Talep Nedir, Talep Eğrisi ve Kayması
Satın alma gücü ile desteklenen isteğe
talep denir. Bu tanımdan anlaşılmış olacağı üzere, talep ve
istek farklı kavramlardır. Bir isteğin talep olarak
nitelendirilebilmesi için, o isteğin yeterli satın alma gücüyle
desteklenmesi gerekir. Örneğin bir bireyin 1 kilo portakal elde
etmeye yönelik isteğinin talep olarak nitelendirilebilmesi için,
o tüketicinin 1 kilo portakal satın almak için gerekli paraya
sahip olması gerekir. İktisatçılar satın alma gücüyle
desteklenen isteği, efektif talep diye nitelendirilir.
Talep fonksiyonu: Talep kavramı bir ürünün
fiyatıyla talep edilen miktarı arasındaki bir fonksiyonel
ilişkiyi ortaya koyar. Talepten ya da talep fonksiyonundan söz
edildiğinde fiyat tek bağımsız değişkendir.
Talepteki Kaymalar
Piyasa analizi belli bir zamanda diğer
etmenler değişmezken bir şeyin değişmesi prensibine dayanır.
Buna ceteris paribus varsayımı da denir. Talep eğrileri ürünün
fiyat dışındaki örneğin gelir gibi, diğer etmenlerin sabit
olduğu varsayımına göre çizilmiştir. Eğer bu etmenlerden birisi
değişirse yeni bir talep eğrisinin çizilmesi gerekir. O halde
bir malın talebi iki yolla değişebilir.
Talep Eğrisini Kaydıran Etmenler
1.Gelir
İnsanların geliri arttığı zaman normal
olarak talebi artar. Böyle mallara normal ya da üstün mallar
denilmektedir. İnsanları geliri arttığı zaman bazı malların
talebi azalabilir. İnsanlar daha üstün mallar satın almaya
yönelebilir. Buna en güzel örnek halk ekmeği olabilir. İnsanlar
geliri yükseldiği zaman halk ekmeği yerine çavdar ekmeğini satın
almayı tercih edebilir. Gelir arttığı zaman talebi düşen mallara
düşük mallar denir.
2.Diğer Mallar
Herhangi bir malın fiyatındaki bir
değişmenin diğer her malın fiyatı üzerinde belli etkisi
olacaktır. Eğer bir malın fiyatı yükselirse, tüketici geliri
kısıtlanacağından harcamalarını yeniden gözden geçirmek zorunda
kalacaktır. Bir malın fiyatı düşerse, tüketici potansiyel
tasarrufuyla bir şeyler yapacaktır.
a.İkame Malın Durumu
Eğer biftek fiyatları yükselirse halk onun
yerine piliç etini almayı tercih edecek ve piliç etinin talebi
artacaktır. Bir malın fiyatı değiştiği zaman, o malı ikame eden
bütün malların talebi aynı yönde değişir.
b.Tamamlayıcı Malların Durumu
Tamamlayıcı mallar birlikte talep edilen
mallardır. Tamamlayıcı mallara örnek petrol ve araba, çay ve
şeker verilebilir. Şeker fiyatı arttığında çay talebi
düşecektir. Yada pantolon fiyatları düştüğünde takım elbise
talebi artacaktır.
3.Gelir Dağılımı ve Tüketici Geliri
Gelir dağılımı değişebilir. Örneğin hükümet
vergi politikasıyla geliri zenginden fakire dağıtabilir. Bu
durum, ısınma gibi bazı malların talebini arttırırken, otomobil
gibi diğer bazı malların talebini düşürür. Öte yandan gelirdeki
artış bazı malların talebinde artışa neden olabilir. Böyle
mallara normal mal denir. Buna karşılık gelir arttıkça bazı
malların talebi azalır. Böyle mallara düşük yada tutulmayan
mallar denir.
4.Nüfus Miktarı
Toplam nüfustaki bir artış muhtemelen
birçok malın talebinde bir artışa neden olacaktır. Bu konuda
daha anlamlı bir durum nüfusun kompozisyonudur. Nüfusun yaş
dağılımındaki bir değişim, örneğin genç nüfusun artması çocuk
mamalarının, oyuncakların, okulların, özel dershanelerin
talebini arttıracaktır.
5. Zevklerdeki Kayma
İnsanların tercihleri reklamlarla, yeni
geliştirilen ürünlerle ya da stillerle değişebilir. Moda olan
ürünün talebi artış gösterecektir. Buna karşılık modası geçen
malların talebi düşecektir.
|