Enflasyon Analizi - Enflasyon ve Fiyatlar Genel Düzeyi

Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyinin yükseldiği ve paranın değer kaybettiği bir süreçtir. Enflasyon özünde parasal bir kavramdır, ikinci olarak enflasyon bir kerelik bir olgu değil, süreklilik gösteren bir süreçtir.

Enflasyon oranını ölçebilmek için fiyatlar genel düzeyinde bir yılda göz­lenen değişme oranını hesaplamak gerekir. Bu yılın fiyat düzeyine P1, geçen yılın fiyat düzeyine de PO dersek, enflasyon oranını hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanabiliriz:

Enflasyon Oranı =-Pı-Po / Po x 100 

TALEP ENFLASYONU: Başlangıçta toplam talepte meydana gelen bir artışın sonucu olarak ortaya çıkan enflasyon talep enflasyonu olarak adlandırılmaktadır. 

MALİYET ENFLASYONU: Başlangıçta maliyetlerde meydana gelen bir artış nedeniyle ortaya çıkan enflasyona maliyet enflasyonu denilmek­tedir. Maliyetlerdeki artışın iki önemli kaynağı vardır.

• Parasal ücretlerdeki artış
• Hammadde fiyatlarındaki artış

Parasal ücrette veya hammadde fiyatlarında (petrol gibi) meydana gele­cek bir artış karşısında firmalar mal ve hizmet arzını azaltacaklardır.

Stagflasyon: Firmaların arttığı ve aynı anda üretimin azaldığı durumdur. 

İşgücü Piyasasında Beklenmeyen Enflasyon: Enflasyonun doğru olarak tahmin edilmemesi, yâni beklenmeyen bir enflasyon yaşama­sı işgücü piyasalarının işleyişi açısından iki temel sorun yaratmaktadır:

• Gelir dağılımından bozulma •Tam istihdamdan uzaklaşma 

RASYONEL BEKLEYİŞ: Tahmini yapılacak konuyla ilgili mevcut olan tüm bilginin kullanılarak tahminde bulunulmasıdır. Rasyonel bir bekle­yiş iki özelliğe sahiptir:

• Ortalama olarak doğrudur

• Tahmin hatası mümkün olan en düşük düzeydedir  

ENFLASYON VE İŞSİZLİK: PHILLIPS EĞRİSİ

İşsizlik ve enflasyon arasındaki ilişkileri incelemenin bir diğer yolu bu iki değişkenin birlikte değişimlerini incelemektir. Bu ilişkiyi ortaya koyan eğ­riye Phlillips eğrisi denilmektedir.

Kısa dönem Phillips eğrisi, beklenen enflasyon ve doğal işsizlik oranı sabitken işsizlik oranı ve enflasyon oranı arasındaki ters yönlü ilişkiyi göstermektedir 

Uzun dönem Phillips eğrisi beklenen enflasyon ve gerçekleşen enflasyon oranı birbirine eşit olduğu zaman enflasyon oranı ile işsizlik oranı arasındaki ilişkiyi gösteren bir eğridir. Uzun dönem Phillips eğrisi doğal iş­sizlik oranı düzeyinde çizilecek dik bir doğru gösterilebilir. 

Doğal İşsizlik Oranındaki Değişme: Doğal işsizlik oranı birçok ne­denle bağlı olarak değişebilir. Örneğin ekonomideki yapısal değişiklikler, ülkenin demografik özelliklerinde ortaya çıkan değişiklikler (nüfus artış ora­nının düşmesi gibi), teknolojik yenilikler gibi faktörler işsizlik oranının değiş­mesine neden olabilecek faktörler arasında sayılabilir. Doğal işsizlik oranında ortaya çıkacak bir değişme ise hem uzun dönem hem de kısa dönem Phillips eğrilerinin yer değiştirmesine neden olur. 

ENFLASYONUN EKONOMİ POLİTİĞİ: ENFLASYON 

VERGİSİ VE KREDİBİLİTE 

1)  Enflasyon Vergisi: Enflasyon gerçekte genel anlamda bir vergi değildir. Para miktarının arttırılması ile yaratılan enflasyon bu kişilerin ellerin­de bulunan paranın değerini enflasyon oranına eşit bir oranda düşürmekte­dir. Dolayısıyla bu durum devlete gelir transferi anlamına gelmekte ve bu nedenle de enflasyon vergisi olarak adlandırılmaktadır. Genellikle geliş­mekte olan ülkelerde görülen enflasyon vergisi devletin geleneksel gelir kaynaklarının harcamaları karşılamakta yetersiz kalması durumunda kullanı­lan bir yöntemdir. 

2)  Kredibilite: Merkez bankasının izlediği politika halkın nezdinde gü­venirlikten yoksundur, yâni kredibilitesi düşüktür. Halkın böyle düşünmesi­nin ardından ise ekonomi politikaları oluştururken söylenenler ile uygula­manın farklı olması yatmaktadır.  

DENEME SORULARI

1.    Fiyatlar genel düzeyinin yükseldiği ve paranın değer kaybettiği sürece ne ad verilir?
A) Deflasyon       B) Stagflasyon       C) Enflasyon  D) Revalüasyon      E) Devalüasyon 

2.    1998 yılının fiyat düzeyi 126, 1997 yılının fiyat düzeyi 120 ise enflasyonun oranı kaçtır?

A) 5               B)7           C)9   D)11        E)12 

3.    Aşağıdakilerden hangisi toplam talebi artıran faktörlerden biri değildir? 

A) Para arzındaki artış  B)  Kamu harcamasının daralması  C) Kamu harcamasının artması  D) Diğer ülkelerdeki fiyat artışı  
E) Reel gelir artışı 

4.    Aşağıdakilerden hangisi maliyet enflasyonuna neden olur?
A)  Parasal ücretlerin düşmesi  B) Vergilerin azalması  C) Sübvansiyonun artması  D) Petrol fiyatının artması 
E) Kamu harcamalarının artması 

5.    Fiyatların ve aynı anda üretimin azaldığı duruma ne ad verilir?
A) Enflasyon         B) Stagflasyon  C) Deflasyon       D) Revalüasyon   E) Devalüasyon 

6.    İşsizlik ve enflasyon arasındaki ilişkileri ortaya koyan yak­laşım aşağıdakilerden hangisidir?
A)  Phillips eğrisi B) Toplam Talep eğrisi C)  Beklenen enflasyon eğrisi D)  Laffer eğrisi  E) LM eğrisi 

7.    Gelişmekte olan ülkeler enflasyon vergisini nasıl kullanır?
A) Tüketim yetersiz ise B) Üretim yetersiz ise C) Gelirlerin harcamaları karşılayamaması durumunda
D) Hammadde fiyatlarının artması  E) Toplam talebin azalması durumunda 

8.    Phillips eğrisine göre işsizlik oranı ile enflasyon arasında nasıl bir ilişki vardır?
A) Ters yönlü      B) Doğru yönlü  C) Artan oranı       D) Pozitif yönlü    E) Sabit 

9.            P1-P0/ Po x 100    ile aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Deflasyon oranı        B) Beklenen enflasyon C) Enflasyon oranı        D) işsizlik oranı   E) Stagflasyon oranı 

10.  Hammadde fiyatlarındaki artış sonucu oluşan fiyat yüksel­melerine ne ad verilir?
A) Deflasyon          B) Talep Enflasyonu  C). Maliyet Enflasyonu     D) Talep Stagflasyonu   E) Stagflasyon