Arzın Genel Özellikleri

Arz Kavramı; "ceteris paribus" varsayımı altında belirli bir zamanda çeşitli fiyatlarda satıcıların piyasada üretmek ve satmak amacıyla getirdikleri mal miktarı malın fiyatıyla doğru yönde ilişki halindedir. Yani, malın fiyatı artarken arz edilen miktarı artar, malın fiyatı azalırken arz edilen miktar azalır. 

Ceteris paribus: Diğer şartların sabit olması demektir. 

Arz fonksiyonu; 

1-  Malın arz edilen miktarını etkileyen bütün faktörler değişkenken... A=f(Fa, Fb, Fc,,..........Ff, T)
Fa= malın fiyatı Fb, Fc- diğer malların fiyatı Ff= faktör fiyatları T= tek­noloji
2- Ceteris paribus varsayımı altında arz fonksiyonu

A= f (Fa) şeklinde yazılır. Yani arz miktarı malın fiyatının bir fonksiyonu­dur.

Arz eğrisi: Malın fiyatıyla miktarı arasındaki doğru ilişki dolayısıyla eğimi + (pozitiftir) 

Fiyat (F_a) (Bin TL.)   Arz Miktarı (A,) (Adet)

Tabloda terlik için çeşitli fiyatlar ve arz miktarları görülmektedir. Burada görülen fiyat miktar ilişkisini incelemek için, tablodan yararlanarak terlik arz eğrisini çizmemize kolaylık sağlayacaktır. 

Bireysel Arz ve Piyasa Arzı: Bireysel arz, bir firmanın piyasaya sunduğu mal miktarına denir. Aynı malı, üreten, firmaların arzlarının toplamına sanayi arzı veya piyasa arzı denir.

Bireysel Arz=Firma Arzı
Sanayi Arzı= Piyasa Arzı 

Piyasa Arzı eğrisi, piyasadaki firma veya birimlerin arzlarının toplamı alınarak elde edilebilir. Bu toplama işlemi arz tablosundan yapılabileceği gibi, arz eğrilerinin yatay toplamları alınarak da yapılabilir. 

Özel Arz Eğrisi: İşgücü Arzı

Burada gerek arz gerekse talep kanunu olsun genel bir eğilimi ifade eder. Yani bir malın fiyatı artınca talebinin düşmesi ya da arzının artması her mal için ve her koşulda geçerli olmayabilir. Nitekim aşağıdaki şekilde belli bir noktadan sonra negatif eğimli olmaya başlayan bir işgücü arz eğrisi görülmektedir. 

Reel ücret arttıkça K noktasına kadar bir işçinin emek arzı artmakta ya­ni çalışma saati sayısı artmakta K noktasından sonra ise reel ücret arttıkça söz konusu işçi daha az çalışmak istemektedir. Bunun nedeni işçinin yeterince gelir elde ettiğini düşünmesidir.

ARZIN DEĞİŞMESİ 

Bir firma tarafından üretilen malın fiyatındaki değişme sonucu oluşan duruma arz miktarında ki değişme şeklinde adlandırılır. Arz eğrisi üzerinde harekete neden olan tek faktör ilgili malın fiyatının değişmesidir. 

Arz değişmesi fiyat dışı etmenlerden dolayı ortaya çıkan arz değişmele­rini gösterir. Sola kayarsa arz miktarı azalır, sağa kayarsa arz miktarı artar. 

A eğrisi, Arzın ilk durumu ifade ettiğini varsaydığımızda Adan A/e ha­reket arzın artmasını (sağa doğru kayması) A' dan A₂'ye harekette arzın azalışı söz konusudur. (Sola doğru kayması) 

ARZ ESNEKLİĞİ 

Arz esnekliği bir malın arz edilen miktarındaki yüzdesel değişimin mal fiyatındaki yüzdesel değişmeye oranıdır.

Arz esnekliği şöyle formüle edilir. 

Arz edilen mal miktarındaki % değişme / Mal fiyatındaki % değişme 

e_a: Arz esnekliği
AM: Arz miktarındaki değişme
M: Başlangıçtaki arz miktarı
AF: Fiyattaki değişme
F: Başlangıçtaki fiyat
Arz esnekliği O ile sonsuz  arasında çeşitli değerler alabilir. Eğer arz esnekliği;
* O ile 1 arasında ise esnek olmayan arzdan
* 1 ile sonsuz. arasında ise esnek arzdan söz edilir.  

ARZ ESNEKLİĞİ VE ZAMAN 

Eğer bir malın fiyatının değişmesinden sonra geçen zaman ne kadar az ise, arz esnekliği o kadar az olacaktır. Aynı mal için fiyat değişmesinden sonra geçen zaman ne kadar artarsa arz esnekliğinin o kadar fazla olacağını söyleyebiliriz. 

ARZI ETKİLEYEN FİYAT DIŞI FAKTÖRLER 

1) Diğer Malların Fiyatlarının Değişmesi 

Belirli bir malın (A malı) fiyatında hiçbir değişiklik yokken, aynı üretim faktörleri ile üretilen öteki malların fiyatları artarsa, üretim faktörleri daha çok geri elde etmek için fiyatları artan malların üretimine kayacaktır. Bu du­rumda A malı üretimde eskiye oranla daha az üretim faktörü kullanılacağın­dan arzı azalacaktır. 

Arz eğrisinin topyekün sola kaymasını arzın azalması, sağa kaymasının ise, arzın artması sonucunu doğurduğu görülmektedir. 

2) Üretim Faktörü Fiyatlarının Değişmesi 

Bir malın fiyatı sabitken üretim faktörlerinin fiyatının düşmesi yoluyla maliyeti azalırsa, bundan sağlanan kâr artacağından, arzı derhal artacaktır. Bunun tersine üretim faktörlerinin fiyatı yükselip maliyeti artarsa, fiyat sabit, kaldığı sürece arz miktarı azalacaktır.

3)     Üretim Teknolojinin Değişmesi       

Bir malın üretim teknolojisindeki gelişme üretim faktörlerinin verimliliği­ni arttırarak malın maliyetini düşürmektedir. Söz konusu malın maliyetinin düşmesine rağmen, fiyatı sabit kalırsa, daha önce açıklandığı gibi arzı artarak sağa kayacaktır. Bunun tersine üretim teknolojisinde bir gerileme olursa, maliyetler artacaktır. Fiyat sabit kalırsa, arz azalacak sola kayacaktır