Türkiye Ekonomisi

Dünya Ekonomisi

Osmanlı Ekonomisi

Finansal Ekonomi

İşletme Ekonomisi

Hizmet Ekonomisi

Kalkınma Ekonomisi

Tarım Ekonomisi

Borsa ve Yatırım

Ekonomi Sözlüğü

Ekonomi Ders Notları

Ekonomi Düşünürleri

Genel Ekonomi Soruları

Özel İstatistik Arşivi

Özel İktisat Konuları

Açık Öğretim İktisat

Ekonomi Kurumları

Kamu Yönetimi

Kamu (Devlet) Maliyesi

Sigortacılık Konuları

Türkiye İktisat Tarihi

Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

Finansal Piyasalar

Kent Ekonomisi

Liberalizm

Forex Piyasaları

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Firma Maliyetler - Kısa Dönem Maliyet Analizi

Kısa dönemde toplam maliyetler 3 ana başlık altında incelenebilir.

* Toplam sabit maliyetler (TSM)
* Toplam değişir maliyetler (TDM)
*  Normal Kâr (K)

Sonuç olarak Toplam maliyet: TSM+ TDM+ K 

SABİT MALİYETLER 

Toplam sabit maliyet (TSM): Üretim miktarından bağımsız olan fir­manın hiç üretim yapmasa dahi katlanmak zorunda olduğu maliyetlerdir.

Ortalama sabit maliyet (OSM): Bir birim üretim miktarına düşen top­lam sabit maliyettir. Toplam sabit maliyetin ürün miktarına bölünmesiyle bulunur. 

- TSM eğrisi üretim miktarından etkilenmediği için yatay eksene paralel bir doğru şeklindedir.

- OSM eğrisi üretim miktarındaki artışa bağlı olarak giderek azaldığı için negatif eğimli bir eğri şeklindedir. 

Toplam Değişir Maliyet: (TDM) 

Firmanın kısa dönemde üretimini sürdürebilmesi için üretim faktörlerine yaptığı ödemelerdir. İşçilik ücretleri, hammadde, elektrik- su giderleri gibi. Hiç üretim yapılmazsa değişkin maliyetler sıfırdı. (Üretim miktarı ÎD.MÎ) 

O.D.M önce azalan, minimuma ulaştıktan sonra artan bir eğridir. O.D.M firmanın üretimi ve kapasite kullanımı arttıkça faktör verimliliğindeki artışa bağlı olarak azalır, daha sonra faktör verimliliği azaldığında tekrar artar. 

Ortalama Maliyet (Ortalama Toplam Maiyet O.M, O.T.M) 

Ortalama maliyet, her üretim düzeyinde toplam maliyetin üretim mikta­rına bölünmesiyle bulunur.

O.T.M.= O.M= T. M/Ü
O.T.M= O.S.M.+ O.D.M.

Marjinal Maliyet (M.M) 

Üretimi 1 birim attırabilmek için katlanılması gereken ek maliyete denir. Kısa dönemde üretimin 1 birim arttırıldığıda toplam maliyette görülen artış, sadece toplam değişir maliyetten kaynaklanır. 

Ortalama Maliyet ve Marjinal Maliyet İlişkisi 

Marjinal maliyet eğrisi ortalama maliyet eğrisini minimum noktasında (A noktası) keser. 

Normal Kâr (K) 

Girişimcinin fırsat maliyetine (alternatif maliyetine) eşit gelir kazanması­na Normal Kâr denir. En düşük kârdır. Ortalama toplam maliyet eğrisi nor­mal kârıda kapsar.

T.M = T.S.M. + T.D.M. + K.

KAPASİTE SORUNU (Kısa Dönem maliyet analizinde) 

Kısa dönemde bir firmanın üretim kapasitesi ortalama maliyet eğrisi yardımıyla açıklanabilir. 

Tam kapasite:   Firmanın ortalama maliyet eğrisinin minimum olduğu noktasına isabet eden üretim düzeyidir. Yukarıdaki şekilde B noktası.
Atıl kapasite:
Firmanın tam kapasite altında üretimde bulunduğu üre­tim düzeylerini tanımlar. Şekilde AB aralığı
Aşırı kapasite:
Firmanın tam kapasite üzerindeki üretim düzeylerini ifa­de eder. Şekilde BC aralığı
Maksimum kapasite:
Kısa dönemde firmanın   üretebileceği maksi­mum ürün miktarını karşılayan kapasitedir.
 

UZUN DÖNEM MALİYET ANALİZİ (UOM) 

Uzun dönem ortalama maliyet: Kısa dönem ortalama maliyet eğri­lerinin minimum noktalarına teğet olan zarf şeklinde bir eğridir. 

Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin giderek azaldığı (azalan mali­yet) safhada AB aralığı için ARTAN GETİRİ geçerlidir.
UOM eğrisinin bir süre için yatay eksene paralel olduğu (sabit maliyet) safhası için B noktası SABİT GETİRİ geçerlidir.
UOM eğrisinin giderek artmaya başladığı (artan maliyet) safhasında ise BC aralığı AZALAN GETİRİ ortaya çıkar.
 

Firmanın üretim kapasitesini 1 br. arttırması halinde toplama maliyette­ki artışı belirtir. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisini minimum noktada ke­ser. (A noktası) 

ÖLÇEK EKONOMİLERİ (İÇSEL EKONOMİLER)

Gerçek Ekonomi

A)     Üretim
i) Emekte ve iş bolümü ve uzmanlaşma ii) Teknolojik avantajlar iii) Stok avantajları
B)     Satış ya da pazarlama
C)     Yöntem
D) Taşıma ve depolama
 

İhtiyari Ekonomi 

A)   Satın alınan hammadde fiyatlarında indirim sağlanması
B)   Daha düşük faizli kredi
C)   Daha ucuz reklâm
D)   Düşük tarifeli taşıma
 

1. Pozitif Ölçek Ekonomileri 

Üretim ölçeğindeki artış nedeniyle firmanın sağladığı tasarrufları veya maliyet avantajını ifade eden pozitif ölçek ekonomilerine genellikle kavra­mın başına bir takı eklenmeden sadece ölçek ekonomisi denilmektedir. Po­zitif ölçek ekonomileri gerçek ve ihtiyari olmak üzere 2'ye ayrılır. 

2. Negatif Ölçek Ekonomileri 

Geleneksel iktisat teorisinde yöntemin etkinliğini kaybetmesi uzun dö­nem ortalama maliyetlerinin yükselmesinin nedenlerinden biri olarak sayılması.

Firmanın belirli bir ölçeğin üzerine çıkması hâlinde uzun dönem ortalama maliyetlerin yükselmesine yol açan bir diğer etken, işbölümü ve uzman­laşmanın aşırılaşması sonucu işçilerin ne yaptıklarından dâhi habersiz ol­maya başlamaları ve devamlı aynı iş nedeniyle oluşan monotonluk ve sinir­sel yıpranmalar nedeniyle verimlerinin düşmeye başlamasıdır.

Ölçek ekonomileri, firmanın uzun dönemde kendi faaliyetlerinden kay­naklanan maliyet avantaj ve dezavantajlarıdır. 

DIŞSAL EKONOMİ 

Firmanın maliyetlerini etkileyen, fakat firmanın faaliyetleri dışında, için­de bulunduğu endüstriden sağladığı kazanç ve kayıplara, dışsal ekonomiler denilmektedir. Dışsal ekonomiler negatif ve pozitif diye ikiye ayrılır. 

1) Pozitif Dışsal Ekonomiler 

Bir endüstri gelişip büyüdükçe, başka bir deyişle endüstride faaliyete bulunan firma sayısı ve dolayısıyla toplam üretim hacmi arttıkça, o endüst­ri de faaliyette bulunan firmaların maliyetlerinin azalmasına neden olan avantajlar ortaya çıkabilecektir. Ödenmeyen üretim faktörü ya da pozitif dışsal ekonomiler denilen bu avantajların başlıcaları şunlardır:

a)  Satın alınan yarı işlenmiş mamullerden sağlanan avantajlar
b)  Uzmanlaşmış işgücü temini sonucu sağlanan avantajlar
c) Satın alınan hizmetlerden sağlanan avantajlar
d) Alt yapı tesis ve hizmetlerinden sağlanan avantajlar

2) Negatif Dışsal Ekonomiler 

Herhangi bir endüstri gelişip büyüdükçe, endüstrideki firmaların mali­yetlerinin yükselmesine neden olabilir. Bu tür ekonomilere negatif dışsal ekonomiler denir. Özellikle; çevre kirliliğinin artması firmaların atık tesisleri oluşturmasına neden olacaktır. 

İPUCU 

Sabit maliyetler, firmanın üretim miktarından bağımsız olan makina, demirbaş alımı, kira, amortisman ödemeleri vb. ne yönelik harcamalardır.
Marjinal maliyet eğrisi ortalama maliyet eğrisini minimum noktasında keser.
Firmanın belli bir miktarda üretimini sürdürebilmesi için üretim faktörlerine
yaptığı ödemelerden oluşan değişir maliyetler, işçilik ücretleri, ham­madde ve enerji girdilerine yapılan ödemeler vb.'ini kapsamaktadır.
Uzun dönem ortalama maliyet eğrisi kısa dönem ve ortalama maliyet eğrilerinin minimum noktalarına teğet zarf eğrisidir.
Ölçek ekonomileri uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin şeklini be­lirlerken, dışsal ekonomiler hem kısa hem uzun dönem maliyet eğrilerinin yer değiştirmesine neden olur.

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü

Sağlık Bilgileri