Asıl İşveren – Alt İşveren (Taşeron Nedir) Kavramları

Asıl işveren ve alt işveren (taşeron) kavramları birbirinden ayrı kavramlar gibi görünse de aslında bağlantılı kavramlardır. Aynı işyerinde hem asıl işverenin hem de alt işverenin varlığının olması da bunu destekler niteliktedir.

Asıl İşverenin Tanımı

İşveren, 4857 sayılı İş Kanunu’nda “işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut olmayan kurum ve kuruluşları” olarak tanımlıdır. Sendikalar kanunu işvereni, “hizmet sözleşmesiyle işçi çalıştıran kişi veya kişiliği bulunmayan kamu ve kurum kuruluşları” olarak tanımlamıştır. 6289 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu’nu ise işvereni, “Kamu görevlisi çalıştıran kamu kurum ve kuruluşu” şeklinde tanımlanmıştır. Tabi ki, bir adi şirkette fiziki ya da fikri emek arzı suretiyle ortak olanların dışındaki ortaklar da bu kanun bakımından işveren sayılmaktadır. Bu bağlamda işveren için birçok farklı tanımın mevcut olduğu görülmektedir. Öyle ki her sektör için ayrı ayrı tanım yapılması doğaldır. Çalışan işgücünü yöneten her kişi her grup işveren sayılabilir.

Alt İşverenlik (Taşeron) Kavramı

Alt işveren konusu 506 sayılı Kanun’un 87. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddenin 2. fıkrasında yer alan tanıma göre, “Bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran üçüncü kişiye aracı denir”. Ancak, uygulama ve doktrinde asıl işverenle olan ilişkiyi belirginleştirmek amacıyla yasanın “aracı” olarak adlandırdığı kişiye “alt işveren” adı verilmektedir. Anılan maddeye göre paralel hüküm içeren 1475 sayılı İş Kanunu’nun 1. maddesinde ise herhangi bir tanım yapılmamakla beraber alt işverenden “diğer bir işveren” olarak söz edildiği görülmektedir. Öte yandan mevzuat, yargı kararları ve doktrinde bu kavram, taşeron, alt müteahhit, alt ısmarlanan, aracı ve tali işveren olarak adlandırılmakta ise de “alt işveren” teriminin en uygun tanımlama olduğu söylenebilir.

Alt işverenler; asıl işverenden belirli bir işin bir bölümünde ve eklentilerinde iş alan ve o işyerinde ve eklentilerinde kendi adlarına işçi çalıştıran işveren sıfatına sahip olan kişilerdir. Aldıkları işleri, asıl işverene ait işyerinde yapıyor olmaları sebebiyle, bu yerler alt işverenler açısından da işyeri anlamını taşımaktadır. Bu gibi hallerde fiziki olarak tek olan yerler hukuki bakımdan hem asıl işverenin hem de alt işverenin işyeri sayılmaktadır.

Alt işveren ile asıl işveren arasındaki ilişki; istisna, taşıma, kira ve vekâlet sözleşmesine dayanabilmektedir.