Mikroekonomi açısından bireylerin, makro-ekonomi açısından bütün toplumun belirli bir dönem içinde tüketim amaçlı olarak yaptığı harcamalardır. Ekmek gibi hemen tüketilebilen maddelere yapılan harcamaların yanı sıra otomobil, buzdolabı, televiz­yon gibi hemen tüketilemeyecek olan dayanıklı tüketim maddelerine ya­pılan harcamalar da tüketim harcamalarıdır.

U 

Uluslararası Finans Kurumu (International Finance Corporation): Bkz. Dünya Bankast Grubu.

Uluslararası Kalkınma Ajansı (Internatiınal Development Agency): Bkz. Dünya Bankası Grubu.

Uluslararası Para Fonu (IMF): Bkz. International Monetary Fund.

Uluslararası Rezervler: Bkz. Döviz rezervi.

Uluslararası Yatırımları Garanti Ajansı (Multinational Investments Guaratee Agency): Bkz. Dünya Bankası Grubu.

Uyarılmış beklentiler {adaptive expectations): Gelecekte bir değişkenin alacağı değerler üzerindeki beklentilerin aynı değişkenin geçmişte aldığı değerlerin bir çeşit ortalaması yoluyla olduğuna ilişkin bir yaklaşım.

Uyarılmış yatırım: Çeşitli etkenlere bağlı olan yatırım harcamaları, örneğin, faiz oranlarının düşmesiyle ortaya çıkan ek yatırım harcamala­rı uyarılmış yatırımdır.

Üretim fonksiyonu: Üretimde kullanılan girdilerle üretilen mal arasındaki fonksiyonel ilişki, örneğin, Y = f(K,L) bir üretim fonksiyonudur. Burada, Y üretimi, K üretimde kullanılan sermaye stokunu ve L üretimde kullanı­lan emek miktarını göstermektedir.