TÜRKİYE – ÖZBEKİSTAN TİCARETİ

Özbekistan, Türk şirketlerinin Avrasya'da imalat sektöründe en fazla yatırım yaptığı ülkelerin başında geliyor. Orta Asya'daki coğrafi konu­mu, ekonomik yapısı, zengin yeraltı kaynakları ve tarım potansiyeli; ucuz işgücü, elektrik, doğalgaz ve petrol gibi olanaklarla birleşince Özbekistan yatırımcılar için oldukça cazip bir ülke olarak karşımıza çıkıyor.

Özbekistan ekonomisi büyük oranda tarımsal üretime dayalı bir yapıya sahip. Toplam üretimin yaklaşık dörtte biri sektörde gerçekleştiriliyor. Tarım" sektöründe temel ürün ise 6.5 milyon tonu bulan dünya pamuk ihracatının yüzde 37'sini gerçekleştiren ABD'den sonra, yüzde 11'lik payı-ile Özbekistan ikinci büyük pamuk ihracatçısı durumunda. 

Özbekistan'ın dış ticaret performansına bakıldığında ise, 1996 yılından 2000 yılma kadar sürekli bir azalma trendi görülüyor. Öyle ki, 1996 yılında 9.2 milyar dolar olan dış ticaret hacmi, 2002 yılında 5.2 milyon dolara kadar düştü. Fakat 2003'tan itibaren toparlanan dış ticaret, 2005'te ilk kez ilk kez 1996 yılındaki rakamın üzerine çıktı. Ardından da 2006 yılında 10,8 milyar dolara yükseldi. Bu rakamın 6.4 milyar doları ihracat, 4.4 milyar dolarını ise ithalat oluşturuyor. 

Özbekistan, bölgede uzun yıllardır dış ticaret, fazlası veren ender ülkeler­den biri.1999 yılında 125 milyon dolara kadar düşen bu fark, 2006 yılında tar­ihinin en yüksek rakamı olan 2 milyar dolara çıktı. 20()0'da yılında Özbek­istan'ın ihracat yaptığı başlıca ülkeler yüzde 26'lık payla Rusya, yüzde 9.7 payla İran, yüzde 9 payla Türkiye, yüzde 5.7 payla Ukrayna, yüzde 5.6 payla Çin ve yüzde 4.8 payla Kazakistan. Türkiye, BDT dışı ülkeler arasında İran'dan sonra Özbekistan'ın en fazla ihracat yaptığı ikinci ülke durumunda. 

Türkiye'nin 2006 yılında Özbekis­tan'dan yapmış olduğu ithalat 405,6 milyon dolar. İthalatın sektörel dağılı­mına bakıldığında ise, 235,7 milyon dolar ve yüzde 58 payla madencilik ürünlerinin başta geldiği dikkat çeki­yor. İthalatımızda ikinci sektör olarak 125,7 milyon dolar yüzde 31 payla sa­nayi ürünleri geliyor. Sanayi ürünleri arasında en önemli grubu ise toplam ithalattan yüzde 25 pay alan dokumacı­lık ürünleri oluşturuyor. Dış Ticaret Müsteşarlığı kayıtlarına göre, 2006 yılın­da Türkiye'nin Özbekistan'a yapmış olduğu ihracatın sektörel dağılımı ince­lendiğinde, sanayi ürünleri ihracatının 165 milyon dolar ile toplam ihracatı­mızın yüzde 94'ünü oluşturduğu görülüyor. Sanayi ürünlerinin ana kalemini malana ve ulaşım araçları, dokumacılık ürünleri, kimyasallar ve plastikler, me­tal ve mobilya eşyası, kağıt-karton ve kağıt esaslı mamuller oluşturuyor. İkinci sırada yer alan 7.8 milyon dolarlık tarımsal ürünler ihracatımızın pazar payı ise yüzde 4. 

Öte yandan Özbekistan'da 350 civarında Türk ortaklı şirket faaliyet gös­teriyor. Bunun da üçte biri ise tamamen Türklerin sahip olduğu şirketler. Ayrıca 1992-2006 yılları arasında Özbekistan'daki Türk müteahhitlik hizmet­leri toplamının 1 milyar doları buldu. 

Türkiye-Özbekistan ikili ticaret