Tam Rekabet Piyasasında Firma Dengesi

Tam Rekabet Piyasasında Firma Mallarına Talep ve Firma Gelirleri 

1) Firma Malına Talep 

Bir firmanın üretim yapmasının temel nedeni, gelir elde etme isteğidir. Firma ürettiği mal veya hizmet, piyasada ne kadar çok talep ediliyorsa, üre­time o kadar fazla devam etme isteği duyacaktır. "Firma Malına Talep" kavramı tam rekabet (serbest rekabet), piyasası için geçerlidir.

Tam rekabet piyasasında her satıcı firma, piyasa fiyatını veri olarak ka­bul etmek zorundadır. Bu yüzden tam rekabet piyasasında firma malına ta­lep eğrisi özel bir talep olup yatay eksene paralel bir doğru şeklindedir.

Burada talebin sıfırdan sonsuza kadar alacağı her değerde, fiyatın de­ğişmediği görülüyor. Bunun nedeni piyasada aynı malı arz eden (n) tane, yani çok fazla sayıda üretici olmasıdır.

2) Firma Gelirleri; 

a) Toplam Gelir (TG): Bir firmanın toplam geliri piyasa türü ne olursa olsun mal veya hizmetin satış fiyatı ile satış miktarının çarpımına eşittir.

TG= F.M

TamRekabet piyasasında fiyat sabit olduğu için formüldeki fiyat (F) sa­bit olacak bunun sonucunda Toplam Gelir fonksiyonu pozitif eğimli bir eğri şeklini alacaktır. Bunun yanında miktar "0" olduğunda toplam gelirde "0" olacağından bu doğru orjinden başlar.

Örneğin burada yatay eksende işaretlenen 100 birim X malının, adedi­nin 3 milyon TL.'sına satıldığını düşünelim. Satış miktarı sıfır iken toplam ge­lir sıfır, satış miktarı 100 iken 300 milyon TL. olacaktır. 

b) Ortalama Gelir (OG)

Üreticinin, talep edilen malların bir birimi başına düşen gelirini ifade eden ortalama gelir (OG), tam rekabet piyasasında satış fiyatına eşit ol­maktadır.

Sebebi tam rekabet piyasasında fiyatın veri olmasıdır. 

c) Marjinal Gelir (MG)

Üreticinin sattığı son birim maldan sağladığı gelir marjinal gelire de­nir. Tam rekabet piyasasında marjinal gelir fiyatta eşittir.

MG =DTG /D A

MG= F 

Tam rekabet piyasasında fiyata eşit olduğunu açıkladığımız ortalama ve marjinal gelir birbirine eşittir. (F=MG=OG) 

Tam Rekabet Piyasasında Ortalama Gelir, Marjinal Gelir ve Fiyat Doğrusu. 

Kısa Dönemde Tam Rekabette Firma Dengesi 

KAR MAKSİMİZASYONU 

Toplam kâr katlanılan toplam maliyetlerle elde edilen toplam gelirler arasındaki farktır. Bu yüzden katlanılan toplam maliyet ile sağlanan toplam gelir birbirine eşit olduğu zaman kârdan söz edemeyiz. Ancak TG>TM ol­duğunda kârdan TG<TM olduğu zaman ise, zarardan söz edebiliriz.

TK=TG-TM

Toplam kârın tam rekabet piyasasında hangi üretim düzeyinde maksi­mum olacağını belirlemek için aşağıdaki çizimi inceleyelim. 

Şekilde işaretlenen (a), (b) noktaları ve (Ma), (MO) ve (Mb) üretim dü­zeylerinin izdüşümleri yukarıdaki çizimde aynı noktalarla açıklanmıştır. Bu nedenle söz konusu firmanın kâr elde edebildiği üretim aralığı (Ma-Mb) olurken, Maksimum kâr (M₀) üretim düzeyinde sağlanmaktadır. Bu üretim düzeyinde kâr maksimizasyonu koşulu adını verebileceğimiz marjinal mali­yet, marjinal gelir eşitliği de (MM=MG) sağlanmaktadır. Bu üretim düzeyin­de toplam kâr maksimum olurken, toplam kârdaki artış durduğundan A Kâr, yani marjinal kâr sıfır olmaktadır. Üretim daha da artarsa, toplam kâr azalacak ve sıfıra hatta negatif değerlere inebilecektir. 

TAM REKABET PİYASASINDA KISA DÖNEM FİRMA ARZ EĞRİSİ 

Hatırlanacağı gibi sabit maliyetler bir firmanın üretim yapmasada katlandığı maliyetlerdir. O zaman firma en azından değişken maliyetlerini kar­şılayabildiği sürece üretimini durdurmayacaktır. İşte fiyatın ortalama değiş­ken maliyete eşit olduğu noktaya kapanma noktası adı verilir. (F=ODM) fiyat ortalama değişken maliyetin üzerinde olduğu sürece firma arz etmeye (üretim yapmaya) devam edecektir. Yani tam rekabette firma arz eğrisi marjinal maliyet eğrisinin ortalama değişken maliyet eğrisinin üzerin­de kalan kısmıdır 

TAM REKABET PİYASASINDA UZUN DONEMDE FİRMA DENGESİ 

Uzun dönemde firma dengesini incelemeye başlamadan önce şu iki kavramın farkını ortaya koymamız gerekir. Bunlar normal kâr ve normal üstü kârdır.

Normal kâr başabaş noktalarında söz konusudur. Başabaş noktası iki şekilde ifade edilebilmektedir.

TG=TM

OG = OM eşitliğinin sağlandığı noktalar.

Normal üstü kâr ise TG>TM olan üretim düzeylerinde söz konusudur. O zaman tam rekabet piyasasında faaliyette bulunan bir firmanın kısa dönem­de normal üstü kâr elde ettiğini söyleyebiliriz. Ancak uzun dönemde normal üstü kâr ortadan kalkmakta ve bütün firmalar normal kâr elde etmektedir. Bunun nedeni bu piyasaya giriş çıkışın serbest (mobilite özelliği) olmasıdır. Bu sayede normal üstü kârı gören diğer firmalar piyasaya girerek arzın art­masına ve fiyatların düşmesine neden olmaktadır. Böylece uzun dönem dengesinde

Fiyat= Ortalama Maliyet= Marjinal Maliyet= Marjinal Gelir eşitliği sağlanmaktadır