Türkiye İçin Güneş Enerjisi Politikaları 

Türkiye'de Güneş Enerjisi Politikasını Uygulamak için ne yapmalı 

Türkiye, bir "Güneş Ülkesi" olmasına rağmen Güneş'ten ya­rarlanamıyor. Dışa bağımlı politikalar izlendiğinden bu yük­sek potansiyel maalesef kullanılamıyor. Türkiye; Güneş kolektörleri dışında, teknolojide, üretimde, mimaride dışa açıl­mada geridir. 

Enerji, kalkınma ve gelişmenin motoru, sürükleyici gücü­dür. Diğer taraftan oluşan uluslararası tekeller ve bu tekelle­rin belli odaklarca kontrolü nedeniyle stratejik öneme sahip­tir. Bir ülkenin "Enerji Politikaları", doğrudan bağımsızlığını ilgilendirdiğinden dış odakların güdümüne bırakılamayacak kadar önemlidir. 

Ayrıca önemi nedeniyle enerji konusuna, basit bir enerji üretimi ya da uygulaması olarak bakmak mümkün değildir. Enerji kalkınmanın ve gelişmenin itici gücü olduğundan ül­kedeki bütün sistemleri etkileyecek ve değiştirecek özellikler taşımaktadır. Örneğin teknolojileri, üretim ve dağıtım sistem­lerini, yerleşimleri mimariyi doğrudan etkiler ve değiştirir. Enerji konusunu, kolay bir sistem olarak değil, ülkenin gele­ceğini belirleyecek, uygarlığını şekillendirecek ve yaşamını güzelleştirecek bir "GÜÇ" olarak değerlendirebilen stratejik yaklaşımlara gerek vardır. 

Türkiyede Güneş Olanakları 

Güneş Işınları Potansiyeli:

Türkiye'de, Güneşten doğrudan gelen ışınların enerji değer­leri, bölgelere göre değişmekle birlikte, ortalama 1500Kws/m² gibi oldukça yüksek değerdedir. Bu Avrupa or­talaması düşünüldüğünde 2 katından daha fazladır. Bu alanda Avrupa'dakı olağanüstü çabalar ve yaygın uygulamalar dikkate alındığında Türkiye'nin hâlâ ne beklediği anlaşılmamak­tadır. Ya yöneticilerimiz bilgisizdir ve değerlendirme zorluk­ları çekmekteler, ya da dış odakların etkisi ile ulusal kaynak­larımızın kullanılması engellenmektedir. Türkiye bir an önce Güneş ışınlarını her alanda etkin bir şekilde kullanabileceği sistemleri harekete geçirmelidir.

Türkiye, Güneş enerjisi konusunda sahip olduğu "olanak­ları" harekete geçirebilmesi için aşağıdaki önerileri dikkate almalıdır. 

1. "Güneş Enerjisi Stratejik Planı" hazırlanması Türkiye'nin sahip olduğu yüksek enerji potansiyelini kul­lanabilmesi için ivedilikle "Doğal Enerji (güneş radyasyonu, rüzgâr, hidrolik, biyo-kütle, vb. doğal enerjiler)" ya da Güneş Enerjisi Stratejik Planı" yapılmalıdır.

Bu plan yoluyla, potansiyellerin belirlenmesi, geliştirile­cek ve yaygılaştırılacak sistemlerin tespit edilmesi, teknoloji­lerin geliştirilmesi, üretim için gerekli altyapıların kurulması, üretim ve tüketim için teşvik tedbirleri gerekmektedir. Ayrı­ca, enerji üretiminde (fabrikalar kurulmasında), teknoloji ge­liştirmede ve uygulama alanlarında, mimaride, şehircilikte önceliklerin belirlenmesi, kısa ve uzun vadeli stratejilerin saptanması da bu plan yoluyla gerçekleştirilebilir. 

2. "Güneş Enerjisi Merkezi" kurulması 

Güneş enerjisinin yaygınlaşması için, bir araştırma-geliş-tirme ve uygulama merkezi kurulmalıdır. Bu merkez yardımı ile:

Alternatif enerji ya da "Güneş Yasası" için gerekli çalış­malar öncelikle ele alınır. Bu yolla, "Güneş Enerjisi Stratejik Planları" yapılır ve sürekli izlenir, ülke çapında eşgüdüm sağlanır.

Türkiye'deki Güneş enerjisi ve türevlerinin "olanakları" belirlenir.

Türkiye'de üretimde, kullanımda ve pazarlamada kullanılacak Güneş standartları belirlenir.

Kısa ve uzun vadeli planlar ve "uygulama programları" yapılır. 

"Alternatif teknolojilerin geliştirilmesi" için gerekli çalış­ma ortamları hazırlanır.

Üniversitelerle "bilimsel araştırma programları" gerçek­leştirilir.

Üretim alanları belirlenir ve üretim için gerekli tedbirleri alınır.

Yurt dışındaki gelişmeler izlenir ve gerekli görülürse stra­tejik ortaklıklar yapılır.

Türkiye'nin alternatif enerjide "dışsatım" olanakları de­ğerlendirilir.

Güneş enerjisinin kentlerde ve binalarda yaygın kullanımı için gerekli ortamlar hazırlanır. 

3. "Güneş Yasası" çıkarılması 

Güneş enerjisi ve uygulamasını engelleyen yasal birçok engel var. Bütün bu yasal engellerin aşılması tek bir yasa çı­karılarak mümkün hale getirilebilir. 

Uluslararası tekellerin ürünlerini satmaya yönelik bir mevzuat gelişmiş, bu nedenle yerel girişimleri engelleyen yüzlerce madde konmuştur. Örneğin kentlerde, köylerde, ya da binalarda, kişilerin enerji üretmesi, ya da doğal enerjiler kullanan kent planları, bina tasarımları yapılması olanaklı de­ğildir.

Diğer taraftan özel sektörün doğal enerjiler üretmesinde mevzuat ve yönetim engelleri nedeniyle hiçbir gelişme müm­kün olamamıştır. Konuyla ilgili sanayicilerimizin dediği gibi bir "Alternatif Enerji Yasası", ya da daha geniş olarak, özel­likle, kent planlama ve bina ve ısı yönetmeliklerindeki engel­leri de düşünerek ve konunun ekolojiye, çevre kirlenmesine ilişkin yönlerini de dikkate alan, yetersiz "yenilenebilir ener­ji yasası" yerine geniş kapsamlı GÜNEŞ YASASI çıkarılma­sı gerekmektedir.

4. "Güneş Teknolojileri" geliştirme projesi: Bugün dünyada gelişmiş birçok Güneş teknolojileri vardır. Türkiye öncelikle bu teknolojileri almalı ve üniversitelerle iş­birliği yaparak "yeni teknoloji geliştirme" projelerini hayata geçirmelidir. Bu amaçla bir teknoloji geliştirme fonu kurula­rak, üniversitelerin bilimsel araştırma ve model geliştirme potansiyeli belli "bir program" çerçevesinde uygulanmalı­dır. 

Güneş teknolojileri, Güneş pilleri, rüzgâr enerjisi, biyo kütle elektrik santralleri, küçük ve orta boy hidrolik santral­ler, Güneş enerjili ve elektrikli arabalar, Güneş'le, çalışan ev aletleri, bireysel santraller, güneşle çalışan oyuncaklar ve benzeri birçok alternatif enerji projelerini içermektedir.

5. "Güneş Enerjisi Sanayileri" geliştirilmesi Ülkemizde alternatif enerjilerle ilgili sanayiler yeterince gelişmediğinden yurt dışına bağımlı bir haldeyiz. Bu bağım­lılık bizi iki yönden etkiler.

a) Yurt dışına önemli bir döviz çıktısına neden olur. b) Yurt içindeki enerji üretimlerimiz, pahalı teknolojiler yüzünden gelişmez. Türkiye, dünyadaki gelişmeleri dikkate alarak, üre­tim için gerekli altyapıları kurmalı, yurt içi sanayi üretimini başlatmalı. 

6. "Güneş Kentler Projesi"

Türkiye'de modern uygarlık dediğimiz batı türü uygula­malara özenen kent planlama yaklaşımları ile yaratılan kent­ler, bu uygarlığın bütün kirletici unsurlarının toplandığı alan­lar olarak üretilmektedir. Kentler, dünyadaki genel kirlenme­nin odak noktalarıdır ve kentler değiştirilmedikçe, dönüştürülmedikçe yaygın kirlenmenin önlenmesi mümkün değildir. 

Ülkemizde geliştirilen Güneş Kentler Modeli, batının kir­li kentler karşısında, ekolojik, doğal, "Güneş" odaklı terte­miz bir "kent modeli"dir ve Anadolu'daki yaygın kirlenme ve ekolojik tahribat önlenmek isteniyorsa, Güneş Kentler ve Güneş köyler projeleri hayata geçirilmelidir, (bk: "Güneş-kent", ODTÜ, 1992) 

7. "Güneş Mimarisi" geliştirme ve uygulama projesi Türkiye'de halen uygulanan ve alt yapısı buna göre kurul­muş batı kökenli modern mimari tarzıdır. Bu mimari, birçok açıdan Anadolu kültürünün yabancısıdır. Sırtını Güneş'e ve Doğaya dönmüştür. Bu mimari tarzı yüzünden tarım ve or­man alanları tahrip olmakta, çok önemli ekolojik değerler yok olmaktadır. Bacasından altı çeşit zehirli gaz üreten, altın­dan Doğayı kirleten kimyasal maddeler (evlerde kullanılan her türlü zehirli ve sağlığa aykırı maddeler, deterjanlar, yağ­lar, boyalar vb onlarca madde) üreten bu yapı tarzından vaz­geçilmelidir.

Anadolu'da binlerce yılda geliştirilen, doğal, temiz, sağ­lıklı, içine Güneş'i alan, Güneş'le ısınıp Güneşle soğuyan, enerji tüketmek yerine enerji üreten "Anadolu Güneş Mimarisi"ne geçilmesi için gerekli konut ve yerleşim politikaları geliştirilmeli, uygulamalar için altyapılar kurulmalıdır. 

8. "Güneş Eylem Planları" 

Güneş enerjisi ve türevleri konusunda hızlı etkili adım ata­bilmek için, üniversitelerin ve sivil toplum örgütlerinin yardı­mıyla "Güneş Eylem Planları" hazırlanmasına ve hayata ge­çirilmesine öncelik verilmelidir.

Kaynak: Doç. Dr. Çetin Göksu - ODTÜ Öğretim Üyesi