Korelasyon Nedir, Nedensellik İlkesi ve Yanlış
Neden Hatası
Gerçek hayat mesele tanımlama model kurma hipotez
testi aşamalarından oluşan bilimsel yöntem yerine, sadece
gerçeklere dayalı bir yaklaşım çerçevesinde ele alındığında
bilimsel yöntem yerine hayatın çıplak gerçekleri ikame
edildiğinde, iki olayın birbirini izlemesi iki olayın birlikte
ortaya çıkması demek olan korelasyon (correlation) ile, bir
olayın diğer olayı etkilemesi iki olay arasında sebep-sonuç
ilişkisi olması anlamına gelen nedensellik (causation) birbirine
karıştırılabilir. Bu ise, gerçek hayatın işleyişine ilişkin
yanlış değerlendirmeler yapılmasına yol açar.
Örneğin gerçek hayatta yağmur
yağınca kişiler otomobillerini daha yavaş sürerler ve daha fazla
kaza olur. Bu örnek olay gerçeklere dayalı bir biçimde
değerlendirildiğinde, kişilerin otomobillerini daha yavaş
sürmelerinin kazaları arttırdığı gibi bir sonuca ulaşılır ve
böylece korelasyon nedensellik olarak değerlendirilir. Oysa söz
konusu örnekte hem kişilerin arabaların daha yavaş sürmelerinin
hem daha çok kaza olmasının nedeni, havanın yağmurlu olmasıdır.
Dolayısıyla da söz konusu örnekten hareketle, yağmur yağınca
kazalar artar gibi bir nedensel1iğe ulaşmak için, söz konusu
örneği gerçeklere dayalı biçimde değil de bir model çerçevesinde
mantık yürüterek değerlendirmek gerekir.
iktisatçılar hayatın çıplak gerçeklerine dayalı bir
değerlendirme sonucu korelasyonun nedensellik olarak ifade
edilmesine içsel değişkenin (kazaların artması) yanlış bir
dışsal değişkenle (yağmur yağmasına yerine kişilerin
otomobillerini daha yavaş sürmeleriyle) ilişkilendirilmesine,
yanlış neden hatası (fallacy of false canselpost hoe fallaey)
derler.
|