|
Yap - İşlet - Devret
Yöntemi
Literatür ve kanundaki tanımından
özetle yap-işlet-devret modeli kamunun görev alanına
giren bir hizmetin ya da alt yapı yatırımın önceden
belirlenen bir süre ve maliyet üzerinden belirlenen
esas ve usullerle imzalanan sözleşme ile özel bir
işletme tarafından gerçekleştirilmesi ve sözleşme
sonunda tekrara kamuya devredilmesidir.Bu yöntemle
özel firmaya ekonomik anlamda bir imtiyaz hakkı da
verilmektedir (Yaşar,2006:57).
Yap -İşlet-Devret (YİD) yöntemi ile
özelleştirme daha çok büyük ölçekli ve ihtiyat
gerektiren altyapı yatırımlarının
özelleştirilmesinde kullanılmaktadır. Bu yatırımlar;
su dağıtım şebekeleri, hava alanları, köprüler gibi
önemli finansman gerektiren yatırımlar olabilir.
Özel işletmecinin yatırım inşaatını ya da
işletmesini 20 yıl ve daha uzun süreyle finanse
etmesini ve sonrasında tekrar kamuya devretmesini
gerektirmektedir (Webster ve Sansom,1999:4).
YİD modeline örnek olarak; İstanbul
Atatürk Havaalanını terminal kapasitesini artırmaya
yönelik projeyi, YİD modeli ile iki aşamalı olarak
gerçekleşen ihaleyi TAV’ın kazanması ve Atatürk Dış
hatlar binası ile çok katlı otoparkını belirli bir
süreyle işletmesini gösterebiliriz (Özenen,
2003:98).
İşletme Hakkı Devri
Kamu kuruluşlarının veya işletmelerin
aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin
mülkiyet hakkı kamuda kalmak şartı ile belirli bir
süre ve şartlar altında, bedel karşılığında
işletilmesi hakkının özel sektöre verilmesidir
(Doğan, 2012:20).
İşletme hakkı devirlerinde devir
süreleri; limanlarda 30 yıl, marinalarda 49 yıl,
termik santralde 20 yıl olarak belirlenmiştir. Bu
sürelerin sonunda işletme hakkı devir edilen
tesisler tüm ilave yatırımları bedelsiz olarak ve
çalışır durumda devlete teslim edilmektedir.
Bu yöntemin Türkiye’de kullanıldığı
alanlardan biri karayollarnının özelleştirilmesidir.
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğundaki,
Edirne- İstanbul-Ankara Otoyolu, Fatih Sultan Mehmet
Köprüsü ve Çevre Otoyolu ve bazı otoyollar ile
bunlar üzerindeki hizmet tesisleri, bakım ve işletme
tesisleri, ücret toplama merkezleri ve diğer mal ve
hizmet üretim birimleri ile varlıklar tek paket
halinde birlikte, 25 yıl süreyle “İşletme
Haklarının Verilmesi” yöntemiyle
özelleştirilmesi amacıyla ihaleye açılmıştır (ÖÎB,2012:12-13).
|
