Açık Piyasa İşlemleri Nedir, Açık Piyasa İşlemi

Merkez bankaları hazine bonosu ya da döviz alım satımı yaparak piyasa işlemlerini yürütebilirler. Merkez Bankası, yatırımların yeterli bir düzeye ulaşmadığı, piyasada para darlığının olduğu ve işsizliğin yüksek düzeyde bulunduğu dönemlerde piyasayı canlandırmak amacı ile emisyon karşılığında menkul değer satın alır. Sermaye piyasasının gelişmekte olduğu ülkelerde Merkez Bankası Hazine bonoları alım ve satımı yaparak piyasadaki satın alma gücünü denetleyebilir.

Hazine bonoları, "The Economist" dergisi editörü ve ve baş yazarı Walter Bagehot'un 1876 tarihindeki bir buluşudur.

Hazine bonolarının edinim ve satışı, çoğu ülkelerde diğer menkul değerden daha kolay ve daha az masraflıdır. Merkez Bankası'nın Hazine bonosu satın alarak sağladığı emisyon piyasada efektif global talebin gelişmesini, faiz oranın düşmesini, mevduatın artmasını ve bankaların daha kolay kredi açmalarını sağlamaktadır 

Açık piyasa işlemlerinin harcamaları canlandırması artan etkisini gelirler üzerinde hissettirecek bir işlemdir. Açık piyasa işlemleri ile piyanın canlandırılması amaçlandığında, bu kararın kamuoyuna duyurulmasında yarar vardır. Haberin yayılması psikolojik etkilerden de yararlanmak fırsatını hazırlayabilir. 

Merkez Bankası, enflasyonist ortamda piyasadaki para miktarını azaltmaya çalışır. Böylece piyasadaki satın alma gücü azalmış olur. Çıkar gruplarının baskı ve tepkilerinden korunmak için satın alma gücünün azaltılmasına yönelik önlemler sessizce yürütülmeye çalışılır. Merkez Bankası'nın, menkul değerler satarak dolaşımdaki para miktarını azaltması ve buna paralel olarak kredi hacminin daralması efektif global talebin ve mevduatların azalmasına, faiz oranlarının yükselmesine yol açacaktır. Satılan senetlerin miktarı piyasa likiditesini etkileyebilecek önemde ise enflasyonist baskının hafiflemesi az çok satın alınabilir. 

Türkiye'de Merkez Bankası'nın uyguladığı açık piyasa işlemlerinde amaç piyasadaki para miktarını (likiditeyi) düzenlemektir. Bu amaçla Merkez Bankası, devlet iç borçlanma senetleri kullanarak J'evene repo (geri alım vadiyle satış), doğrudan satış, repo (geri satış vadiyle alış) ve doğrudan alış yapabilmektedir. Piyasanın likit olduğu dönemlerde geri alım vadiyle satış, yada doğrudan satış, piyasanın sıkışık olduğu dönemlerde ise geri satış vadiyle alış ya da doğrudan alım yapılmaktadır. 

Merkez Bankası'nın açık piyasa işlemleri politikası hükümetin uyguladığı iktisat politikaları ile uyumlu bir biçimde oluşturulmaktadır. İşlemlerin yürütülmesi sırasında gerek dar anlamda para arzı (M1) gerek geniş anlamda para arzı (M2) büyüklüklerin tahminlerden sapmaları dikkate alınmaktadır. 

Merkez Bankası'nın yaptığı açık piyasa işlemleri ekonominin genel likidite düzeyinin ayarlanmasını sağlamakta ve başkalarının menkul değerler portföylerini rasyonel bir biçimde yönetimlerine katkıda bulunmaktadır. 

Merkez Bankası'nın, menkul değerler satarak dolaşımdaki para miktarını azaltması ve buna paralel olarak kredi hacminin daralması efektif global talebin ve mevduatların azalmasına, faiz oranlarının yükselmesine yol açacaktır. Satılan senetlerin miktarı piyasa likiditesini etkileyebilecek önemde ise enflasyonist baskının hafiflemesi az çok sağlanabilir.