Doğrudan
Yabancı Yatırımların Sektörel Dağılımı
1980’den
sonrası DYY, sektörel kompozisyon bakımından büyük
bir dönüşüm geçirmiştir. DYY, İkinci Dünya Savaşı’na
kadar en fazla birincil sektöre ilgi gösterirken.
Savaş sonrası dönemde ilgi imalat sanayi sektörüne
yönelmiştir. Dolayısıyla 1980’lere kadar en fazla
DYY’yi imalat sanayi çekmiştir. Ancak 1980’lerin
başında hizmet sektörüne doğru dönüş başlamış ve
sonuçta hizmetler DYY’nin günümüzdeki hâkim yatırım
alanı haline gelmiştir. Ne var ki bu dönemde gerek
birincil sektöre gerekse sanayi sektörüne yönelik
yatırımlar oransal olarak azalmış olmakla birlikte
miktar açısından artış göstermiştir.
Hükümetin 1980–1984 yıllarını kapsayan ekonomik
planı önceki planların devamı niteliğini taşımakta
idi. Fakat ekonomik sorunlar hükümeti 1985–1989
planında bazı politika değişiklikleri yapmaya
zorlamıştır. Petrol fiyatlarının çöktüğü bir
dönemde, gıda ithalatının artışının getirdiği yüksek
maliyetler, özel sektörü tekrar tarım sektörüne
çekme yönünde hareketleri başlatmıştır. İmalat
sanayi teşvik almaya devam etmiş, fakat bu
yardımların çoğu daha küçük, daha yönetilebilir
birimlere ayrılmış olan sanayi sektörünün reformunda
kullanılmıştır. Bu değişimler için yüksek
uluslararası kredilere ihtiyaç duyulmuş ve
Cezayir'in dış borç yükü enerji fiyatları düştükçe
yükselmeye devam etmiştir. Tarihsel süreç içinde de
izlendiği üzere, Cezayir'de ekonomik büyüme, büyük
oranda petrol fiyatlarına ve yağış düzeyine bağlı
kalmıştır.
1986
yılında dünya petrol fiyatlarının ani düşüşü ile
birlikte gerilemeye başlayan ve dış borçları hızla
artan ülkede 1989 yılına gelindiğinde Cezayir
hükümeti, ekonomik istikrarı sağlamak ve serbest
piyasa ekonomisine geçisin yolunu açmak amacıyla
IMF’nin de desteğiyle kapsamlı bir ekonomik paketi
uygulamaya koydu. Nisan 1994 yılında, Cezayir IMF
ile bir yapısal istikrar programı imzalamıştır ve
ilk defa tarihinde Londra ve Paris Kulüplerine karşı
dış borcunun yeniden planlanmasını kabul etmiştir.
Bu taahhüt 1988 krizi başladığından beri 1993
yılının sonuna kadar takip eden hükümetler
tarafından reddedilmiştir (1993 yılında Cezayir’in
dış borcu servisinin oranı (yıllık borç ödemelerin
değeri / ihracat değeri) rekora ulaşmıştır (%86).
1995
yılında 3 yıllık 1,8 milyar dolar tutarında IMF
kredisi almıştır. Bu kredi Cezayir’in makro ekonomik
düzeyde beklenmedik bir başarıya ulaşmasını
sağlamıştır. Daha sonra yeni bir anlaşmaya
gidilmemiş ve sıkı para politikalarına 2005 yılına
kadar devam edilmiştir. 2004 yılından beri
uluslararası piyasalarda hidrokarbür fiyatlarındaki
düzenli yükselişten kaynaklanan gelir artışı
nedeniyle genişlemeci maliye ve para politikalarına
yönelmiştir.
2003
yılından itibaren artan ölçüde bütçe fazlası ortaya
çıkmış ve bu fazlığın büyük kısmı dış borcun geri
ödenmesinde kullanılarak 2007 yılı sonunda dış borç
5 milyar dolar civarına düşürülmüştür6.
Aynı
zamanda Cezayir liberalizasyon politikası uygulamaya
başlatılmış, şöyle ki Cezayir piyasa ekonomisini
benimsemiştir ve yeni mevzuat paketi ortaya
koymuştur, bunun amacı özel yerli yatırımcıları
desteklemek ve yabancı sermayeyi ülkeye çekmektir.
Çeşitli
yasal metinler yürürlüğe konulmuş veya
değiştirilmiştir:
·
Para ve Kredi Kanunu,
·
Ticaret Kanunu,
·
Menkul Kıymetler Borsası Kurma Kararnamesi,
·
Yatırım Yasası,
·
Kamu İşletmelerinin Özelleştirilmesi Yönergesi,
·
Rekabet Kanunu.
|