Türkiye Ekonomisi

Dünya Ekonomisi

Osmanlı Ekonomisi

Finansal Ekonomi

İşletme Ekonomisi

Hizmet Ekonomisi

Kalkınma Ekonomisi

Tarım Ekonomisi

Borsa ve Yatırım

Ekonomi Sözlüğü

Ekonomi Ders Notları

Ekonomi Düşünürleri

Genel Ekonomi Soruları

Özel İstatistik Arşivi

Özel İktisat Konuları

Açık Öğretim İktisat

Ekonomi Kurumları

Kamu Yönetimi

Kamu (Devlet) Maliyesi

Sigortacılık Konuları

Türkiye İktisat Tarihi

Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

Finansal Piyasalar

Kent Ekonomisi

Liberalizm

Forex Piyasaları

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kamulaştırma Nedir, Kamulaştırma Kanunu

Devlet veya kamu tüzelkişileri bazen, belirli koşulların ortaya çıkması durumunda, özel mülkiyetteki bir mala gereksinim duyabilirler. Anayasamız, böyle durumlarda, söz konusu malların kamulaştırılabileceğini söyler. Anayasamız, tanım vermemekle birlikte, kamulaştırmaya ilişkin olarak yaptığı düzenleme ile, dolaylı yoldan tanım yapılmasına ve bu müessesenin unsurlarının ortaya konmasına olanak vermektedir. Bu konuyu düzenleyen 46. maddenin birinci fıkrası aynen şöyledir: “Devlet ve kamu tüzelkişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinden idari irtifaklar kurmaya yetkilidir”. Bu ifadenin açılımı bize kamulaştırmanın unsurlarını belirler. Buna göre, hukuksal dayanağı Anayasa’da bulunan kamulaştırma yasası:

  • Devlet ve kamu tüzelkişileri tarafından yapılır,

  • Kamu yararının bulunması şarttır,

  • Kamulaştırma bedeli peşinen ödenir,

  • Kanunla gösterilen esas ve usullere göre yapılır.

Görüldüğü gibi burada da idare’nin aldığı bir kararla, özel mülkiyete el konmaktadır. Ancak bunun için kamu yararının bulunması ve bedel ödenmesi, üstelik bu ödemenin peşin olarak yapılması da elkoymanın hukuksallığı açısından şart koşulmaktadır. Kamulaştırmanın Anayasa’da taşınmaz mallar üzerinde olabileceği öngörülmüştür. Bunun doktirindeki karşılığı istimlak olmakla birlikte, hocamız Onar tarafından bu iki terimin değişik kavramlar ifade ettiği öne sürülmüştür.

Kamulaştırmayı “idari bir işlem ve eylem yani tasarruf ve ameliye” olarak mülkiyet hakkı bakımından çok ağır bir muamele olarak nitelendiren Onar, bu nedenle “istimlak için lazım gelen muamelenin yapılıp yapılmadığını, kıymetin usulü dairesinde takdir edilip edilmediğini, ödenip ödenmediğini tetkik etmek, istimlak edilen gayrimenkul üzerindeki ferdi mülkiyetin sukut etmiş olduğuna nihai karar vermek Adliye Mahkemesinin vazifesi dahilindedir” demek suretiyle, Bank, M.14’teki devir merasiminde bulunmayan bedel ödenmesi ve mahkeme kararının hukuksallık açısından kaçınılmazlığına işaret etmektedir. Gözü büyük de bu konunun duyarlılığını; “Kamulaştırmanın yönetsel aşamasının tamamlanması, taşınmazın mülkiyetinin yönetime geçmesini kendiliğinden sağlamaya yetmez. Taşınmazın mülkiyetinin, yönetime geçebilmesi için kamulaştırma işlemine ve kamulaştırma bedeline itiraz edilmeyerek, tapu işleminin tamamlanması gerekir” demek suretiyle belirtmektedir.

Kamulaştırmanın taşınmaz mallar üzerindeki uygulamasına istimlak denmesine karşılık, aynı müessese doktrinde taşınır mallar için de öngörülmüştür ve bu durumda istimal adını alır. istimal; “idareye bazı menkullerin mülkiyetini veya istimal ve intifa (yararlanma) hakkını, haklı bir tazminat mukabilinde (karşılığında) iktisap ettiren idari bir ameliyedir. (işlem)”. Bu işlem, istisnai ve idari bir devir biçimidir ve ancak olağanüstü durumların gereksinimlerin varlığında ve belirli bir kanun çerçevesinde (örneğin Milli Koruma Kanunu) uygulanabilir. Bedel, idare tarafından takdir edilir. Görüldüğü gibi ancak olağanüstü durumların ortaya çıkmasına bağlı olarak uygulanması söz konusu bir elkoyma bile haklı bir tazminat ödenmesi şartına bağlanmaktadır.

Kaynak: Reha Tanör - Finansal Kriz ve Sermaye Piyasası - TSPAKB

 

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü - Gizlilik Politikası

Sağlık Bilgileri