Şirket Birleşmeleri,
Firma Evlilikleri
Şirket Birleşmeleri diğer bir ifade
ile firma evlilikleri şeklinde de ifade
edilmektedir. Birden daha fazla sayıda ki
birbirinden bağımsız firmaların eski tüzel
kişiliklerini sona erdirerek, sahip oldukları tüm
yetenek ve varlıkları yeni oluşturdukları şirket
üzerinde birleştirerek yeni bir isim altında
bağımsız bir işletme oluşturmalarına, şirket
birleşmesi denilmektedir (Bakırtaş vd., 2009: 238).
İşletmeler arası işbirliğinin
birleşme olarak adlandırılabilmesi için hem ekonomik
hem de hukuksal yönden işletmelerin bir birlik
haline gelmeleri ve aynı zamanda işletmelerin mal
varlıklarının da birleştirilmiş olması gerekmektedir
(Kandemir, 2003: 98).
Dışsal büyüme yollarından bir tanesi
olarak kabul edilen şirket birleşmelerinin en yaygın
olarak yatay, dikey ve çapraz şekillerde
gerçekleştikleri görülmektedir. (Kandemir, 2003:
110; Akdemir, 2009:209-210).
Aynı mamulü üreten iki ya da daha
fazla işletmenin birleşmesi durumunda ortaya çıkan
birleşme türüne yatay birleşme denilmektedir. Bu tür
birleşmelerde beklenen şirketin çalışma alanındaki
etkinliğini cesaretini arttırmaktır. Bu tür
birleşmenin nedeni de sağlam bir organizasyon
yapısına, iş alanında bilgi birikimine ve iyi bir
yönetici kadrosuna sahip küçük bir firmayı ele
geçirmek olabilmektedir. Yatay birleşme pazardaki
rekabeti azaltıcı hatta tekelleşmeyi ortaya çıkarıcı
sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle bu tür birleşmeleri
devlet otoriteleri dikkatli izler ve rekabet gücünü
korumaya yönelik önlemler alırlar. Türkiye’de bu tür
birleşmeye Osmanlı Bankası ve Garanti Bankası’nın
birleşmesi örnek olarak verilebilmektedir
(Sarıkamış, 2003: 43).
Herhangi bir ürünün üretiminden
satışına kadar farklı aşamalar gösteren veya aynı
sektörde yer alan farlı üretim aşamaları gösteren
şirketlerin birleşmesidir. Buna örnek olarak un
sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin ekmek
üretimi yapan bir şirketle birleşmesini
gösterebiliriz. Nihai mamul imalatçısı bir
işletmenin hammadde üreticisi ya da nihai mamul
pazarlamasını gerçekleştiren işletmeyle birleşmesi
durumunda dikey birleşme oluşmaktadır. Dikey şirket
birleşmeleri, bir şirketin ya geriye doğru kendisine
girdi sağlayan şirketlerle ya da ileriye doğru kendi
ürününü satın alan şirketlerle birleşmesi şeklinde
olur. Böylece şirketler, faaliyetlerinde önemli
faydalar sağlayacak olan tedarik, üretim ve
pazarlama kaynaklarının kontrolünü sağlamış olurlar
Mamul imalatçısı işletmenin hammadde imalatçısıyla
birleşmesine geriye doğru dikey birleşme, pazarlama
işletmesiyle birleşmesine ileriye doğru dikey
birleşme denilmektedir (Çelik, 1999: 21).
Farklı mamul
üreten işletmelerin oluşturdukları birleşmeye çapraz
birleşme adı verilmektedir. Bu türün altındaki
mantık risk dağıtımıdır. Birbirleriyle ilişkisiz
alanlarda faaliyet gösteren işletmeler, büyüme ve
risk dağıtımı amacıyla birleşirler. Örneğin bir
medya şirketinin kimyasal üreticisi bir şirketle
birleşmesi gibi ya da televizyon üreticisiyle
otomobil üreticisinin birleşmesi bu birleşme türüne
örnek olarak verilebilmektedir (Akdemir, 2009: 210).
|