Türkiye Ekonomisi

Dünya Ekonomisi

Osmanlı Ekonomisi

Finansal Ekonomi

İşletme Ekonomisi

Hizmet Ekonomisi

Kalkınma Ekonomisi

Tarım Ekonomisi

Borsa ve Yatırım

Ekonomi Sözlüğü

Ekonomi Ders Notları

Ekonomi Düşünürleri

Genel Ekonomi Soruları

Özel İstatistik Arşivi

Özel İktisat Konuları

Açık Öğretim İktisat

Ekonomi Kurumları

Kamu Yönetimi

Kamu (Devlet) Maliyesi

Sigortacılık Konuları

Türkiye İktisat Tarihi

Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

Finansal Piyasalar

Kent Ekonomisi

Liberalizm

Forex Piyasaları

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Türkiye Cumhuriyetinde Ulusal Bankacılık Dönemi (1923–1932) 

Cumhuriyetin ilk yıllarında milli bankacılığa önem verilmiş ve milli bankacılığın gelişmesi için çalışmalar yapılmıştır. İzmir İktisat Kongresinde alınan kararlara uygun olarak, ekonomik kalkınmanın millî bankalarla gerçekleştirilebileceği görüşü hakim olmuştu. Mustafa Kemal Atatürk ekonomik kalkınmanın güçlü bir bankacılık sistemi ve sermaye piyasasının oluşturulmasına dayandığını biliyordu. Köylünün para ve sermaye piyasasına katılması, milli tasarrufun artırılması ile ekonomik kalkınmaya sağlıklı finansman kaynaklarının bulunması ve geliştirilmesi yönünde özel bir ilgi göstermiş ve destek vermiştir. Özel teşebbüs, yatırım yapacak halde değildi. Bu yatırımların devlet tarafından yapılması zorunluydu. Bu dönemlerde, devletin geliştirmek isteği sektörlerde banka kurma çalışmalarına başlamışlardı. Bu sektörler ise öncelikle ticaret, tarım, inşaat ve sanayi alanında olmuştu. Bu dönemlerde özel teşebbüsün bütün himaye ve teşviklere rağmen bir gelişme gösterememesinin sebeplerinde biri de ülkede birikmiş sermayenin yetersiz olmasıydı. Sermaye birikiminin azlığının yanı sıra bir banka sisteminin tam olarak yerleştirilmemiş olması özel sektörde deneyim ve bilgi azlığı, gümrük himayesinden yoksun oluşlarının da etkisi vardı. Ülke ekonomik sorunlarla mücadele ederken, yine bu dönemde 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı meydana gelmişti. 1929 yılında New-York borsasında büyük düşüşle başlayan ve ardından dünyayı sarsan bu buhran, Türk Ekonomisi üzerinde de etkisini hissettirmişti (Bozoklu, 2003). 

1923-1932 döneminde tek şubeli mahalli nitelikte çok sayıda ulusal banka kurulmuştur. Buna karşılık sektörde yabancı bankaların hakimiyeti mevcuttur. İzmir İktisat Kongresi’nde ulusal bankacılığın geliştirilmesinin gerekliliği üzerinde durulmuştur. Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası, Atatürk’ün direktifleriyle 26 Ağustos 1924 tarihinde kurulan Türkiye İş Bankası’dır. 1925 yılında ilk kalkınma bankası olan Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuştur. 1927 yılında konut kredisi vermek amacıyla Emlak ve Eytam Bankası kurulmuştur. 1931 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kurulmuştur. Cumhuriyet’in ilan edildiği 1923 yılında Türkiye’de 22’si ulusal sermayeli, 13′ü ise yabancı sermayeli olmak üzere 35 banka faaliyet gösteriyordu. Sayıca yabancı bankalardan çok olmakla birlikte, ulusal bankaların çoğu mahalli ihtiyaçlara cevap veren tek şubeli banka niteliğinde idi. Daha geniş bir faaliyet alanına sahip diğer ulusal bankalar ise, ekonominin kredi ihtiyacını karşılayabilecek güce sahip olmadığı için kredi piyasası mali yapıları daha güçlü olan yabancı bankaların egemenliği altındaydı. Yabancı bankaların dış ticaret yanında, ağırlıklı bir şekilde ülkemizde faaliyet gösteren yabancı firmaları finanse etmeleri ise ulusal ekonominin gelişmesi için yeterli desteği sağlamıyordu. Merkez Bankası işlevleri de yabancı sermayeli bir banka tarafından yürütülüyordu (N. Aydın, 2006: 26). 

1923–1933 yılları arasında çok sayıda yerel bankanın kurulmuş olduğu ve bu dönemde yerel bankacılığın da önemli bir gelişme gösterdiği görülmektedir. Bölgesel ihtiyaçların karşılanmasında, özellikle de yerel tacirlerin kredi ve banka hizmeti ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kurulmuş olan bu yerel bankaların birçoğu, 1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin olumsuz etkileri ve ülkemizde şube bankacılığının gelişip yaygınlaşması üzerine, faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmışlardır (Yıldırım, 2004: 2–3).

 

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü - Gizlilik Politikası

Sağlık Bilgileri