Yolsuzluk ve
Ekonomik
Kalkınma Arasındaki
İlişki
Politik karar alma
sürecinde yer alan aktörler karar alma sürecini
oldukça fazla etkilemektedir. Kamusal kaynakların
tahsisinde bu aktörler kendi çıkarlarını öne
çıkararak kamusal kaynaklardan yararlanmak
istemektedirler. Aktörlerin kamusal kaynaklardan
yararlanmak istemeleri belli yozlaşmaların ortaya
çıkmasına neden olmaktadır. Bu yozlaşmalar
kalkınmayı engelleyen önemli etkilere neden
olmaktadır.
1996 yılında yapılan bir
ankette, 63 gelişmekte olan ülkeden ve geçiş
ekonomilerinden gelen 150 orta düzey yöneticiye
ülkelerindeki kalkınmanın önündeki engeller
sorulmuştur. Yapılan bu çalışmaya göre, kalkınmanın
önündeki en önemli engel olarak kamudaki
yolsuzluklar, istikrarsız ekonomi politikaları,
politik istikrarsızlıklar, gelişmemiş hukuk
sistemleri, yetersiz demokrasi gibi sebepler
sıralanmıştır. Kalkınmak isteyen toplumların
öncelikle bu sorunları devleti içine alacak biçimde
tartışarak çözmeleri gerekmektedir.
Kalkınma iktisatçılarından
Rostow, kalkınmanın gerçekleştirilebilmesi, ulusal
ve merkezi devletin öncülüğünde ve müdahalelerine
bağlı görmektedir. Rostow, kalkışın
gerçekleştirilmesi için devletin bütün yetkileri
elinde toplaması için gerekirse siyasal bir devrimin
gerekliliğini vurgular.
Bazı yazarlar Rostow’un
kalkınma aşamaları ile yozlaşma ve yolsuzluk
olgusunu birleştirerek aşağıdaki çözümlemeyi
yapmışlardır. Şekil 2.2.’de Aktan, Rostowian sosyo-ekonomik
gelişme trendini ve siyasal yozlaşma arasındaki
ilişkinin geometrik yorumunu getirmektedir.
Rostowian sosyo-ekonomik gelişme trendi beş
aşamalıdır:
1. Geleneksel
Toplum Aşaması
2. Take-off’a
geçiş aşaması
3. Take-off
aşaması
4. Ekonomik Büyüme
ve Kalkınmanın Gerçekleştiği aşama
5. Refah aşaması
Geleneksel toplum
aşamasında kullanılan üretim yapısı son derece
ilkeldir ve ekonomide tarımsal yapı hâkimdir.
Toplumda sosyal, siyasal ve ekonomik yapı ve
kurumlar henüz kurulamamıştır. Bu aşamada toplum
belirli sosyal sınıflara ayrılmıştır. Feodalizm,
geleneksel toplum yapısına bir örnek teşkil
etmektedir. Bu aşamada geniş anlamda siyasal
yozlaşmanın varlığından ve yaygınlığından söz etmek
doğru değildir.
İkinci
aşama Take-off' a geçiş aşaması, diğer bir deyişle
ekonomik büyüme ve kalkınmaya geçiş aşamasıdır. Bu
dönem içerisinde ekonomik kalkınmanın başlaması için
gerekli sosyal, siyasal ve ekonomik değişmeler
gözlemlenebilmektedir. Teknolojik yeniliklerin
artması, sermaye birikiminin hızlanması, üretimde
modern tekniklerin kullanılmaya başlanması ve
altyapı yatırımlarının devlet tarafından
gerçekleştirilmesi bu dönemde gözlemlenen başlıca
ekonomik değişmelerdir. Bu aşamada siyasal yozlaşma
henüz tam anlamıyla ortaya çıkmış değildir. Rüşvet
belirli ölçüde toplumsal yapı ve kurumların
işleyişinde göze çarpan başlıca siyasal yozlaşma
türüdür.
|