İç Talep
Bir ülkedeki alıcıların üretilen mallar için
harcamayı planladıkları miktardır. Devletin ve
yatırımın (dolayısıyla tasarrufun) mevcut olmadığı
kapalı bir ekonomide toplam talep, tüketim
harcamalarına eşittir. Yatırım ve tasarrufların
mevcut olduğu, tüm gelirin hane halla' kesimine
ödenen bir ekonomi modelinde, toplam talep tüketim
ve yatırımdan oluşur. Bu tür bir modele açıklık
getirmek için bazı varsayımlar yapmak gerekir:
. Planlanmış yatırım düzeyi sabittir.
. Hane halkının toplam tüketimi elde ettiği parasal
gelirle doğru orantılıdır.
Bu şartlar altında belirlenen denge geliri, toplam
arz Y'nin toplam iç talep C + i ye eşit olduğu gelir
düzeyidir.
Ekonomik modele kamu sektörünün de eklenmesiyle
toplam, iç talep "tüketim harcamaları", yatırım
harcamaları" ve "devlet harcamaları"ndan
oluşmaktadır.
İç Talep Daralması
İç talebi oluşturan "tüketim", "yatırım" ve "devlet
harcamaları”ndan birinin ya da birkaçının düzeyinde
meydana gelen daralmadır. Tüketimin azalması yoluyla
iç talep daralmasının iki ayrı nedeni olabilir: '
1) Tüketim fonksiyonu aşağıya doğru kayabilir.
Değişmeden önce 100 birimlik kullanılabilir gelirin
75 birimi tüketilirken, tüketim fonksiyonunda
meydana gelen değişmeler sonucu 75 birim yerine 60
birim tüketilebilir. Böylelikle iç talep daralmış
olur.
2) Tüketim fonksiyonunda bir değişiklik olmadan,
tarımsal üretimden ya da yatırım ve devlet
harcamalarından kaynaklanan bir daralma meydana
gelebilir. Daralmadan önce denge geliri 100 iken ve
75 tüketim yapılırken denge geliri 80'e, tüketim
70'e gerileyebilir.
İç talep daralması yatırım ya da devlet
harcamalarının daralmasından da kaynaklanabilir.
Meydana gelen azalma, milli gelirde çarpan katsayısı
nedeniyle kendisinden daha büyük bir azalmaya yol
açacağı için, tüketim düzeyinin düşmesine neden
olacaktır.
İçsel Para
Dolaşımdaki paranın, içsel ve dışsal olarak ikiye
ayırması, Gurtkey ve Shaw adlı Amerikan yazarların
getirdiği bir yeniliktir. Para teorisinde yeni yeni
kullanılmaya başlanan bu kavramlardan içsel para
banka parasını, yani çeke tabi vadesiz mevduat
hesaplarını ifade etmektedir. Bu hesaplar kredi
işlemleri sonucunda büyüdükleri için, buna" iç
kredi parası", ya da yalnızca "kredi
parası" da denmektedir. Burada olaya mevduat
bankalarının açısından bakıldığı için bu sistemin
kendi içinden yarattığı paraya "içsel para"
denmektedir. içsel paranın göreli öneminin artması,
para stokunun oluşumunda ekonomik faaliyetlerin
belirleyici rolünün arttığını gösterir.
Dışsal para, merkez bankası parasıdır ve kredi
işlemlerinden bağımsız olarak oluşur. Bunu
İngilizcede "outside money" denir. Dışsal
paranın oluşumunda ekonomik faaliyetlerin doğrudan
herhangi bir etkisi olmayabilir.
|