Kars - Tiflis - Bakü Demiryolu (KTB) Projesi

21. Yüzyıl ile, malların, hizmetlerin, sermayenin ve kişilerin dünyada daha ser­best dolaşımının yaşandığı küreselleşme trendine paralel olarak,   verimli  ve alternatifli uluslararası    ulaştırma ağlarının geliştirilmesi,   hızla    artan dünya ticaretinin  ihtiyaçlarını  karşılamak için bir zorunluluk  haline gelmiştir. 

Uluslarararası piyasalarda artan rekabet, üretilen malların dünya piyasalarına cazip fiyatlarla,   zamanında ulaşımını   gerektirmektedir. 

Bu açıdan bakıldığında günümüz ekonomilerinde, taşıma sektörünün, üretim sektörü kadar önemli bir paya sahip olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Türkiye, gerek jeo-stratejik coğrafi konumundan, gerek Avrasya ülkeleriyle olan derin ortak tarih ve kültür bağlarından kuvvet alarak bölge ülkeleriyle işbirliği potansiyelini arttırmak için çalışmaktadır. Bu, yalnızca bölgenin ekonomik refahını değil, aynı zaman­da bölgenin barış ve istikrarı ile anılan coğrafyada yer alan halkların birbirleriyle daha da yakınlaşmalarını sağlayan bir süreçtir. 

Zengin petrol, doğalgaz ve su kaynaklarına sahip Avrasya ülkeleri gerçekleştirdikleri köklü   ekonomik reformlar sayesinde yüksek bir ekonomik büyüme hızına ulaşmışlardır.

Bu gelişmeler, Avrasya ülkeleri arasında enerji, ticaret, sanayi, ulaştırma, telekomüni­kasyon, turizm ve hizmet sektörlerinde geniş kapsamlı işbirliği ağlarının tesis edil­mesine  olanak  sağlamaktadır. 

Bugün Türkiye'nin Avrasya ülkeleri'ne (Rusya-Ukrayna hariç) yönelik ticaret hacmi 5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. İlişkilerimiz yalnızca ticaretle sınırlı değildir; esasen Avra sya, 1000'i aşkın Türk özel şirketinin bankacılık, telekomünikasyon, ulaştırma, enerji, gıda, inşaat ve tekstil sektörlerine 7 milyar ABD doları tutarında yatırımda bulunduğu, müteahhitlerimizce üstlenilen taahütlerin ise, 19 milyar ABD dolarına ulaştığı bir bölge­dir.

"21.Yüzyılın Projesi" olarak nitelendirilen Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı ile yakın zamanda hayata geçirilecek olan Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz (BTE) Projesi, enerji alanında   dünyada emsal   olarak   gösterilen   bölgesel   işbirliği   çalışmalarıdır. 

BTC ve BTE enerji projelerine ilaveten, bölgenin dinamizminden azami şekilde yararlanılması sağlayacak diğer önemli alanı oluşturan ulaştırma konusunda geliştirilen yoğun işbirliğinin somut örneğini, Kars-Tiflis-Bakü Demiryolu (KTB) Projesi teşkil etmektedir. 2004 yılında Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan arasında yapılan üst düzey görüşmeler so­nucunda daimi bir çalışma grubunun ihdas edilmesi ve 2005 mayıs ayında üç ülke Dev­let Başkanları'nın ilgili projenin sonuçlandırılması konusunda ortak iradelerini teyit eden bir bildiri yayınlanması projenin ilk önemli aşamalarını oluşturmuştur. KTB'nin hukuki temelini teşkil eden Hükümetlerarası Anlaşma, Sayın Başbakanımız ile Azerbaycan ve Gürcistan'ın Devlet Başkanları'nın iştirak ettikleri bir tören ile, 7 Şubat 2007 tarihinde Tiflis'te imzalanmıştır.

2006 yılında Kazakistan ve Çin'in de bu çerçevede işbirliğine hazır olduklarını açıklamaları, Kazakistan'ın ev sahipliğinde Astana'da düzenlenen, Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan Ulaştırma Bakanları toplantısına yeni bir boyut kazandırmıştır. Böylece, üç ülke arasındaki bir bölgesel işbirliği projesi olmaktan çıkan KTB, Doğu'da Hazar üzerinden Aktau (Kazakistan) ile Çin arasında inşa edilecek yeni demiryolu hattı ve Batı'da Boğaz geçişli "Marmaray" demiryolu tüp geçidi üzerinden Avrupa demiryolu ağı ile irtibatlandırıldığında, Asya ile Avrupa arasında kıtalararası bir demiryolu proje­sine   dönüşmüştür. 

Avrasya-Kafkasya-Asya'yı birbirine bağlayan Tarihi ipek Yolu'nun yeniden canlandırılması anlamına gelen "Demir İpek Yolu", konteynır ve insan taşımacılığı alanında, Avrupa'dan Çin'e değin  uzanan hızlı, güvenilir, çağdaş bir ulaştırma koridoru  olacaktır.

Türkiye tarafında 68 km. Gürcistan sınırları içinde ise 30 km olmak üzere, toplam 98 km yeni demiryolu döşenmesi ve Gürcistan'da Ahılkelek-Tiflis arasındaki 160 km uzunluğundaki mevcut demiryolunun modernizasyonunun maliyeti, Türkiye kesimi için 220 milyon ABD doları, Gürcistan kesimi için ise 200 milyon ABD doları olmak üzere, toplam 420 milyon ABD dolarıdır. 

Demiryolu güzergahına Orta Asya'dan sağlanacak yük miktarı esas alınarak bir Türk şirketince hattın mali ve ekonomik faydalarını ortaya koyan fizibilite raporu 2006 Mart ayında hazırlanmıştır. 

Ayrıca hazırlanan Talep Analizi Raporu, hattın faaliyete geçtiği ilk dönemde yılda 4,4 milyon ton yük taşınabileceğini,   bu miktarın  uzun vadede yıllık 28,6 milyon tona çıkabileceğini onaya koymakladır. Esasen bu miktarın çok ötesinde bir talebin ortaya çıkması beklenmektedir. 

KTB Demiryolu Projesi'nin Türkiye tarafından üstlenilen Gürcistan kesimi projelendirme çalışmalarının 2007 Mayıs ayı sonu itibariyle tamamlanması ve hattın inşasına, her iki ülke kesiminde, eşzamanlı olarak 2007 yaz döneminde başlanması öngörülmektedir. Hattın   2009 yılında faaliyete geçmesi   tasarlanmaktadır. 

Demiryolu-denizyolu taşıma modunun yaygınlaştırılmasıyla, kombine taşımacılığın gelişmesine imkan vererek, bölgedeki liman faaliyetlerine ivme kazandıracak olması, KTB projesinin  bölge ülkelerine sağlayacağı ağı başka önemli bir katkıdır.

Ekonomik, siyasi, jeopolitik ve stratejik yönden büyük önem taşıyan KTB, BTC ve BTE projeleri, esasında birbirlerini   tamamlayıcı   nitelikte    işbirliği projeleridir.

İşbirliği projelerinin arttırılması, Avrasya bölgesinin sadece bölgesel işbirliği açısından değil, aynı zamanda bölgenin uluslararası topluma en iyi şekilde entregrasyonu bakımından da  önem taşımaktadır. 

Bölgenin ekonomik gelişimini destekleyen bu tür projeler, bölge halkları arasındaki bağları güçlendirecek, bölge refahı ve istikrarı için sağlam temeller oluşturmaya devam edecektir.

Kaynak: Artemis SÜMER - Uluslararası Ekonomik Sorular Dergisi