|
İşletme Fonksiyonları, İşletmenin Fonksiyonları
İşletmeler amaçlarına ulaşabilmek ve varlıklarını
sürdürebilmek için birçok faaliyetlerde veya
eylemlerde bulunurlar. Örneğin, mal ve hizmetlerin
üretimi, işletme faaliyetlerinden birisidir.
Üretimin yapılabilmesi için üretim faktörlerinin
sağlanması veya tedarik edilmesi gerekir. İşte
tedarik işi, ayrı bir işletme faaliyetidir. Üretilen
mal ve hizmetlerin tüketicilere (kullanıcılara)
ulaşması, diğer bir deyişle, pazarlama yine başka
bir işletme faaliyetidir. Örneklerini daha da
arttırabileceğimiz çok sayıda ve değişik nitelikteki
işletme faaliyetlerinin tümünü tek tek incelemek çok
zor hatta olanaksızdır. Bu nedenle, işletmelerin
yerine getirdikleri çok sayıda faaliyetleri ayrı
ayrı incelemek yerine, bunları benzerliklerine göre
gruplandırarak ele almak daha kolay olacaktır. İşte
benzerliklerine göre gruplandırılmış işletme
faaliyetlerine, "işletme fonksiyonları" veya
"işletme işlevleri" denir.
işletmenin var olmasına neden olan temel faaliyetler
veya yerine getirdikleri ana faaliyetler: Üretim ve
pazarlama faaliyetleridir. Bu nedenle, sözü edilen
bu faaliyet grupları işletmenin temel
fonksiyonları olarak nitelendirilir. Ancak
tedarik ayrı bir fonksiyon olmasına karşın, bu
fonksiyon diğer işletme faaliyetleri içinde de ele
alınabilir. Zira para ve sermayenin tedariki
finansman (finans) fonksiyonu; hammadde ve
malzemenin tedariki üretim fonksiyonu içinde ele
alınabilir. Öte yandan bankalar ve menkul kıymetler
borsaları gibi kredi ve yatırım kuruluşlarının asıl
uğraşı konusu para ve benzeri türde finans fonları
sağlamak ve bunları kârlı biçimde kullanmak ve
yönetmektir. Diğer bir deyişle fonların sağlanması
ve ekonomik biçimde kullanımı anlamına gelen
finansman işlevi, bu tür işletmelerin asıl faaliyet
alanını yani var oluş nedenleri olan temel
işlevlerini oluşturur. O halde üretim ya da
pazarlama fonksiyonunu üstlenen işletmelerde
finansman, sözü edilen işlevleri destekleyici
ya da kolaylaştırıcı bir fonksiyon
olmasına karşın; finansal işletmelerde
(kuruluşlarda) temel bir fonksiyon konumundadır. Bu
açıklamalar ışığında başta üretim ve pazarlama olmak
üzere işletmelerin temel fonksiyonlarını şu üç
grupta toplamak olanaklıdır:
İşletme Fonksiyonları Nelerdir
1. Üretim
2. Pazarlama
3. Finansman (finans)
Yukarıdaki işlevlerin kendiliğinden yerine gelmesi
beklenemez. Birilerinin bu işlevleri başlatması,
işletme amaçlarına uygun biçimde yönlendirmesi ve
yürütmesi yani yönetmesi gerekir. İşte yönetim
konusu ve dolayısıyla yönetim fonksiyonu, bazı
eserlerde iddia edildiği gibi başlı başına bir
işletme fonksiyonu olma yerine tüm işletme
faaliyetlerinin gerçekleşmesini temin eden ve
bunların düzenli biçimde yürütülmesini sağlayan bir
işlevdir.
Temel işletme fonksiyonları, kendi içinde ikinci,
üçüncü, dördüncü... düzeylerde alt fonksiyonlara
ayrılır. Örneğin, işletme büyüdükçe üretim
fonksiyonu, satınalma veya tedarik (üretim
faktörlerinin temini), personel (çalışanların işe
yerleştirilmesi ve eğitimi), araştırma-geliştirme
(yeni üretim teknolojisi geliştirme çalışmaları)
gibi alt fonksiyonlara ayrılır. Bunlara işletmenin
alt veya destekleyici fonksiyonları
denir. İşletmenin önemli sayılabilecek başlıca
alt veya destekleyici fonksiyonları
şunlardar:
1. Personel (Işgörenler-Çalışanlar)
2. Muhasebe
3. Araştırma-Geliştirme
4. Halkla İlişkiler
İşletmelerde personelin (işgörenlerin) tedariki ve
personel ile ilgili sorunlar personel fonksiyonu
kapsamına girer. Genellikle personel fonksiyonu,
genel fonksiyon olan yönetim konusu içinde ele
alınır. Muhasebe fonksiyonu, işletmelerdeki parasal
bilgileri kaydedip işleyerek, işletmeyle ilgili iç
ve dış çevrelerin mali bilgi ihtiyacını karşılar.
Sağlıklı kararlar almaya yardımcı olur. Araştırma ve
geliştirme fonksiyonu, işletmenin dış çevresindeki
değişmeleri izleyerek, işletmenin fırsatlardan
yararlanmasını ve risklerden sakınmasını sağlar.
Halkla ilişkiler fonksiyonu ise, işletmenin dış
çevresi ile olumlu ilişkiler kurulmasına hizmet
ederek, işletmeye dışarıdan gelebilecek her türlü
olumsuz etkileri en aza indirmeye çalışır.
İşletme fonksiyonlarının tümünün incelenmesi işletme
biliminin konusunu oluşturur. Bu kitapta sadece,
tipik bir endüstriyel işletmenin temel fonksiyonları
üzerinde ayrıntılı biçimde durulacaktır. Bazı
fonksiyonlar tüm işletmeler için geçerlidir.
Bazıları da, yalnız belirli tür işletmelerde söz
konusudur. Nitekim bazı işletmeler, ürün ve hizmet
üretimi yerine sadece pazarlama işlevini, bazıları
da sadece- finansman işlevini yürütürler. Örneğin,
pazarlama işletmelerinde (toptancı ve perakendeci
kuruluşlar gibi) üretim faaliyeti yerine sadece
üretilen mal ve hizmetlerin dağıtımı veya
pazarlaması, temel fonksiyon niteliğindedir. Bir
banka veya banker gibi kuruluşta finansman
fonksiyonu bu tür işletmelerin asıl faaliyetlerini
oluşturur.
|