Kamu
Kesimi Genel Bütçesi
Kamu Kesimi
Kamu Kesimi Türkiye'de 7 ana kategoriden oluşmaktadır. Konsolide
Bütçe İdareleri, Kamu İktisadi Teşebbüsleri (İşletmeci KİT'ler
ve Tasarrufçu KİT'ler -Kamu Bankaları-), Özelleştirme
Kapsamındaki Kuruluşlar, Fonlar, Yerel Yönetimler, Sosyal
Güvenlik Kuruluşları ve Döner Sermayeler. Türk Ekonomi
Yönetimi'nin Uluslararası Para Fonu (IMF) ile birlikte yürüttüğü
program çerçevesinde yakın bir gelecekteki önemli hedeflerden
birisi, Kamu Kesimi'nin farklı birimlerinin aynı finansal tablo
içerisinde yer almasıdır. Çünkü, bugünkü Konsolide Bütçe'nin
içeriği sadece Konsolide Bütçe İdareleri'ni kapsamaktadır. Bu
durum, Kamu Kesimi'nin tüm birimlerinin ekonomik durumlarını
düzenli bir şekilde takip etmeyi engellemektedir. Nitekim, bu
reform sürecinin bir parçası olarak sayıları 2000'i aşan döner
sermayelerin 200 döner sermaye altında birleştirilmesi yönündeki
çalışmalar Maliye Bakanlığı tarafından son aşamaya
getirilmiştir.
Kamu Kesimi Genel Dengesi
Kamu Kesimi
Genel Dengesi, kamu harcamaları kamu gelirleri arasındaki
dengeyi tanımlar. Eğer, kamu gelirleri ile kamu harcamaları
birbirine eşit ise, Kamu Kesimi dengededir. Eğer, kamu
gelirlerinin fazla olmasından kaynaklanan bir eşitsizlik söz
konusu ise kamu kesimi fazlalık veriyor demektir. Eğer, bu
eşitsizlik kamu harcamaları lehine ise kamu kesimi açık veriyor
demektir. Kamu Kesimi Türkiye'de uzunca bir süredir kamu
gelirleri ile kamu harcamaları arasındaki eşitsizlikten
kaynaklanan bir Kamu Açığı sorunu yaşamaktadır. Bu açık, kamu
gelirleri tarafından karşılanamayan harcamaları tanımlamaktadır,
ki ilgili kamu açığının finansmanı, yani kamu gelirleri ile
finanse edilemeyen kamu harcamaları için kamu kesiminin
borçlanması gerekir. Bu nedenle, Kamu Açığı, bir anlamda Kamu
Kesimi Borçlanma Gereği olarak ta adlandırılır. Kamu Kesimi
Borçlanma Gereği/GSYİH oranı Maastricht Kriterlerine göre, AB
ülkeleri için % 3 olarak tespit edilmiştir. Türkiye, bu oranı
1990'lı yılların ortasında bu yana % 14 ile 20 arasında
gerçekleştirmektedir.
Kamu kesiminin belli başlı gelir kaynakları şunlardır;
Vergi Gelirleri
Vergi Dışı Normal Gelirler
Özel Gelir ve Fonlar
Bu ana gelir kalemlerinin yanısıra, Konsolide Bütçe İdareleri
içerisinde, ağırlığını devlet üniversitelerinin oluşturduğu
Katma Bütçeli İdareleri'nin gelirleri, Sosyal Güvenlik
Sistemi'nin topladığı sosyal güvenlik primleri de gelir kalemi
olarak kabul edilebilir.
Kamu harcamaları da üç kategoride toplanabilir,
Cari Harcamalar (Personel ve Diğer Cari)
Yatırım Harcamaları
Transfer Harcamaları
Bu gelir ve harcamalara yönelik kategoriler tüm Kamu Kesimi
Genel Dengesi için geçerli olmakla birlikte, aynı gelir ve
harcama kalemleri Konsolide Bütçe içerisinde de yer almaktadır.
|