Forex Nedir, Foreks Piyasasının Tanımı ve Gelişimi

Foreign exhange ticareti bir ülkenin parasını başka bir ülkenin parasıyla ticaret yapması veya bir cinsten dövizin verilerek karşılığında kotasyonu ilan edilmiş fiyattan diğer bir cins dövizin alınması işlemi olarak açıklanabilir. Böyle bir ticaretin yapılması için gereksinim turizm harcamaları, ürünlerin uluslararasi alanda alim satımı, veya uluslararası sınırların ötesinde gerçekleşen yatırımlardan doğmuştur. Özellikle ticareti yapılan para cinsleri, banka depozitleri ya da yabancı kurla ifade edilen banka transfer işlemleridir.

Foreign Exchange market (döviz piyasası) ise New York ya da Londra gibi finansal merkezlerdeki büyük ticari bankaların yabancı dövizle ifade edilen hesaplarını birbirleriyle ticaret etmeleridir. Foreign exchnage piyasası büyük ticari bankaların bulunduğu fınansal merkezlerdir. Foreign Exchange kotasyonları, bankanın dövizi satın almak istediği fiyat teklifini, ve bankanın satmak istediği yüksek bir satış fiyatı içerir. Fiyat teklifi ve satış fiyatı arasındakı farka ise kar oranı olan spread denir.

Dövizin bir yerde diğer yere göre daha yüksek veya düşük fiyatla satılacağını gözlemleyerek, eş zamanlı olarak düşük fiyatlı pazarda dövizin satın alınıp yüksek fiyatlı pazarda satılması işlemi ise arbitraj olarak ifade edilir. Arbitraja aynı zamanda üç döviz arasında olan üç-yollu ya da üçgen arbitraj fırsatlarını da kontrol eder. Bir döviz ve diğer 2 döviz arasındaki exchange oranlarini bilerek diğer 2 doviz arasindaki Exchange oranı tahmin edilebilir, buna çapraz oran - cross rate denir. Eğer çapraz oran, 2 döviz arasındaki güncel pazar exchange oranından farklıysa, arbitraj fırsatı ortaya çıkar.

Foreks piyasalarının gelişimine baktığımızda ise 2. Dünya savaşından bu yana gerçekleşen forex piyasası işlemlerinde 1990' lar da önemli sayılabilecek iki önemli değişim görülmektedir: 1992'de Elektronik brokerlar bankalar arası piyasayalara giriş yapmış ve 1990'ların sonunda da internet gelişen teknoloji ile müşteriler için önemli bir ticaret aracı haline gelmiştir. Bu gelişmelerin piyasa açısından sonuçları incelenirse önemli bir şekilde piyasa etkilemesinin olduğu görülmektedir. Kusursuz bilginin olduğu ideal bir dünyada, exchange rateler, makroekonomik temeller olan enflasyon, verimlilik artisi ve faiz oranları gibi belirleyicilere ulaşım kolaylaşmış tüm piyasa katılımcıları bu temel belirleyicilere ulaşabilir duruma gelmiştir

Foreign Exchange oranları yalnızca bireyler ve ya firmalar tarafindan belirlenmez, çünkü hükümetler ve merkez bankaları da dövizleri istenilen düzeyde tutmak için döviz alıp satarlar. Eğer bir para biriminin değerinde artış gözleniyorsa, merkez bankaları, değerlenmeyi durdurmak için, para birimini, yabancı dövizler karşılığında satabilir. Eğer para biriminin değerinde düşme ya da azalma varsa, merkez bankaları  değer arttırmak için, yabancı döviz para birimini satın almada kullanabilir. 

FX piyasası küresel fınansal sistemin en büyük ve en likidite sektörüdür. Bank for International Settlements' Triennial Central Bank Survey of Foreign Exchange and Derivatives Market Activity 2007' e göre, nakit Exchange piyasasında işlem hacmi ortalaması günde 3.2 trilyon dolara varmıştır. FX piyasası sınırlar ötesi ödemelerin yapıldığı, fonların transfer edildiği ve farkli para birimleri arasinda Exchange Rate'leri belirlemede birinci mekanizmadir. 

Geçen on yılda, FX piyasası hem hacim hem de katılımcıların ve ürünlerin çeşitliliği açısından oldukça büyümüştür. Her ne kadar ticari bankalar tarihsel olarak piyasaya hakim olsa da, bugünün katılımcıları yatırım bankaları, brokerage şirketleri, çokuluslu şirketler, para yöneticileri, emtia ticareti danışmanları, sigorta şirketleri, hükümetler, merkez bankaları, ve emeklilik fonları ve yatırım fonlarından oluşmaktadır. Buna ek olarak, FX piyasasının büyüklüğü, ekonomiler küreselleşmeye devam ettikçe büyümüştür. Her gün küresel olarak oluşturulan işlem değerleri git gide hızlanarak artmıştır 1974'te 1 milyar ABD dolarından, 2007'de 3.2 trilyon ABD dolarina ulaşmıştır.