Miktar Teorisi, Klasik Miktar Teorisi

Parayı sadece bir değişim aracı olarak kabul eden ve tanım gereği doğru olan bir ilişkiden yola çıkan klasik iktisatçılar, bu eşitlikte yer alan bazı değişkenler hakkın­da varsayımlar yaparak değişim denklemini Miktar Teorisi'ne dönüştürmektedirler. Öncelikle, daha önce gördüğümüz gibi, klasik iktisatçılara göre her arz kendi tale­bini yaratacağı için ekonomi sürekli tam istihdamdadır. Ekonomi sürekli tam istih­damda bulunduğu için ülkedeki üretim miktarı (Y) sabittir. Öte yandan klasik ikti­satçılara göre para sadece bir değişim aracı olduğu için paranın dolaşım hızı (V) da sabittir. Çünkü, sadece değişim aracı olan para alışverişlerde kullanılmakta ve dolayısıyla dolaşım hızını belirleyen faktörler halkın harcama yapma ve ödeme alışkanlıkları olmaktadır.  

Dolaşım hızını belirleyen söz konusu iki faktör de kısa dö­nemde büyük değişmeler beklenemez. Böyle bir durumda, örneğin, para arzı yüz­de 10 artarsa, V ve Y sabit olduğu için P'nin de yüzde 10 artması gerekir. Görül­düğü gibi, para arzındaki artış direkt olarak toplam harcamaları arttırmış, bu da aynı oranda nominal gelire yansımıştır. Dikkat edilirse nominal gelirdeki artışın tama­mı fiyat artışlarından kaynaklanmaktadır. 

Klasik iktisatçılara göre paranın ekonomi üzerindeki etkisi sadece fiyatları etki­lemesi ile ortaya çıkmaktadır. Bu özellik, klasik iktisatçıların parayı ekonomik fa­aliyetlerin üzerini örten bir tüle benzetmelerine neden olmuştur. Daha iktisadi bir ifade ile, klasik iktisatçılara göre para nötrdür, yani ekonomide üretim miktarı üzerinde hiçbir etkisi söz konusu değildir, sadece fiyatları etkilemektedir. 

Öncülüğünü Milton Friedman'ın yaptığı Monetaristler olarak bilinen bir grup iktisatçı, 1970'li yılların başlangıcında klasik Miktar Teorisinin farklı bir versiyonu­nu ortaya atarak, para miktarı değişikliklerinin toplam harcamalar üzerindeki etkisinin, Keynesyen iktisatçıların öne sürdüğünün aksine, klasik iktisatçıların öne sürdüğü gibi direkt olarak ortaya çıktığını savunmuşlardır. Modern Miktar Teorisi adı verilen bu yaklaşıma göre, paranın dolaşım hızı sabit değildir, ancak istikrarlıdır. Burada istikrarlılık kavramıyla kastedilen dolaşım hızının önceden belirlenebilir bir nitelik göstermesidir. Eğer dolaşım hızı önceden belirlenebiliyorsa klasik iktisatçı­ların ulaştığı temel sonuçlar uzun dönemde geçerliliğini koruyacaktır. Monetarist iktisatçıların yola çıkış noktası klasiklerden oldukça farklı olmasına karşın, ulaşılan sonuçların klasiklerle benzeşmesi, geliştirilen teorik yaklaşımın Modern Miktar Te­orisi olarak adlandırılmasına neden olmuştur. 

Monetarist iktisatçılara göre, para arzında meydana gelecek artış kısa dönemde ekonominin içinde bulunduğu duruma bağlı olarak fiyatlar ve üretim üzerinde et­kili olabilir. Eğer ekonomi tam istihdam üretim düzeyinin altında ise, para arzında-ki artışlar kısa dönemde hem fiyatları hem de üretimi arttırabilir. Bir diğer deyişle, para arzındaki artış sonucu nominal gelirde meydana gelen artışın bir kısmı fiyat­lardaki, bir kısmı da üretimdeki artıştan kaynaklanacaktır. Bunlardan hangisinin baskın olacağı ise ekonominin tam istihdamdan ne kadar uzak olduğuna bağlıdır. Eğer ekonomide yüksek bir işsizlik oranı ve yüksek bir kullanılmayan kapasite mevcut ise, para arzındaki artış sonrası nominal gelirde meydana gelecek artışın büyükçe bir kısmı üretim artışından kaynaklanırken, fiyatlardaki artış nispeten dü­şük kalacaktır. Ekonomi tam istihdama yakın bir üretim düzeyinde iken para arzın­daki artış sonucu ortaya çıkan nominal gelir artışının büyük bir kısmı fiyat artışlarından kaynaklanacak, üretim artışının payı nispeten düşük olacaktır. Hemen tek­rar edelim, monetaristlere göre, para arzı değişikliklerinin ekonomi üzerindeki yu­karıda açıklanan direkt etkisi ancak kısa dönemde geçerlidir.