Elektronik Ticaret ve Vergilendirilmesi

 İnternet, en yaygın ifadeyle bir iletim aracı olarak bilinmektedir. Bu niteleme internetin ticarette üstlendiği rolü tam olarak ifade etmekten uzaktır İnternet, insanların, yazılı metin, ses, görüntü, ve diğer biçimlerdeki verileri gönderip almasını mümkün kılan bir araç olmasına rağmen, onu 'daha çağdaş iletişim araçlarından biri' olarak tanımlamak yerine yeni bir ticaret yolu olarak kavramlaştırmak daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Bu çerçevede internet, uluslar arası ticarete yeni bir mal sunan yeni bir yol, yani 'ipek yolu' olarak nitelenebilir. Nasıl ki tarihi ipek yolu doğu ile batı arasında yeni bir ürün olan ipeğin taşınmasında yeni bir bağlantı sağladıysa, internet de her ülke arasında yeni ürün olan bilginin taşınmasında bir bağlantı sağlamaktadır (Muscowitch, 200:2). Bütün dünyayı baştan başa saran bir teknoloji dalgası olarak internet. Sanayi Devriminin derin etkisini bile aşacak boyutta değişimlere yol açmıştır. Yeni bin yılın yükselen değeri internet, dünyanın hemen her yerinde zaman, mekan ve dil farklılıklarını ortadan kaldırarak müşterilerimize eşsiz kolaylıklar sağlamaktadır (Maibach, 1999:1116). Internet bilgi teknolojisinin ulaştığı en uç noktalardan birisi durumundadır. 

İletişim ve bilgisayar teknolojilerinde yaşanan gelişmeler, sayısal biçime dönüştürülmüş yazılı metnin, ses ve video görüntülerinin çok hızlı bir şekilde işlenmesine, iletilmesine ve depolanmasına, ticari işlemler için gerekli bilgi ve belgelerin elektronik ortama aktarılmasına, işlemlerin bu ortamda yapılabilmesine olanak sağlamış ve 'E-ticaret (e-ticaret)', kavramının gündeme girmesine neden olmuştur. E-ticaret, tarih ve önem açısından insanoğlunun ateşi ve tekerleği keşfetmesiyle eşdeğer tutulmuştur.

 Enformasyon teknolojisindeki bu gelişme, ekonominin işleyiş yollarını radikal bir biçimde değiştirerek, iş dünyasında tüm sınırların kalkmasına, uluslar arası girişimciliğin hızla yayılmasına yol açmıştır. Şirketler, internet sayesinde fiziksel konumları ne olursa olsun müşterilerine kolayca ulaşabilmektedirler. İnternetle herkesin ve her şeyin birbirine bağlı olduğu bir dünyada en kısa mesafe bir tıklama kadardır. Internet aynı zamanda sınırlar ötesi bir pazarlama aracı konumuna gelmiştir. 'Sanal' mağazalar ve ticaretler, dünya çapında iletişimi sağlayan e-postalar ve yine bazı kamusal hizmetler artık bilgisayar tuşları yardımı ile yapılmaktadır. Bu açık iletişim, dünya çapında mal ve hizmet ticaretinin özellikle bilgisayar yazılım programları, müzik ve video kasetlerinin teslim ve ödemelerinin elektronik araçlarla yapılabilmesini sağlamıştır. Artık bu gün dünya çapında bir enformasyon toplumunun anahtarının e-ticaret olduğu genel bir beklenti halini almıştır.

E-ticaret ile birlikte hem vergi politikası hem de vergi hukuku alanında yeni gelişmelerin ve sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz gözükmektedir. Üstelik e-ticaretin küresel bir olgu olduğu göz önüne alınırsa ulusal düzeyde bulunacak çözümlerin diğer ülkelerce benimsenmediği sürece sorunu çözmekte yetersiz kalmaya mahkum olacağını söylemek mümkündür. Bu itibarla konunun diğer boyutlarında olduğu vergileme sorunu da uluslar arası düzeydedir. 

İletişim devrimi vergi idaresine işlemlerin etkinliğini artırmak açısından yeni olanaklar sağlamaktadır. Ancak bu yeni teknoloji, vergiden kaçınmada mükelleflere yeni fırsatlar da sunmaktadır. 21. yüzyılda vergi idarelerinin uğraşı alanlarını, bir yandan internetin potansiyel etkinlik kazançlarını nasıl artıracaklarını bulmaya çalışmaları diğer taraftan bu yeni teknolojilerin gelişimini engellemeksizin gelir tabanlarını korumaya gayret etmeleri oluşturacak gibi görünmektedir. E-ticaretin vergi sistemleri açısından oluşturduğu sakıncalara hükümetlerin kollektif bir işbirliği anlayışıyla nasıl yaklaşacakları konusuna odaklaşmasına yol açmaktadır. Vergileme yetkisinin tahsis edilmesinde karşılıklı anlaşılmış ilkelerine dayanmak ve bu ilkelerin nasıl uygulanacağı konusunda ortak anlayış getirilmesi zorunluluğu vardır. Hatta böyle bir noktada uzlaşmaya varılmış olsa bile, hükümetler vergileme yeteneklerinin azaldığını görebilirler. Şayet böyle bir uzlaşmanın olmadığı bir durum söz konusu olursa, internet ve diğer yeni iletişim teknolojileri, hükümetleri, gelir tabanlarını koruma hususunda zor durumda bırakabilecektir. 

Hükümetler arasındaki uzlaşma gereksinimine ilave olarak hükümetler ile iş dünyası arasında da işbirliğine ihtiyaç vardır. İnternetin, vergi sistemlerinin -yasama ve idari düzenlemeler, yürütme ve denetim uygulamaları, uluslar arası vergi düzenlemeleri gibi- çeşitli cepheleri üzerindeki etkisinin nasıl olacağına ilişkin olarak entegre bir gözden geçirmeye de ihtiyaç duyulacaktır/duyulmaktadır (OECD, 1998a:4).