Küresel Toplumun Kolektif Devrimi: İnternet! 

Ceyhun Canbazoğlu 

15. yy'da kişisel özgürlük kavramının ortaya çıkışından beri hiçbir "vatandaş", Inter­net üzerindeki kadar söz sahibi olamadı. Eko­nomiden, yönetime kadar her alanda hızlı bir dönüşüm yaratan bilgi ağı, 21. yy'm toplumla­rının geleceğini belirleyecek. Güç ve söz hak­kı taksiminde paydalarına düşenle yetinmeyip mücadele verenler, kapitalizmin kendi elleriy­le yarattığı bu sosyalist ortamı kullanımda bir web sayfasından fazlasına ihtiyaç duymuyor. Peki bir monitör ve modem böylesi bir sosyal dönüşümün fenomeni olabilir mi?

Marshall McLuhan, "Global Köy" kavra­mını ortaya attığında; kimse, Rus füze saldın-sında birlikler arasındaki koordinasyonun ak­samaması için tasarlanan ARPANET'in askeri bir imkan ve kabiliyet unsuru olmasının ötesi­ne geçebileceğini tahmin etmemişti. Oysa "La Planete Relationnelle" kitabının yazarlan Al-bert Bressand ve Catherine Distler'in dikkat çektiği üzere, Amerikan mali piyasalarında ra­dikal değişimler yaratan iki önemli imkan olan tren ve telgrafın, Internet olarak nitelendirdiği­miz bilgi ağının ortak bileşkesi olduğunu söy­lemek mümkün. 1997 yılında İnternet üzerinde gelişen yeni ekonomik düzenin, dünya ekonomisi içindeki payını yüzde 5'in üzerine çıkardığını görüyoaız. Üç kişilik personeliyle 1996 yılında 15.7 milyon dolar kazanan ve 3 milyon kitabı satışa sunan Amazon Book (www.amazon.com) Barnes&Nobel gibi köklü bir geleneğe ve kabarık sayıda satış noktasına sahip bir firmayı iflasın eşiğine getirdi. Ortaya çıkan bu yeni pazarlama ve iletişim kanalının ekonomiler üzerine etkileri ise tahmin edilenin çok ötesinde. Tüm bu parametrelere bakıldı­ğında, Internet'in gücünü görmek mümkün. Kullanıcısının amacına göre, etkileri ve sağla­dığı faydalar değişiklik gösteren bu enstrüman geleceğin toplumu hakkında önemli ipuçları veriyor. 

Oyunu Elektronik Posta ile Yolla 

Bilim kurgu filmlerinde sık rastlanan ve toplumsal konsensüs sağlanması gereken oy­lamalarda kullanılan fantastik cihazlar, 21. yy'ın ülke yönetimlerinin aslında prototipi ol­du. Çünkü 2004 yılında Amerikan Başkanlık seçimlerinde, hükümet yetkilisi Charlie Fires-tone'a göre benzer bir interaktivite sağlanarak, elektronik posta uygulaması ile katılımın arttı­rılması planlanıyor. Gerekli alt yapı hazırlıkları ise sürüyor. Bu örnekten çıkarım yapacak olursak, interaktivitenin yaygınlaştığı ülke yö­netim biçimlerinin, demokrasi tanımında deği­şiklikler yaratacağına kesin gözüyle bakabili­riz. Çevre, sağlık, yönetim, eğitim, ekonomi ya da sosyal diğer tüm konularda oluşacak baskı gruplarının gücü artacak. 

Birçok vatandaşlık hizmetini İnternet üzerindeki veri tabanları üzerinden sunmaya hazırlanan Batı, aslında bürokrasiyi ortadan kaldırarak müteşebbisleri yıldıran, devlet eliy­le inşa edilen duvarları yıkmayı amaçlıyor. Ye­ni ekonomik düzende, bu gelişime karşı ref­leks zafiyeti olan yönetimleri ve de toplumları çöküş bekliyor. Bu yüzden olsa gerek, gele­cekteki Amerikan Başkanı adayı gözüyle bakı­lan Al Göre, Internet'in gelişimi için yoğun ça­ba harcıyor. Çevreye karşı duyarlılığı olan ve bu alanda aktif çalışmalarıyla dikkat çeken Gö­re, global ısınmadan; Yağmur Ormanları'na kadar her sorunun gündeme getirilmesinde bu imkanı en iyi kullanan yöneticilerin başında geliyor. Diğer bir taraftan înternet'in berabe­rinde getirdiği tehlikelere karşı önlemler al­maktan da geri durmuyor. Yasaklama konu­sunda lider ülke ise Çin! 

Devrimciler Ağda! 

Çin Halk Güvenliği Bakanı Zhu Entao, sadece geçtiğimiz yıl içerisinde ülkelerinde 1.5 milyon PC satılmasından hareketle İnternet üzerindeki politik yıkıcı içeriğe, şiddet ve por­nografi ihtiva eden web sitelerine karşı yasak­lama kararı aldıklarını açıkladı. Bu kararda et­ken rolü ise Pekin hükümetine karşı amansız bir mücadele veren muhalif ve yandaşlarının etkili muhalefetlerinin neden olduğu biliniyor. Dolayısıyla Çin yönetimi, İnternet üzerindeki yeni devrimcileri ciddi bir tehdit unsuru olarak gördüklerini ortaya koydu. Amerikan toprakla­rı üzerindeki birçok ayrılıkçı milis gücüne kar­şı benzer bir yasaklamayı Bili Clinton da sür­dürüyor. Buna karşın ılımlı muhaliflerin görüş ve düşüncelerini bilgi ağında rahatça ortaya koyabildiklerini görmek mümkün. 

Zapatistler, gerilla örgütleri arasmda în-ternet'i propaganda için en iyi kullananlar ara­sında. Bu psikolojik savaş tekniğinin yanı sıra, kendi aralarında eylemlerle ilgili koordinasyo­nu gerçekleştirmeleri, devletlerin kara kara dü­şünmesine neden oluyor. Çünkü milyarlarca verinin saniyede yer değiştirdiği bu sanal or­tamda, polisiye önlemler yetersiz kalıyor. Bil­gisayarlar konusunda ileri derece bilgi sahibi hacker sıfatlı dijital suçlular devreye giriyor. Birçok ülkenin enerji, haberleşme, ekonomi ve askeri alt yapısının birbirine kablolarla ek­lemlendiği göz önüne alınırsa, geleceğin terö­ristlerinin daha fazla zarar vermek için bomba yerine PC kullanacaklarını öngörmek zor değil 

Dijital Terörist Devlet Çökertebilir mi? 

Geleceğin savaşlarının konvansiyonel yöntemlerden ziyade, elektronik muharebe teknikleriyle cereyan edeceğini Körfez Sa-vaşı'nda milyonlarca CNN izleyicisi kavramıştı. Bu yüzden Hunter Warior isimli özel kuvvete Apple Newton bilgisayarlar, monitörlü ve ka­meralı kasklarla, GPS (Global Positioning System), cep telefonları ve uydu bağlantısı sağ­layan antenlerle donatan Amerikan ordusu milyonlarca dolar tutarındaki yatırımıyla, diğer ülkelerin silahlı kuvvetlerine de ilham veriyor. 

Bu bütçede küçük bir kalem olarak gö­rülen karşı savunma teknikleri araştırması ise en önemli gündem maddesi olarak karşımıza çıkıyor. Bunun nedeni hergün ciddiye alınabi­lecek yüze yakın dijital saldırıya manız kalan Pentagon, dahi bir bilgisayar hacker'ının füze­lerin atış kontrol sistemlerine sızarak 3. Dünya Savaşı başlatmasından ya da şehirlerin elekt­rik, havaalanlarının sinyalizasyon, bankaların veri tabanlarında tahribat yaratmasından kor­kuyor. Enformasyon savaşı olarak nitelendiri­len bu girişimler için hakkında birçok şaibe olan ve spekülasyon yapılan Rand Crop. şirke­tinin analistilerinden Dr. Roger Molander, altı şehire dijital saldırı yaparak sonuçtan dersler aldıklarını açıkladı. Bu noktada en pesimist de­ğerlendirmeyi yapan ise, "Enformasyon Savaşı; Bilgi Otobanında Kaos" kitabının yazarı eski bir Hollywood film yapımcısı olan Winn Scfnvartau. Amerikan toplumunun böylesi bir dijital saldın sonucu çökeceğine inanıyor. Hac­ker denen sosyopatlar banka soymaktan, aske­ri bilgileri sızdırmaya kadar birçok konuda sık sık isimlerini duyurdular. Örneğin bir hacker, Körfez Savaşı sırasında Pentagon'dan İngilte­re'de sıradan bir bilgisayar ile sızdırdığı 3 bin dosyayı Irak'a satma girişiminde bulundu. Uzun süre takibin ardından yakalanan 18 ya­şındaki Richard Pryce'ın bir konservatuvar öğ­rencisi olduğu ortaya çıktı. Görünen o ki; sıra­dan bir PC dahi, önemli bir silaha dönüşebili­yor... Hitler, İngiltere üzerinde uçaklardan sah­te para atarak İngiliz ekonomisini çökertmeyiplanladığında, İnternet ağı olsaydı hacker'lara danışırdı. Banka hesaplarından para çekmek gelişkin güvenlik sistemlerine rağmen, imkansız değil! 

Ekonomide Fırsat Eşitliği 

Înternet'in toplumlar üzerindeki en önemli etkilerinin başında yeni iş tanımlarının ortaya çıkmasını sağlaması ve rekabette milyar dolarlık sermaye sahibi bir kuramla, küçük boy bir işletme arasında fırsat eşitliği yaratma­sıdır. Yukarıda bahsi geçen Amazon Book'un 33 yaşındaki eski Wall Street Brooker'ı sahibi Jeff Bezos gibi birçok müteşebbis, düşük ser­maye ile sahip olduğu "know how"ı, sunduğu mal ya da hizmeti katma değere kolaylıkla dö­nüştürebiliyor. Ev ofis sahibi 3 milyon Ameri­kalı olduğu saptandı. Bu durum doğal olarak ulaşımı rahatlatıyor; yakıt harcamalarındaki düşük enflasyonu indirebiliyor; yeni iş imkan-lan arttırdığından, ülke ekonomisinde drama­tik değişimlere neden olabiliyor. İnternet uy­gulamaları ile büyük işletmelerin pazarlama ya da yönetim alanındaki idari kadroları küçülü­yor. Your Inc. olarak nitelendirilen tek kişilik kurumlar artık hayal değil... Şirketlerin harca­malarında tasarruf imkanı sağlayan Internet, arzı gerçekleştirilen servisin ya da malın mali­yetini ucuzlattığından, tüketici fiyatlarında dü­şüş bekleniyor. Şirketlerin daha az işgücüne ihtiyaç duymalan ve küçülmelerinin, yeni orta­ya çıkan iş imkanları yüzünden işsizliğe neden olmayacağı düşünülüyor. Bu noktada eğitimli iş gücüne ihtiyaç beliriyor. Uyumlu iş gücü, öğrenmeyi öğrenebilen insan kaynağı önem kazanıyor. Bilgi toplumu yaratabilmek için ön­celikle eğitime ağırlık verilmesi gerekiyor. Böylelikle "bilgi toplumu" medeniyeti oluşu­yor. 

Refah Nasıl Paylaşılacak? 

PC devriminin ardından bilgisayarların modemler sayesinde birbirine bağlanabilmele­ri ve İnternet üzerinde web sayfalarına sahip olmanın ücretsiz kaynaklardan belli kapasite­lerde mümkün olduğu göz önüne alındığında; geleceğin toplumu edilgen yapısından sıyrıla-cağa benziyor. Yerel ve ülke yönetiminde ağır­lığını daha fazla hissettirecek tahminini yap­mak zor değil. Coğrafi engellerin ortadan kalk­masıyla, özgürce dilediği tabiiyetlerden insan­larla bağlantıya geçebilen "bilgi toplumu" va­tandaşları, mevcut her tür sınırlamaların öte­sinde halklar arası dostlukların ortaya çıkması­nı sağlayarak ortak menfaatlerin doğmasına neden olabileceklerini kısa vadede görebilece­ğimizi düşünüyorum. Mevcut çalışma şartların­da, önceliklerine dahil olmayan alanlara za­man ayırabilecek "bilgi toplumu" vatandaşı, sosyal yaşamda hareketliliği ve yeni pazarlann oluşmasını sağlayabilir. Böylelikle her anlam­da bir zenginlik sürecinin zincirleme reaksi­yonla toplumda önemli değişim ve dönüşüm­ler yaratabileceği iddia edilebilir. Belki de her şeyden önemlisi, toplumları felakete sürükle­yen diktatörlerin Internet sayesinde ortaya çı­kamayacağı düşünülüyor. Çünkü diktatörler radyo çağında, dinozorlar gibi yok olup gitti­ler. Kolektif bilincin gelişmesiyle birlikte glo­bal köyün sakinleri, yaratacakları ortak kültür ile dünyayı daha da yaşanabilir kılabilirler. Bir­birleriyle daha kolay iletişime geçebilen top­lumlar, karşılıklı çıkarlarını geliştirmekte eskisi kadar zorlanmıyor görünüyorlar. Tek sorun dünya genelinde sorun teşkil etmeye devam eden refah paylaşımının heterojen olması. Bu durumu değiştirmeye yönelik atılması gereken ilk adım, "bilgi paylaşımı" belki de... Bu "re­fah"! da homojen hale getirebilir. Kolektif dev­rim ardından gelecek!